19. júní - 19.06.1978, Page 48

konur, misstu öll völd við fall
kaþólskunnar, svo á himnum
réðu þeir einir, Guð faðir, sonur
og heilagur andi, en þeir voru
allir karlkyns. Á jörðu stóð
kóngurinn næstur guði, undir
honum embættismenn, en undir
þeim húsbændur, og undir þeim
eiginkonur þeirra. En neðst
vinnufólk og börn, mikið flengd.
Samkvæmt sömu kenningum
áttu hjón að vera ein sál, einn
líkami, þar sem hann var þó
höfuðið. Verkaskiptingin var
þannig, að hann átti að koma
fram í öllum málum út á við fyrir
beggja hönd, enda taldist hann
konunni fremri að gáfum. Hann
réð öllum fjármálum þeirra, en
efnahagurinn átti að vera sam-
bræddur eins og sálin. Séreign
hjóna, sem algeng var á eldri
tímum, breyttist í fulla sameign,
sem hann stýrði. Hann einn gat
gert fjárhagslegar skuldbindingar
fyrir hönd félagsbús þeirra og
stóð svo fram til 1923. Enn þann
dag í dag kemur fyrir að bank-
arnir hér í Reykjavík neita að
taka gildar víxiláskriftir kvenna,
sem eru giftar.
Eiginmaðurinn átti að vernda
þessa hrösulu veru, konuna, á
sama hátt og kóngurinn þjóðina
og guð kónginn, en það var ást
sem byggðist á föðurlegri forsjá
en ekki á jafnrétti. Og það er
tvennt ólíkt. Enda virðist þetta
ennþá speglast í viðhorfi kvenna
til hjónabandsins. Þær sýnast líta
á það sem hjálpræði er leysi allan
vanda, svo það minnir á þegar
fólk öðlast frelsun við trú á
náðarfaðm Jesú Krists.
Og enn eitt veitti körlum for-
skot fram yfir konur. Þeir einir
gengu í skóla. Þeir urðu læknar,
lögfræðingar og prestar, meðan
konur urðu að stelast til að læra
að skrifa. Menntaskólarnir á ís-
landi höfðu starfað i mörg
hundruð ár uns þar var fyrst
hleypt inn kvenmanni um síðustu
aldamót.
Svo karlar lærðu að hugsa
46
skynsamlega og þeir fóru út og
reistu nýjan heim með blómlegu
athafnalífi. Þeir áttu að vera
svakalegir harðjaxlar. Á
heimilunum, þegar þeir litu þar
•inn, voru þeir einræðisherrar við
matborðið, nautnaseggir í svefn-
herberginu.
En konur skiptu sér aldrei af
neinu sem gerðist utan við þeirra
eigin forstofudyr. Þær biðu
heima, blíðar og fórnfúsar, og
gættu barnanna. Þær báru
hetjunum rjúkandi krásir og
fundu þeim hreinar nærbuxur, en
höfðu ekkert gaman af að sofa
hjá.
í sveitinni unnu bæði við að
yrkja sömu jörð, en í borginni
fjarlægðust veraldir þeirra æ meir
hvor aðra. (Hið blíðu boðaföll frá
tilfinningaheimi húsmóðurinnar
biðu mörg skipbrot á hörðum út-
skerjum hugarheims húsbónd-
ans, þar sem önnur og rökfastari
lögmál giltu.)
Viðleitnin til að halda heimi
karla og heimi kvenna algjörlega
aðskildum hefur borið ríkulegan
árangur, sem sjá má á öllum
mannamótum. Þar koma stjórn-
málamenn, atvinnurekendur og
listamenn og halda gáfulegar
ræður, en frúrnar standa hjá
með þvottakonuhendur, en ný-
komnar úr lagningu (annars
hneykslast allir) við hlið þeirra og
þegja eins og grjót. Því þeim er
innprentað að blanda sér ekki i
það sem þeim kemur ekki við.
Konan á að fylgja manni sínum
eins og skuggi, hugsa eins og
hann, kjósa eins og hann, hverfa
inn í hann. . .
Eigum við ekki heldur að reyna
að vera öll sjálfstæðar manneskj-
ur og freista þess að brúa bilið
þarna milli? Reyna að slá þessum
tveimur veröldum saman og taka
það bezta úr báðum. Konur í dag
geta í raun og veru allt sem þær
vilja. Ekki aðeins hafa þær flest
lagaréttindi með sér, heldur geta
þær lika menntað sig og ráðið
hverjum þær giftast og hvað þær
eiga af börnum. En flestum, og
sérstaklega húsmæðrum háir
minnimáttarkennd. Af því þær
eru ekki í opinberu launakerfi
þjóðfélagsins þá finnst mörgum
þeirra þær vera betlarar, allt að
því sníkjudýr á manni sínum.
Mörgum finnst, eins og lög-
fræðingum fyrri alda, að við inn-
göngu í hjónaband nálgist það
dónaskap að ræða fjármál fram-
tíðarinnar. En fari svo að hjón
skilji, þá gengur löggjafarvaldið
ríkt eftir því að gengið sé frá
öllum peningamálum þeirra upp
á krónu, en skiptir sér ekkert af
því hvert hún hvarf, ástin, sem í
fyrstu batt þau saman. Og
hjónaband er á margan hátt
eins og lítið fyrirtæki, kannske
hlutafélag, þar sem margt þarf að
gera annað en elskast (því miður).
Þetta er mötuneyti, uppeldis-
stofnun fyrirbörn, ræstingafélag,
hressingarskáli og oft húsbygg-
ingarfélag. Og samkvæmt nú-
gildandi hjúskaparlöggjöf, þá ber
að meta vinnu konu á heimili sem
framlag til félagsbús þeirra engu
síður en vinnu eiginmannsins
utan þess. Mörgum er þetta ekki
fullljóst. En kona sem á hverjum