Fréttablaðið - 19.11.2010, Blaðsíða 18

18 19. nóvember 2010 FÖSTUDAGUR
FRÉTTAVIÐTAL: Björn Zoëga, forstjóri Landspítalans
Eldhús
Starfsemi í eldhúsi Land-
spítalans hófst með stofnun
hans, í þröngu húsnæði. Árið
1973 fluttist það í nýbyggt
húsnæði í eldhúsbyggingu.
Eldhúsið þjónar nú matarþörf,
þar með sérþörfum, alls
starfsfólks og sjúklinga spítal-
ans auk þess sem þaðan er
fluttur matur til allra stofnana
utan spítalans.
Bókasafn
Vísir að læknabókasafni
var stofnaður í Landspít-
alanum 1968. Árið 1986
fluttist bókasafnið í hluta
af hjúkrunar skólanum og
hefur síðan aukið starfsemi
sína þar smátt og smátt.
Bókasafnið veitir nú alhliða
þjónustu fyrir starfsfólk
spítalans.
Kennsla læknanema
Landspítalinn hefur frá
upphafi verið aðalkennslu-
og háskólaspítali landsins.
Við hann og starfsemi hans
eru tengdar nær allar stöður
prófessora við læknadeild HÍ
sem og aðrar kennarastöður,
í þeim sérgreinum sem þar
eru stundaðar.
Rannsóknarstofur
Auk almennra rann-
sóknardeilda í lífefna- og
lífeðlisfræði sem reknar
eru í tengslum við daglega
starfsemi spítalans, er
Rannsóknarstofa Háskólans í
meinafræði, rannsóknarstofa
í sýklafræði, blóðmeina-
fræði, ónæmisfræði, auk
ísótópastofu.
Landspítalinn tók til starfa
20. des. 1930. Hugmyndir
um sjúkrahús sem þjónaði
öllu landinu voru þó ekki
nýjar, því árið 1863 lagði Jón
Hjaltalín þáverandi landlækn-
ir fram frumvarp á Alþingi
um slíkan spítala en frum-
varpið hlaut ekki afgreiðslu.
Elsti hluti Landspítalans var
tekinn í notkun 1930.
Hjúkrun
Hjúkrunarnámið var í upphafi
fyrst og fremst starfsnám,
sem var skipulagt og rekið af
forstöðukonu spítalans, en
hún var jafnframt skólastjóri
Hjúkrunarskólans til ársins
1948. Læknar kenndu ein-
stakar námsgreinar, aðrar en
hjúkrunina. Hjúkrunarskólinn
var í Landspítalanum til1956.
Tækni
Eðlisfræði- og tæknideild var
stofnsett við Landspítalann
1974. Deildin þjónar öllum
deildum spítalans í öllu er
varðar tækniþjónustu, s.s.
ljósmyndun, viðhaldi og
viðgerðum á tækjakosti
spítalans, o.fl.
Fjárlög 2011
■ Heilbrigðiskerfið þarf að
skera niður um 4,8%.
■ LSH þarf að skera niður
um 1,4% eða 500
milljónir.
■ Starfsmönnum mun fækka
árið 2011 um 70 til 100.
■ Reynt verður að nýta
starfsmannaveltu eins og
kostur er.
■ Þeir voru 5.221 fyrir hrun.
■ Starfsmönnum hefur fækk-
að um 627.
■ Einum af hverjum sex var
sagt upp, annars var ekki
ráðið í störf sem losnuðu.
■ Yfirvinna hefur verið lækk-
uð um 25%.
■ Heildarlaunakostnaður
hefur lækkað um 1,1 millj-
arð á fyrstu 10 mánuðum
ársins 2010.
■ Rannsóknum,
blóðtökum,
röntgen, hefur
fækkað um
19%.
■ Rúmum hefur
fækkað um 90.
■ Rúm á Landspít-
alanum eru um
670.
Vaxtakostnaður:
■ Skuldir við birgja kostuðu
LSH 250 milljónir í vaxta-
greiðslur árið 2009.
■ Vaxtakostnaður LSH á
undanförnum fimm árum
er 500 til 700 milljónir
(áætlun).
■ Allar heilbrigðisstofnanir á
landsbyggðinni hafa gert
upp skuldir sínar við LSH.
Rúmlega 47% landsmanna
leita árlega til Landspítalans (sem sjúk-
lingar eða aðstandendur).
Áætlaðar aðgerðir LSH árið 2011
■ Lækkun lyfjakostnaðar.
■ Lækkun verktakakostnaðar.
■ Hagræðing í launum og rekstrar-
kostnaði stoðsvið.
■ Endurskipulagning göngudeilda.
■ Fækkun rúma.
■ Fækkun starfsmanna.
■ Minni yfirvinna.
■ Minni prentkostnaður.
■ Lækkun námsferðakostnaðar.
■ Innheimta efld.
■ Minnkaðar sumarafleysingar.
