Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1913, Page 37

33
tydelig sees ved Faarels Hydatider«. Það er því bert, að hann
liefnr þekt deili á cysticercus teniiicollis, og þar sem þetta
er í annað sinni, sem hann víkur að því, að hreyfingar sjáist
ekki á sullblöðrum úr mönnum, er ekki ólíklegt, að honum
hafi verið kunnugt um sögu Thorstensen (1840). Annars eru
ekki til nema örfáar af skýrslum Gísla, og er það bagalegt.
Þótt kenningar Eschrichts, sem nefndar voru að framan,
væru ekki nýjar fyrir vísindin, má telja víst, að þær hafi verið
nýung fyrir íslenska lækna. Sumir aðhyltust þær, aðrir gátu
aldrei sætt sig við þær, einkum eldri læknarnir; þeim virtust
þær koma í bága við reynslu þeirra um arfgengi veikinnar.
Raunar láta ekki nándar nærri allir uppi álit sitt í skýrslunum.
Jón Finsen (læknir á íslandi 1856—1867) var við há-
skólanám í Kaupmannaliöfn, þegar Eschricht skrifaði ritgerðir
sinar, og það er auðsætt, að Jón Finsen hallaðist að nýju
kenningunum, þegar hann varð læknir á Islandi, og hafði ásett
sjer að gera tilraunir til þess að sanna rjettmæti þeirra. Hann
hafði mörg skilyrði til þess. Hann var gæddur visindamanns-
eðli, vísindalegri nákvæmni og samviskusemi, og skildi út í
æsar kenninguna um sambandið milli sulls og bandorms, og
hve víðtækar atleiðingar þessi kenning, ef hún reyndist rjett,
mundi hafa fyrir varnir gegn veikinni. Fyrstu ársskýrslu hans
vantar nú, en af skýrslu fyrir árið 18581) má sjá, að liann
hefur þegar í fyrstu hugsað sjer rjettilega, hverjar tilraunir
þyrfti að gera:
»Hvad de Undersögelser angaar, som jeg i min Indbe-
retning for forrige Aar omtalte at jeg liavde paabegyndt an-
gaaende (Hydatide) Sygdommens Aarsag, da ere disse vel ikke
skredne videre frem i dette Aar«.
Hann segist hafa (1858) látið 3 hvolpa, sem hann ól
upp í því skyni, jeta sljrkki úr sullum, sumum teknum mcð
brensluaðferðinni úr lifrarsullum, sumum teknum úr sulli úr
handkrika, sem liann risti i. Því næst lokaði hann hvolpana
inni og lógaði þeim eftir nokkrar vikur, og auk þess 4. hvolp-
inum, sem hann hafði ekki gefið inn neina sulli, en átti að
vera prófsteinn. Þegar skrokkarnir voru krufnir, fann liann
enga bandorma í þeim livolpinum, sem enga sulli hafði jetið,
en hann fann þá í öðrum þeim hvolpinum, sem hafði jetið af
lifrarsullinum, og einnig þeim, sem hafði jetið af handkrika-
1) Landsskjalasafn.
5