Fréttablaðið - 19.11.2010, Blaðsíða 64

40 19. nóvember 2010 FÖSTUDAGUR
Okkurgulur sandur nefnist
safn tíu nýrra ritgerða og
greina eftir jafn marga höf-
unda, sem allar fjalla um
verk Gyrðis Elíassonar frá
ólíkum sjónarhornum.
„Það má segja að þetta sé eins
konar tilraun til að kortleggja
skáldskap Gyrðis í samtímanum,“
segir Kristján
Kristjánsson,
útgefandi hjá
Uppheimum,
um Okkur gulan
s a nd . H a n n
segir hugmynd-
ina að bókinni
hafa komið frá
ritstjóra henn-
ar, Magnúsi Sig-
urðssyni.
„Hann stýrði
þessari bók af mikilli röggsemi og
fékk höfunda til liðs við sig til að
sýna fjölbreytileikann í skáldskap
Gyrðis og rekja meginlínurnar í
honum, hvern með sínum hætti.“
Efni ritgerðanna er fjölbreytt
enda spannar skáldskapur Gyrðis
vítt svið; ljóð, smásögur, skáldsög-
ur, þýðingar og sendibréf. „Hall-
dór Guðmundsson, gamli útgefand-
inn hans Gyrðis, bendir til dæmis
á í grein sinni að hann hefur verið
ötull bréfritari og rýnir í hvernig
Gyrðir skrifar sendibréf.“
Guðmundur Andri Thorsson er
í hópi greinahöfunda í bókinni.
Grein hans, Tónarnir berast orð-
tengdir, fjallar um tónlist í verk-
um Gyrðis.
„Það er mjög mikið um vísanir í
tónlist,“ segir Guðmundur Andri.
„Það er verið að spila músík í
öllum hans sögum og ég fer aðeins
yfir það. Svo náttúrulega er stíll
hans tónlist. Ég reyni að lýsa því
sem og hvaða hlutverki tónlistin
gegnir í sögunum hams.“
Þeir sem hafa orðið handgengnir
verkum Gyrðis í gegnum tíðina,
verða gjarnan eindregnir „Gyrðis-
menn“. Er einhver sérstök skýring
á því?
„Þú þarft ekki nema nokkrar
setningar til að átta þig á að þú ert
að lesa sögu eftir Gyrði. Um leið
stígurðu inn í ákveðinn sagnaheim,
sem hann hefur búið til, algjörlega
einn. Það held ég að sé skýringin
á því af hverju hann er svona ást-
sæll.
Hins vegar held ég það sé líka
dálítið vanmetið, sem Hermann
Stefánsson kemur inn á í merkilegri
grein, hversu mikið Gyrðir hefur
breyst á undanförnum árum; hvað
seinni bækurnar eru frábrugðnar
þeim fyrri. Á yfirborðinu virðist
þetta allt dálítið lygnt, en það hefur
orðið grundvallarbreyting.“
bergsteinn@frettabladid.is
40
menning@frettabladid.is
Sagnaveröld Gyrðis kortlögð
GYRÐIR ELÍASSON „Þú þarft ekki nema nokkrar setningar til að átta þig á að þú ert að lesa bók eftir Gyrði,“ segir Guðmundur
Andri Thorsson, sem skrifar grein um tónlist í verkum skáldsins. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
Árvissir góðgerðatónleikar Íslands-
deildar góðgerðasamtakanna Carit-
as verða haldnir á sunnudag og mun
ágóðinnn renna til styrktar Mæðra-
styrksnefnd. „Efnisskráin spannar
mjög vítt svið, en hún nær allt frá
endurreisnartímanum til dagsins í
dag,“ segir Sigríður Ingvarsdóttir,
formaður Caritas. „Það gefa allir
listamenn sem koma fram vinnu
sína, en meðal þeirra sem taka þátt
eru Kristján Jóhannsson sem fann
sér tíma til að vera með okkur þó að
hann hafi afar mikið að gera. Fyrir
það erum við þakklát.“
Fjölmargir aðrir listamenn koma
fram og má þar nefna Huldu Björk
Garðarsdóttur sópransöngkonu,
Gunnar Kvaran sellóleikara og
Guðnýju Guðmundsdóttur fiðlu-
leikara.
„Þetta er í 18. sinn sem við höld-
um góðgerðatónleika við upphaf
jólaundirbúningsins og fyrir marga
marka þeir upphafið að aðvent-
unni,“ segir Sigríður sem bendir á
að miðaverði hafi mjög verið stillt
í hóf, en aðgangseyrinn er 3.000
krónur. Tónleikarnir eru í Krists-
kirkju Landakoti og hefjast klukk-
an fjögur. - sbt
Upphafið að aðventunni
KRISTJÁN JÓHANNSSON Á meðal þeirra
sem koma fram á góðgerðatónleikum
Caritas til styrktar Mæðrastyrksnefnd.
