Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1913, Blaðsíða 22

18
(ScirrhiJ eða uatnssiillir (hydr. saccatij konia í lungun, er um-
síðir verða að illsku kaunum og fortæring lungnanna, og er
hvort um sig eins iarlegt, því þótt lungnasullur springi, vogur
og sullur gangi upp og manneskjan þykist fullbala, sækir veik-
leikinn liana þó heim aptur við minnsta tækifæri . . .«
Hann veit að við þenna uppgang úr lungum »kann mein-
semdin opt að vera í lifur eða milti og ná útrás gegnum
lungnapípurnar«, og gerir mun á vlimgnasnlli (vomica pulmonisj
og lungnameini (þneumonia habitualisje.
Um kviðarsulli skrifar liann (bls. 63):
vMeinlœti (intumescentia abdom. et prœcordior., Tarmesvul-
sler, Underlivs Bolninger) eru almennt að segja leppu eitlar og
sullir (Scirrhi et hgdropes saccaiij, er setja sig í lifur, milti og
þarma. Grefur um síðir í þeim eða þeir fyllast af vatni, og
vaxa svo, að eins er á að þreifa, sem lífið sé fullt af smá
linoðum, liver fólk, einkum sunnanlands, kallar gúla. Verkja
þau stundum ákaflega, einkum framanaf . . . en optar eru þau
verkjalítil, nema hvað spenningur og óhægðir gjöra. Er sjúk-
leiki þessi almennur hér í landi, sérdeilis á uppvaxandi fólki«
. . . Hann veit að þessi meinlæti geta sprungið og »gröptur
eða vilsa gengið upp eða niður« (bls. 65), og kann að gera
greinannun á þeim og vbúkvatnssýki (hgdrops abdominisje
(bls. 66).
í athugasemd við lækningabók Jóns Pjeturssonar (bls, 91)
scgir Sveinn:
»Fullyrða má það: að á öllum helfingi þeirra hér á landi,
sem hafa graftar uppgang og kallast brjóstveikir, eru lungun ó-
sjúk, en upptökin fyrir neðan þynd, optast fyrir bringsmölun-
um í lifrinni; hún grær við þyndina, þyndin við lungnasekkinn
og lungað, og meinlætið grefur þar í gegnum uppi lungnapíp-
urnar, og gengur svo upp.«
Þótt þessir læknar gefi miklu betri lýsingar á sullaveiki
en Bjarni, hefur hvorugur þeirra neina hugmynd um eðli veik-
innar. Jón Pjetursson og Sveinn Pálsson álíla sullina vessa-
samdrátt, og afleiðing af lungnabólgu, sem ekki liafi verið farið
rjeltilega með, eða afleiðing af gallstíflu. Að sullirnir sjeu
ormar, sem komisl hafa inn í líkamann og vaxið í honum,
hafa þeir enga hugmynd um. Þetta er einnig eðlilegt. Raunar
liafði þýskur vísindamaður, Goeze (1781), sjeð bandormshausa
í sullunum og afmyndað þá, að vísu í sull úr kind, og síðar
fann liann hið sama í sullum úr mönnum, en ekki var sú