Hugur - 01.01.1992, Page 108

106
Ritdómw
HUGUR
Þótt skipulag náms í Cambridge stæði hreinni stærðfræði fyrir þrifum á
Englandi má ekki gleyma því að stærðfræðileg eðlisfræði blómstraði
samtímis. Fjöldi verðandi eðlisfræðinga, t.d. Kelvin lávarður, James Clerk
Maxwell, Joseph Larmor, Rayleigh lávarður, George Gabriel Stokes og J.J.
Thomson, voru menntaðir í Cambridge og við undirbúning fyrir tripos-prófin
urðu þeir mjög snjallir við útreikninga. Þessu hefði mátt gefa meiri gaum í
bókinni. Við það hefði líka komið skýrar í ljós hvað fyrirkomulag menntunar
og prófa var sérstakt í Cambridge.
Þótt fyllilega sé réttmætt að tala um heimssýn Englendinga byggða á
rúmfræði og náttúrlegri guðfræði hefði mátt undirstrika frekar að málum var
háttað á allt annan veg í hinni háborg enskra mennta, Oxford. Þar var lögð
áhersla á sígild fræði og rökfræði Aristótelesar í stað stærðfræði og
heimsmyndar Newtons, og allt önnur heimssýn sett fram. Að því er varðar
stærðfræði og önnur raunvísindi birtist þessi munur vel í því að það var ekki
fyrr en á fjórða áratug þessarar aldar að eðlisfræði náði sér loks á strik í
Oxford, það er um þrjú hundruð árum síðar en í Cambridge.
Þrátt fyrir þessar aðfinnslur er bókin StœrðfrœBisýnir afburðaverk í
vísinda- og hugmyndasögu. Richards hefur að mestu tekist að rjúfa einangrun
stærðfræðisögu. Hún sýnir með sannfærandi hætti hvemig rúmfræðin styrkti
náttúrlega guðfræði í sessi og æfði skýra hugsun. Auk þess kom það sér vel á
tripos-prófunum í Cambridge að stærðfræðin virtist hlutlæg og því vel til þess
fallin að flokka námsmenn á hárfínan og réttlátan hátt eftir getu; þeir fengu
„gæðastimpil" fyrir lífstíð.5 Við lestur bókarinnar verður enn fremur ljóst
hvaða vandamál fylgja því að njörva mikilvæga þætti menntakerfisins um of
niður á afmarkaðan grunn sem tekur síðan miklum breytingum.6
Kristín Halla Jónsdóttir
Skúli Sigurðsson
5 John Gascoigne: „Mathematics and Meritocracy: The Emergence of the Cambridge
Mathematical Tripos", Social Studies ofScience 14, 1984, bls. 547-584.
6 Við þökkum Ágústi Hirti Ingþórssyni, Sven Th. Sigurðssyni og Þorsteini
Vilhjálmssyni fyrir að lesa handrit af greininni.