Tónlist ★★★★
Goldberg-tilbrigðin eftir Bach
Kammermúsíkklúbburinn
Ekki svefnlyf, heldur örvandi
Ein ógeðfelldasta senan í kvikmyndinni Lömbin þagna sýnir mannætuna
Hannibal þar sem hann er nýbúinn að myrða tvo lögregluþjóna. Líkin af
þeim liggja á gólfinu og það flýtur allt í blóði. Hannibal stendur yfir þeim
dreymandi á svipinn og er að hlusta á upphafið að Goldberg-tilbrigðunum
eftir Bach.
Senan í myndinni er gott dæmi um það sem kallað hefur verið „kontra-
punktur hins heyranlega og sýnilega“ (audio/visual counterpoint). Tónlistin
er þarna í öfugu samhengi við það sem áheyrandinn sér. Þetta er stílbragð
í kvikmyndagerð til að draga fram andstæður og gera hið ljóta enn ljótara.
Morð verður enn viðbjóðslegra við hliðina á rólegri tónlist Bachs. Það er
eitt að fremja morð en annað að fremja morð og hlusta svo á guðdómlega
músík yfir líkunum.
Kannski er það þó engin tilviljun að Hannibal hefur svona miklar mætur
á Goldberg-tilbrigðunum. Hann er brjálaður, en hann er líka geðlæknir
og Bach hugsaði einmitt tilbrigðin sem nokkurs konar geðlyf. Þau voru jú
samin að beiðni greifa nokkurs sem þjáðist af svefnleysi. Nemandi Bachs,
Goldberg að nafni, bjó hjá greifanum og átti hann að stytta greifanum and-
vökustundirnar, og jafnvel spila hann í svefn með tilbrigðunum.
Sem svefnlyf eru Goldberg-tilbrigðin misheppnuð. Þau eru svo lifandi og
björt að þau fylla mann gleði, ekki svefnhöfgi. Sérstaklega þegar þau eru
leikin eins og í Kammermúsíkklúbbnum í Bústaðakirkju á sunnudaginn var.
Þau Ari Þór Vilhjálmsson fiðluleikari, Þórunn Ósk Marinósdóttir víóluleikari
og Sigurgeir Agnarsson sellóleikari spiluðu. Upphaflega voru tilbrigðin
skrifuð fyrir sembal en eru sennilega oftar leikin á píanó í dag. Hér voru þau
flutt í útsetningu rússneska fiðluleikarans Dmitrys Sitkovetsky.
Segjast verður eins og er að þetta er frábær útsetning. Hún er alveg laus
við tilgerð. Mismunandi hliðar tónlistarinnar koma út eins og maður þekkir
þær. Samt eru blæbrigðin og litir skýrari – og afmarkaðri. Hinar fjölmörgu
raddir fá allar að njóta sín í strengjaumgjörðinni, þær hafa meira rými, það
fer betur um þær á einhvern undarlegan hátt.
Þremenningarnir spiluðu af aðdáunarverðri festu og aga, en samt var
túlkunin fjörug og spennandi. Hvergi var dauður punktur í leiknum. Marg-
breytilegt tónmálið var stílhreint og fallega mótað af hópnum. Þetta var ekki
svefnlyf, heldur örvandi efni!
Á undan var tríó op. 9 nr. 3 eftir Beethoven. Það kom yfirleitt vel út.
Stundum örlaði á smá óöryggi. En Goldberg-tilbrigðin á eftir voru svo
skemmtileg að það fyrirgafst auðveldlega. Jónas Sen
Niðurstaða: Glæsilegur flutningur á Goldberg-tilbrigðum Bachs í strengja-
útsetningu verður lengi í minnum hafður.
GUÐMUNDUR
ANDRI THORSSON
Höfundar greina: Fríða Björk Ingvarsdóttir, Guðmundur Andri Thorsson,
Guðrún Eva Mínervudóttir, Halldór Guðmundsson, Helgi Þorgils Friðjónsson,
Hermann Stefánsson, Ingunn Snædal, Jón Kalman Stefánsson, Sigurbjörg
Þrastardóttir, Sveinn Yngvi Egilsson.
Ritstjóri: Magnús Sigurðsson.
OKKURGULUR SANDUR
TRYGGÐU ÞÉR MIÐA STRAX
„Þessi leiksýning hefur allt
sem þarf til að skapa vel heppnað
og eftirminnilegt leikverk.“
I.Þ., Mbl.
„Critics choice“
Time Out, London
Miðasala | 568 8000 | borgarleikhus.is
SÝNT Í JANÚAR
HLEMMUR Í MYNDUM Ljósmyndasýningin Hlemmur eftir Helga Halldórsson var opnuð í Ljós-
myndasafni Reykjavíkur við Tryggvagötu í gær. Sýningin gefur innsýn í daglegt líf farþega, fastagesta og
starfsfólks á Hlemmi.