19. júní - 19.06.1980, Síða 10

byrja þarna og þar reynir ekki síst á
okkur sem mæður og fordæmi
feðranna.
Soffía: Maður má ekki vanmeta
góð og holl áhrif sem koma frá
heimilunum, en við megum ekki
rugla saman einkavanda og sam-
félagsvanda. Uppeldi nýrrar kyn-
slóðar og aðhlynning á börnum
hefur verið gert að einkavanda
fólks, þó þetta sé í hæsta
máta samfélagslegur vandi. Við
erum svona milli vita með þetta.
Þjóðfélagið hefur breyst svo geysi-
lega að okkar heimilisfyrirkomulag
er orðið á eftir.
Ema: Við höfum hér rætt um
uppeldið og einkalífið sem hamlar
því að konur taki almennt virkari
þátt, en hvað með þá viðmiðun
sem t. d. karlmenn hafa, þar sem
þeir hafa alla þessa aðra karlmenn í
öllum þessum hlutverkum þjóðfé-
lagsins stöðugt fyrir augunum, bæði
í stjórnmálum, stöðum, stjórnum
stéttarfélaga o. s. frv., en konurnar
hafa ekki þessa viðmiðun?
Rannveig: Þær eru ein og ein,
nánast eins og undantekningar. Að
öðru leyti er munstur þeirra á
heimilunum, á sjúkrahúsum og
fóstrustörfunum, i kennslu á fyrstu
skólastigum. Síðan fækkar þeim
þegar ofar dregur í skólakerfinu.
Erna: Hvatningin hlýtur þvi að
þurfa að koma fram á fleiri stigum
en bara á heimilinu og í uppeldinu.
Hún þarf að vera miklu víðar.
Soffía: En það er þannig sem
eitthvað nýtt byrjar, með einni og
einni. Það þarf einhvern til þess að
ryðja brautina.
Dagbjört: Fordæmið vegur
kannski þyngst.
Soffía: Þær sem fara inn á nýjar
brautir eru að breyta myndinni og
það hefur þýðingu í sjálfu sér. Það
þurfa menn að viðurkenna.
Dagbjört: Hefur þetta ekki tekið
alltof langan tíma hjá okkur og
jafnvel miðað aftur á bak núna
síðustu ár?
Soffía: En það er svo stuttur tími
síðan eitthvað fór í raun og veru að
gerast.
8
Rannveig: Við megum ekki
gleyma að fyrir karlmenn er eðli-
legt að taka þátt í félagsmálum,
pólitík, alls kyns störfum, koma
fram og tala, standa fyrir máli
sínu, taka afstöðu. Það liggur við
að segja megi að fyrir konur sé það
jafn eðlilegt að taka ekki þátt.
Dagbjört: Það er allt sem hvetur
karlana en mun síður konurnar.
Erna: Baráttan fyrir jafnrétti
hefur nú staðið yfir i áratugi og
með nokkrum þrótti undanfarin 10
ár. Areiðanlega hefur margt áunn-
ist í jafnréttisátt, en ég er jafn viss
um að það er þörf á nýjum vinnu-
brögðum nú til þess að ná þessu
markmiði.
Dagbjört: Eg fæ ekki séð hvernig
konur eiga að ná árangri ein og ein.
Við verðum að hafa öflug samtök
kvenna á öllum mögulegum vett-
vangi.
Soffía: Það er alveg rétt. Við
þurfum það sem við getum kallað
þverpólitísk kvennasamtök í einni
mynd eða annarri.
Dagbjört: Karlmennirnir hafa
þessa samstöðu alls staðar. Hún er í
Rotary, í Lions, hjá Frímúrurum
og hvað þeir heita allir þessir
klúbbar, jafnvel á vinnustöðum.
Soffía: Þeir hafa þessa samstöðu,
og hennar gætir alls staðar þar sem
eitthvað skerst í odda.
Ema: Um hvað snýst þessi sam-
staða þeirra?
Soffía: Um völd og að halda sinni
stöðu.
Rannveig: Það er viss varúð að
hleypa konunum áfram.
Dagbjört: En þetta viðurkenna
þeir aldrei.
Soffía: En konurnar verða að
gera sér grein fyrir að þær eiga í
höggi við þetta og þær verða að
standa sig í þeirri baráttu.
Rannveig: Við eigum margar
hæfar konur sem eru tilbúnar að
taka á sig ábyrgð, en hitt er alltof
algengt að þær vilji, og hafi margt
til brunns að bera, en þori ekki.
Þetta vanmat kvenna á sjálfum sér
og eigin skoðunum er það sem
heldur þeim mest í skefjum. Það er
þarna sem við þurfum að vinna, að
virkja þessar konur á ýmsum vett-
vangi, í okkar pólitísku félögum og
víðar og fá þær til að koma fram
með skoðanir sínar, segja það sem
þeim býr i brjósti, taka afstöðu. Ef
við ætlum að fá konur til áhrifa í
þjóðfélaginu, þá þarf að byrja
þarna.
Soffía: Rétt er það að þetta eru
hlutir sem vissulega þarf að huga
að og margar konur vilja ekki taka
á sig störf sem ábyrgð fylgir. En
mér finnst athyglisvert hvernig
þeim reiðir af sem eru tilbúnar og
hæfar, auðvitað minni hluti
kvenna, t. d. innan stjórnmála-
flokkanna. Það er eins og þær séu
stoppaðar af í mörgum tilvikum.
Það er þessi tilhneiging hjá karl-
mönnum, eins og kom fram áðan,
að skammta konum verkefni og
ráða því hvað þær gera.
Rannveig: Er kannski lausnin sú
að vera með opin prófkjör? Það
hefur talsvert borið á því að konur
hafa lent ofar á listum þegar próf-
kjör hafa verið viðhöfð, þ. e. þegar
fólkið almennt velur frekar en valið
sé eingöngu innan flokkanna.
Soffía: En við höfum nú séð þær
falla eins og flugur einmitt í próf-
kjörum.
Dagbjört: Við getum væntanlega
ekki kennt körlunum um í því til-
felli.
Soffía: Jú, á sama hátt. Því það er
„flokksapparatið“ sem er þar að
verki. Þetta er vandmeðfarinn
hlutur og ég verð að segja að út frá
mörgum sjónarmiðum finnst mér
prófkjör ekki traustvekjandi. Karl-
arnir hafa alltaf forskot þegar
þannig er unnið, sem endranær.
Rannveig: Ennj^á að vísu, en
reynslan af prófkjörum er ekki
löng.
Erna: Eg er þeirrar skoðunar að
opin prófkjör séu besta leiðin fyrir
konur, en helsta breytingin til
batnaðarsem prófkjörin hafa haft i
för með sér, að minu mati, er að
konurnar hafa nú meira en áður
gefið kost á sér. Þær hafa komið

Framh. á bls. 64.
i