Búnaðarrit - 01.01.1891, Side 64

60
vöru að lcomast fyrir orsákir þess og finna ráðin og
varnirnar við því.
Mjer, sem þetta rita, hefur gefizt ærinn kostur að
veita bráðafárinu eptirtekt bæði hjá mjer og öðrum, allra-
helzt þessi síðustu ár hjer eystra, og með því jeg er
fyrir náttúrufræði og læknisfræði gefinn öðru fremur, þá
hef jeg og allmikið um þessa sýki hugsað, og athugað,
svo sem mjer unnt hefur verið, allt, sem að henni lýtur,
og sömuleiðis reynt ýmislegt við henni. En rúmsins
vegna verð jeg að vera sem fáorðastur.
Viðvíkjandi orsökunum til bráðafársins, verð jeg
jeg í öllu verulegu að vera þeim samdóma, sem hjá oss
hafa mest og bezt um það ritað. En eins og reyndar
eðlilegt er nm þá sýki, sem menn ekki hafa megnað að
afstýra eða lækna til þessa, en svo er um bráðafárið,
þá er aðalgallinn við allar ritgjörðirnar um bráða-
fárið, orsakir þess og ráð við því, sá, að menn tala
allt of vítt og breitt, reikult og lauslega ákveðið, menn
komast ekki nógu nœrri, hvað orsakir sýkinnar snertir,
og hafa því ekkert víst og áreiðanlegt, hvað lækninguna
snertir. Orsakir til bráðafársins sem og flestra sjúk-
dóma á mönnum og skepnum heyra yfir höfuð undir
þetta tvennt: hinar innnri og ytri orsakir, hinar nán-
ari og fjarlægari eða hinar eiginlegu upprunalegu or-
sakir og svo hinar tækifærislegu framleiðandi orsak-
ir (causæ occasionales á læknamálinu). Hinnar fyrri,
sem sje hinar innri, eiginlegu og upprunalegu er að
sjálfsögðu hlutverk hinna reglulegu lækna að finna, en
hinum síðari, hinum ytri og framleiðandi orsökum eiga
fjáreigendurnir og hirðarar með mesta athygli að gefa
gaum, jafnframt og þeir reyna að sporna við þeim, og
um þær þurfa tíðar og ýtarlegar skýrslur, að fást frá