19. júní - 19.06.2001, Blaðsíða 59

Eftir Örnu Schram
Er kvóti
FYRIR KDNUR?
Kqnur útilokaðar frá eibnarhaldi að auðlindum sjávar
Hulda Proppé meistaranemi í mannfræði við Háskóla (slands er
um þessar mundir að leggja síðustu hönd á lokaritgerð sína um
áhrif kvótakerfisins í sjávarútvegi á konur. f viðtali við 19. júní
bendir hún m.a. á að með núverandi kvótakerfi séu nær allar
konur útilokaðar frá eignarhaldi að sameiginlegri auðlind þjóðarinnar.
„Verkefnið er tilraun til þess að skoða kvótakerfið í sjávarútvegi út frá öðru
| sjónarhorni en hingað til hefur verið gert," segir Hulda Proppé meistaranemi í
mannfræði við Hf þegar hún er spurð um lokaverkefni sitt við skólann. Vfsar
hún með þessum orðum til þess að í verkefninu er athyglinni beint að áhrifum
kvótakerfisins á líf, sjálfsmynd og athafnir íslenskra kvenna. Athyglinni er með
öðrum orðum beint að sjónarhorni sem lítið hefur farið fyrir I opinberri umræðu
um sjávarútvegsmál til þessa. „f umræðunni um kvótakerfið gleymist oft að
meirihluti þeirra sem þurfa að takast á við þreytingar í sjávarútvegi eru konur og
börn," útskýrir Hulda. „Mörgum hefur til að mynda verið tíðrætt um óréttláta
úthlutun kvóta þegar kvótakerfinu var komið á árið 1983. Færri hafa hins vegar
minnst á að með úthlutun aflaheimilda til skipa var verið að útiloka nær allar
konur frá eignarhaldi á auðlindum sjávar. Þær stóðu ekki í útgerð og áttu ekki
skip. Kvótakerfið útilokaði því helming þjóðarinnar frá því að nýta sér auðlind
sem skilgreind er sem sameiginlega auðlind þjóðarinnar. Það hlýtur að vera
óréttlátt." Hulda segir þetta ekki síður óréttlátt þegar litið er til þeirra verðmæta
sem sköpuð eru með auðlindinni en útflutningur sjávarafurða nemur nær 70%
af heildarvöruútflutningi fslendinga svo dæmi sé tekið. „Og með lögleið-
ingu frjálsa framsalsins árið 1990 var enn frekar verið að halda konum fyrir
utan kvótakerfið því þær hafa fæstar aðgang að fjármagni sem þarf til að
kaupa kvóta."
Hulda þendir á að í aðdraganda kvótakerfisins árið 1983 hafi umræða manna
m.a. snúist um það við hvaða reglur ætti að miða þegar kvóta yrði úthlutað til
útgerðarmanna en útgerðir voru þá eins og nú að mestu í eigu karla. Á hinn
bóginn hafi minna farið fyrir umræðu um það hvort og þá hvernig ætti að út-
hluta kvóta til fiskverkafólks, en í þeim hópi voru og eru aðallega konur. „Þannig
57