3,4 milljarðar króna
2010
2011
850 milljónir króna*
6,6 milljarðar króna
*samkvæmt
fjárlagafrumvarpi
2008-2010
Niðurskurður:
Vissir þú?
106.000
einstaklingar njóta þjón-
ustu Landspítalans (2009)
Starfsmenn eru
4.594
Lækka þarf kostnað um
850 milljónir
(miðað við 2010) vegna
kostnaðarhækkana.
Björn Zoëga, forstjóri
Landspítalans, ætlar ekki
að bíða þess að fjárlög verði
samþykkt. Hann þarf að
skera niður og ætlar að
byrja strax. Þetta kynnti
hann starfsfólki Landspítal-
ans í gær.
V
ið verðum að byrja
strax. Ef það á að
breyta kjörum opin-
berra starfsmanna,
eins og að segja upp
ákveðnum kjörum
eða segja upp fólki, þá tekur það
tíma. Verkefnið stækkar eftir því
sem við bíðum lengur auk þess að
eyða verður óvissu starfsfólks um
hvernig næsta ár hér á spítalanum
verður. Það er mikil umræða um
niðurskurð á landsbyggðinni en
minna talað um niðurskurðinn hér.
Ég verð að segja fólkinu hvernig
hlutirnir eru í augnablikinu, þótt
þetta kunni allt að breytast.“
Áður en fjárlagafrumvarpið var
kynnt hafðir þú sagt að frekari
niðurskurður á Landspítalanum
myndi þýða að leggja yrði niður
vissa þjónustu. Jafnvel þyrfti
fólk að venjast þeirri tilhugsun að
þurfa að leita út fyrir landsteinana
í framtíðinni. Er eitthvað þessu
líkt í farvatninu?
„Þetta er á mörkum þessa raun-
veruleika. Ef fjárlögunum verður
breytt á þann hátt að við fáum á
okkur meiri niðurskurð en segir í
frumvarpinu [1,4%] þá þurfum við
að leggja niður ákveðna þjónustu.
Það liggur fyrir.“
Biðlistar gætu lengst
Hvaða starfsemi sérðu fyrir þér að
verði lögð af, eða dregið stórlega
úr, verði nauðsynlegt að grípa til
stórtækra aðgerða?
„Gróft séð getum við skipt spít-
alanum niður í það sem er bráða-
starfsemi og aðra skipulagða starf-
semi. Maður myndi byrja á því að
viðhalda bráðastarfseminni en
minnka annað. Birtingarmynd
þess yrði óendanlegir biðlistar og
fólk fengi ekki þjónustu svo mán-
uðum skiptir.“
Ef dregið verður í land með stór-
felldan niðurskurð á heilbrigðis-
stofnunum á landsbyggðinni, ótt-
ast þú þá að þeim bagga verði velt
yfir á Landspítalann?
„Það hefur verið nefnt af þing-
manni í fjárlaganefnd að flat-
ur niðurskurður væri betri fyrir
alla. Ef slíkt yrði niðurstaðan og
Landspítalinn fengi á sig 4,8 pró-
senta kröfu þýðir það að ákveðinni
starfsemi verður hætt á spítalan-
um. Ég hef reiknað dæmið og það
er ekki hægt að hagræða um rúma
tvo milljarða til viðbótar við það
sem hefur verið gert á undanförn-
um árum. Það er auk þess mikil
hætta á því að mikið af þeirri hag-
ræðingu sem fólkið á gólfinu hefur
náð með þrotlausri vinnu tapist.
Ef alltaf er bætt við, hvernig sem
menn leggja sig fram, þá missa
menn viljann til að taka þátt í svo
erfiðu verkefni sem þetta er.“
Tölur vantar
Hvaða beinu áhrif hefur niður-
skurður á landsbyggðinni, þó ekki
sé vitað hversu mikill hann verður,
á Landspítalann?
„Við gerum okkur ekki grein
fyrir því ennþá. Við höfum ekki
séð endanlegu tölurnar. Það er
ljóst að það bætast við verkefni
hjá okkur.“
En þegar verkefnum er beint til
ykkar, þarf ekki að koma fjármagn
á móti til að mæta því að einhverju
leyti?
„Við aðrar aðstæður væri ekki
vit í neinu öðru. Þegar við vitum
meira um verkefnið, fáum harða
tölfræði um fjölgun aðgerða, fjölg-
un sjúklinga, fjölgun fæðinga og
svo framvegis, þá getum við sagt
hvaða áhrif það hefur á spítalann.
Kannski er hagræðingarkrafan
minni en annars væri vegna þeirra
verkefna sem búist er við að bætist
við okkur.“
Getur Landspítalinn tekið við
heilbrigðisstarfsfólki af lands-
byggðinni?
„Ég held nú að læknanna verði
áfram þörf úti á landi. Ég hef ekki
yfirsýnina en reikna ekki með
að margir læknar missi vinnuna.
En ef til þess kemur getum við
örugglega tekið við læknum, eins
og þeim sem koma heim úr námi.
