Tímarit um uppeldi og menntamál - 01.01.1891, Page 28

28
eins vera einn skóli, og að allir aðrir drengjaskólar, sem
hjer og hvar sjeu, skuli niður lagðir, pví að danskir
og pýzkir skólar spilli fyrir latínuskólunum. Af pessu
hanni sjest að eitthvað hefur verið til af öðrum skólum
en latínuskólum fyrir siðbót; munu betlimunkar hafa
haldið pá, og í peim hefur naumast verið kennt annað
en hinar algengustu hænir. Bannið gegn skólum pess-
um hefur sjálfsagt einkum stefnt að pví að eyða sam-
keppni við latínuskólana, og með fram leitt af pví að
peir hafa verið ljelegir, og pví ekki pótt eptirsýnd í að
peir hyrfu úr sögunni. J>að má ráða af pví, að leyfi
var pó geíið að koma upp skrifskólum handa drengjum
og stúlkum og peim, sem ekki væru hæfir til að læra
latínu. Slíkir skólar gátu að eins prifizt í kaupstöðum,
og margir urðu peir víst ekki pá í bráð. Til sveita var
ílest fyrst um sinn í gamla horfinu.
En að öðru leyti kom pó fram breyting við pað,
sem áður hafði verið. Djáknum var boðið að kenna
ungum bændalýð kristin fræði einu sinni í viku hverri
á peim stað og tíma, sem presturinn tæki til. J>ótt
pessi fræðsla ætti í upphafi að eins að vera trúarbragða-
fræðsla, pá má pó til hennar rekja rætur til alpýðuskól-
anna, pví að henni var samfara pörfin á að læra að
lesa, og liún kveikti löngun til pess að læra pað.
Áhrifum pietismusins1 má pað pakka að alpýðu-
skólar urðu almennir í Danmörku. Pietis'tar töldu betri
barnafræðslu en verið hafði skilyrði fyrir pví að guðs
orð gæti fest rætur og borið ávexti í hjörtuuum. Fjölg-
1) Sponer (1G35—1705 og Francho (l<>63 —1729) voru helztir
af peim mönnum, sem pessari stefnu fygldu; j>eir voru báöir j>ýzkir
menn. MarkmiÖ pietistanna var að vekja lifandi og ávaxtarsama
elsku til Krists og kristindóms í lijörtum mannanna. Frá þýzka-
landi barst pietismusinn eins og svo margaraörar andlogar hreif-
ingar til Danmerkur.