Morgunn - 01.06.1922, Side 60

64
MORGUNN
eínnig, að höf. hafi ekki gert það verulega ljóst, enda
varla við því að búast, hvernig er unt að hugsa sér þró-
un í sambandi við alveruna. Að þróun eigi sér stað hér
á jörðu og yfirleitt í þeim skynjanlega heimi, virðist þó
efalaust, og skýringar höf. á orsökum hennar og aðferð
sýnast mjög líklegar. Nafnið á bókinni lízt mér óheppi
legt, því að »vitundarleysi« það, sem þar er nefnt, sýn-
ist fremur eiga að tákna einhvers konar undirvitund
en algert vitundarleýsi, en i því efni eru margir sekir,
því að ýmsir sálfræðingar og heimspekingar (t. d. Hart
mann) nota orðið »óvitund« (Unconscious, das Unbewusste),
þar sem þeir virðast eiginlega eiga við undirvitundina,
og er slíkur ruglingur óheppilegur, þvi að hver getur
sagt um, hvort átt er við »das fíir uns Unbewusste* (það,
sem skynvitund vor nær ekki til), eða »das an sich Un-
bewusste* (það, sem er í sjálfu sór vitundarlaust) ?
Af'tur á móti er það góðra gjalda vert hjá höf., að
hann leggur mikla áherzlu á það (í samræmi við du Prel),
að takmarkanir þær, sem vitund mannsins á nú við að
búa, sé ekki eilífar; eftir þvi, sem þróuninni miðar áfram,
færast landamærin utar, eins og þau hafa jafnan verið að
gera. Hann kannast því ekki við neitt Ignorabimus,* 1
neinar ósigrandi hindranir fyrir þekkingaraukningu manns-
andans — þótt vér verðum hinsvegar oft að láta okkur
nægja Ignoraraus (við vitum ekki). En blýhvelfiug sú,
sem du Bois-Reymond2 og aðrir náttúrufræðingar vildu
reisa yfir höfðum vorum í hirnius stað, er nú orðin að
reyk. —
Aftan við bókina eru 23 ljósmyndir af hoidgunum
(hjá miðlinum Evu C., sem kunn er af ranneóknum frú
Bi88on8 og dr. Schrenck'Notzinge), en öll er bókin 328
bls. í stóru broti. Er þetta án efa einhver lang-merki-
1 við rnnnnm ekki vita.
1 Sjá Emil da Bois-Reymond: Uber die Grenzen des Naturerken-
nens, Leipzig 1884.