Við erum vel mönnuð af hjúkrun-
arfræðingum eins og er, en ég veit
ekki hvernig það mun þróast. Það
er sem betur fer mikil eftirspurn
eftir hjúkrunarfræðingum ann-
ars staðar í þjóðfélaginu. Staða
sjúkraliða er nokkuð önnur, sem
er áhyggjuefni.“
Þolmörk
Íslendingar gera vissar kröfur til
heilbrigðisþjónustunnar í landinu.
Hvenær er komið að þolmörkum
og kerfið fellur saman undan hag-
ræðingarkröfu stjórnvalda?
„Með þessum fjárlögum sem
liggja á borðinu er verið að fara
fram á grundvallarbreytingu á
heilbrigðiskerfinu. Það er vandi
stjórnvalda; að endurskipuleggja
kerfið með jafn róttækum hætti og
raun ber vitni. Þetta var reyndar
fyrirséð miðað við hvernig ríkis-
útgjöld hafa þróast.“
Gengið hefur verið langt í að
hagræða innan spítalans. Er hægt
að hagræða um 850 milljónir öðru-
vísi en með uppsögnum og launa-
lækkunum?
„Þriðjungur sparnaðarins
hingað til hefur verið í launum,
en laun eru 65 prósent af rekstrar-
kostnaði spítalans. Á næsta ári,
gróflega reiknað, verður lækkun
í launakostnaði um 350 milljón-
ir. Bæði með launalækkunum en
einkum liggur þetta í því að ein-
hverjir starfsmenn hætta. Við von-
umst til að ná miklu af þessu með
starfsmannaveltu.“
Nýtt háskólasjúkrahús
Til stendur að endurnýja húsakost
spítalans. Myndir þú frekar vilja
sjá þá peninga nýtta til reksturs?
„Það er ekki kostur. Ef við
förum ekki að fá nýtt húsnæði
undir spítala starfsemina getum
við ekki haldið uppi eðlilegri þjón-
ustu. Á Hringbraut er nýjasta hús-
næðið, fyrir utan barnaspítalann,
frá 1956. Við erum að halda upp á
80 ára afmæli Landspítalabygg-
ingarinnar í ár. Þar er gjörgæslan
okkar. Við erum búin að reikna það
út að viðhald og breytingar næstu
þrjátíu árin yrðu stærsti kostnaðar-
pósturinn við núverandi ástand.
Með sameiningu vitum við líka
að svo mikið sparast í rekstri að
hægt er að borga fjárfestinguna
til baka.“
Siðferðilegar spurningar
Þurfum við að endurskoða hversu
mikið er gert fyrir hvern og einn?
Er til dæmis réttlætanlegt að eyða
milljónum í aðgerða- og lyfjakostn-
að þegar lífsvon sjúklings, eða von
um lífsgæði, er lítil?
„Þessi umræða er í gangi um
allan heim. Þessar siðferðilegu
spurningar; hvenær er lífinu
lokið og hvenær á að halda að sér
höndum, eru vandmeðfarnar og
í öðrum löndum er þetta komið
lengra. Þetta er umræða sem við
verðum að taka upp. Ekki bara út
frá læknisfræðilegu sjónarmiði,
heldur þjóðfélaginu öllu. Hvað
viljum við ganga langt í þessu? Í
öðrum þjóðfélögum hafa pening-
ar einfaldlega rekið menn í það að
mynda sér hefðir. Við þurfum að
hugsa um þetta og vera óhrædd
við að taka þessa umræðu. Þetta er
ekki einkamál heilbrigðis stéttanna
heldur þarf allt samfélagið að
koma að þessu.“
Framtíðin
Hefur þú trú á því að 2011 verði
síðasta niðurskurðarárið?
„Fjármálaráðherra segir það. Ég
hef það beint eftir honum. Hann
sagði það við okkur forstöðumenn
ríkisstofnana á fundi fyrir nokkru.
Ég veit hins vegar að stjórnmála-
menn eru ekki allir sammála um
þetta atriði.
Hins vegar er ekki hægt að
treysta neinu í þessum efnum. Þú
sérð það að við erum komin fram
yfir miðjan nóvember og höfum
ekki fjárlög til að vinna eftir á
næsta ári. Það fyrsta sem var sagt
þegar þau voru kynnt í upphafi
var að þeim yrði breytt. Ég vona
hins vegar allra vegna að þetta
sé rétt hjá fjármálaráðherra og
engin ástæða til að vefengja það.
Það verður að vera einhver endir
á þessum niðurskurði því annars
fær maður ekki fólk til að vinna
með sér í þessu efnum.“
Við megum engan tíma missa
FRAMHALDIÐ KYNNT Björn leggur mikið upp úr því að segja starfsmönnum
Landspítalans strax frá öllu sem snertir þeirra störf. Hann hélt átta fundi í gær með
starfsfólki LSH og ræddi rekstraráætlun ársins 2011. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
Svavar
Hávarðsson
svavar@frettabladid.is