19. júní - 19.06.2001, Blaðsíða 24

Kynferðisleg areitni
í ÍÞRÓTTUM
KDMIN UPP
/
A
YFIRBDRÐIÐ
Eftir Örnu Schram
Rúmlega tólf prósent íslenskra íþróttakvenna hafa orðið fyrir kynferðislegri áreitni og eru gerendur í
flestum tilvikum karlkyns þjálfarar. Langalgengast er að að áreitnin sé líkamleg og á hún sér
fremur stað í hópíþróttum en einstaklingsíþróttum. Þetta er meðal helstu niðurstaðna rannsóknar
tveggja íþróttafræðinga þeirra Ingibjargar Hörpu Ólafsdóttur og Hönnu Bjargar Kjartansdóttur á
kynferðislegri áreitni í íþróttum. Þær brautskráðust úr íþróttaskor Kennaraháskóla íslands í byrjun
júnímánaðar og var rannsóknin lokaverkefni þeirra við skólann. Kristinn Reimarsson sviðsstjóri
fræðslu- og útþreiðslusviðs íþrótta- og Ólympíusamþand íslands, sem hafði umsjón með verkefninu,
segist hafa átt von á því að kyn-
ferðisleg áreitni í íþróttum ætti sér
stað hér á landi eins og annars
staðar. Það hefði þó komið honum
á óvart hversu hlutfallslega færri
konur hefðu svarað því játandi að
þær hefðu orðið fyrir tilfinningalegri
eða sálfræðilegri áreitni á móti því
hversu margar hefðu sagt að þær
hefðu orðið fyrir líkamlegri áreitni.
Rúna Jónsdóttir, starfskona
Stígamóta, segir að útbreiðsla og
alvarleiki kynferðislegrar áreitni hafi
verið vanmetin hér á landi og
fagnar allri umræðu um þessi mál.
Hún segir að Stígamót hafi fengið
inn á borð til sín alvarleg dæmi um
kynferðislega áreitni í íþróttum á
síðustu árum þar sem karlkyns-
þjálfarar hafi áreitt bæði unglings-
stúlkur og unglingsdrengi líkamlega.
Að sögn Kristins er nú unnið að því
innan ÍSÍ hvernig bregðast skuli við
niðurstöðum rannsóknarinnar.
„Kynferðisleg áreitni í íþróttum er komin upp á yfirboröið og er það vel. Það er
kominn tími til að fólk átti sig á því að kynferðisleg áreitni á sér líka stað í íþrótt-
um eins og annars staðar," segja þær Ingibjörg Harpa Ólafsdóttir og Hanna
Björg Kjartansdóttir íþróttafræðingar sem brautskráðust frá íþróttaskor Kenn-
araháskóla (slands nú í vor. ( lokaverkefni sínu við skólann rannsökuðu þær
kynferðislega áreitni í kvennaíþróttum á íslandi en það er fyrsta rannsókn
sinnar tegundar hér á landi. Sambærilegar rannsóknir hafa á hinn bóginn verið
gerðar í löndunum í kringum okkur. ( norskri rannsókn frá árinu 2000 kemur til
dæmis fram að 51% afreksíþróttakvenna hafi orðið fyrir kynferðislegri áreitni,
þar af fór 27% áreitninnar fram í kringum íþróttirnar sjálfar. „Við höfum sjálfar
stundað íþróttir af kappi og höfum því bæði heyrt um og orðið vitni að
kynferöislegri áreitni í íþróttum," segja þær Ingibjörg og Hanna þegar þær eru
inntar eftir ástæð þess að þær völdu umrætt rannsóknarefni. „Okkur fannst því
tímabært að draga áreitnina upp á yfirboröið."
Þær Ingibjörg og Hanna töldu líklegra að konur yrðu frekar fyrir kynferðislegri
áreitni en karlar og með hliðsjón af því ákváðu þær að rannsaka hvort
kynferðisleg áreitni ætti sér stað innan kvennaíþrótta á (slandi. ( þeim tilgangi
sendu þær spurningalista, með tíu spurningum, til 312 iþróttakvenna - fimmtán
ára og eldri - sem valdar voru af handahófi úr þremur hópíþróttum; knatt-
spyrnu, körfuknattleik og handknattleik og þremur einstaklingsíþróttum;
fimleikum, badminton og sundi. Alls svöruðu 195 íþróttakonur spurninga-
listanum eða 62,5% þeirra sem fengu listann sendan. „Við erum ánægðar með
svörunina," segja þær Ingibjörg og Hanna en segjast þó hafa velt því fyrir sér
hvers vegna 117 íþróttakonur hafi ekki séö ástæðu til að senda spurninga-
listana til baka. „Fyrir því geta verið ýmsar ástæöur," segja þær. „Einhverjar
kunna að hafa gleymt að senda svörin til baka en aðrar hafa kannski ekki talið
það nauðsynlegt þar sem þær hafi ekki orðið fyrír kynferðislegri áreitni. En
einnig getur verið aö konur sem hafi oröið fyrir kynferðislegri áreitni hafi ekki
lagt í að svara könnuninni vegna þess að þær þori ekki að horfast í augu við
áreitnina eða séu hræddar og vilji ekki Ijóstra upp um leyndarmálið."
Ingibjörg og Hanna benda á að kynferðisleg áreitni hafi ekki veriö skilgreind á
einn ákveöinn veg en sú skilgreining sem þær hafi stuðst við sé m.a. fengin frá
fræöikonum sem hafi rannsakaö þessi mál sem og úr jafnréttislögum.
Skilgreining þeirra er því svona: Megineinkenni kynferðislegrar áreitni er að
hegðunin sem framkvæmd er gagnvart einstaklingi er talin óæskileg. Það er
22