Frjáls verslun - 01.04.2002, Blaðsíða 6

RITSTJÓRNARGREIN
Fjallgöngur fyrirtækja
Þegar Haraldur Örn Ólafsson Ijallgöngu-
maður komst nýlega á tind hæsta fjalls í
heimi, Mont Everest, var haft á orði að það
væri mun erfiðara iýrir hann og hættulegra
að feta sig niður af tindinum en að komast
upp á hann. Haraldur náði settu marki eftir
margra mánaða undirbúning, hann vissi
hvaða hættur og ógnanir biðu hans og bjó sig
undir að mæta þeim, ekki síst erfiðri niður-
leiðinni. Arangurinn af þessari ferð var að
mestu undir honum sjálfum kominn þó að
vissulega hefði fárviðri á ijallinu getað hamlað
uppgöngu hans á toppinn og gert út um ferð-
ina í einu vetfangi. Það fer vel á því að líkja ferð Haraldar á
toppinn við ijallgöngur fýrirtækja. Mörg fyrirtæki, sem
unnið hafa sæta sigra við að komast upp á tinda og náð að
halda sér þar um tíma, lenda fyrst í verulegum vandræðum
þegar bakslag kemur í reksturinn og þau þurfa að feta sig
niður af ijallinu. Stundum er þetta nánast eins og þau lendi í
niðursogi og ráði hvorki við eitt né neitt. Það er einmitt þá
sem þau gera afdrifaríkustu og stærstu mistökin sem leiða til
falls þeirra. Þeim skrikar fótur.
Árétting til Stjórnenda Líklegast er ferð Haraldar á tind
Mont Everest þó fyrst og fremst skemmtileg árétting til
stjórnenda um að árangur fyrirtækja og örlög þeirra eru að
mestu undir þeim sjálfum komin þó vissulega geti þau lent í
fárviðri á fjalli sem leiki þau grátt Það er á margan hátt skilj-
anlegt að forstjórar kenni utanaðkomandi aðstæðum um það
sem miður fer í rekstrinum. Það er mannlegt. Á síðasta ári
urðu til nokkrir góðir frasar í íslensku viðskiptalifi. Algengast
var að menn kenndu gengisfalli krónunnar um tapreksturinn
- og þar með varð tapið mjög eðlilegt. Olían kom líka við sögu
og verðhækkanir á henni skýrðu margan tapreksturinn.
Undir lok ársins varð 11. september að algengri skýringu á
tapi í fyrirtækjum, líka þeim sem á engan hátt tengdust ferða-
þjónustu. Hér er ekki ætlunin að gera lítið úr áhrifum hryðju-
verkanna vestanhafs og þeim neikvæðu áhrifum sem þau
höfðu á efnahagslíf á Vesturlöndum um tíma,
þau drógu þrótt og bjartsýni úr fólki. En þegar
öllu er á botninn hvolft geta eigendur og stjórn-
endur fyrirtækja sjaldnast firrt sig ábyrgð á tapi
og skellt skuldinni á annað en eigin stjórnun.
Menn spyrja sem svo: Má ekki tryggja sig
gegn gengistapi? Má ekki draga úr fjárfest-
ingum sem eru mjög eyðslufrekar á olíu? Má
ekki vera viðbúinn hinu versta og eiga niður-
leiðina af fjallinu kortlagða?
Ekhi benda á mig í bandarísku viðskiptalífi
er núna haft á orði, eftir hvert stórgjaldþrotið
af öðru, að broslegt sé að sjá hvað forstjórar skella oft skuld-
inni á utanaðkomandi aðstæður fremur en eigin vanmátt. í
raun megi rekja öll gjaldþrot til lélegrar stjórnunar. Nefiit er
að velgengni sljóvgi alla forstjóra og með tímanum hætti þeir
að vera á tánum í rekstrinum. Að þeir séu allt of kaldir við að
taka áhættu í fjárfestingum og þenja fýrirtæki sín út með
lánsfé. Að þeir sjái oft ekki óvinina í kringum sig, keppinaut-
ana sem sækja að þeim. Að þeir séu þrælar hlutabréfamark-
aðarins og allt gangi út á að fegra hlutina í ársskýrslum til að
verð bréfanna lækki ekki. Að þeir skapi oft svo taugaveiklað
andrúmsloft samkeppni innan fyrirtækjanna að undirmenn
þori ekki að gefa þeim neikvæðar upplýsingar og fyrir vikið
séu þeir illa upplýstir. Að þeir lagi störf og fúnksjónir fýrir-
tækja sinna ekki nægilega að þörfum viðskiptavina. Að þeir
leggi meiri áherslu á vöxt en hagnað. í raun er hann langur
listinn um pytti sem forstjórar geta hæglega dottið ofan í -
og detta ofan í.
Broslegt en mannlegt Það er broslegt - en mannlegt - hjá
forstjórum að skella skuldinni af því sem miður fer í rekstri
fyrirtækja á utanaðkomandi aðstæður. En afrek Haraldar
minnir okkur skemmtilega á að árangur af göngu fyrirtækja
upp á fjallstinda er mest undir þeim sjálfum komið - þótt
stundum viðri misjafnlega á ijalli.
Jón G. Hauksson
mm TT^fT^TT^T rrm
/ríTt H±lJ
Stofnuð 1939
Sérrit um viðskiþta-, efnahags- og atvinnumál - 64. ár
Sjöfn Guðrún Helga Geir Ólafsson Hallgrímur
Sigurgeirsdóttir Sigurðardóttir Ijósmyndari Egilsson
auglýsingastjóri blaðamaður útlitshönnuður
RTTSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐl R: Jón G. Hauksson
AUGLÝSINGASTJÓRI: Sjöfn Sigurgeirsdóttir
BLAÐAMAÐUR: Guðrún Helga Sigurðardóttir
UÓSMYNDARI: Geir Ólafsson
RTTSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG AFGRLIÐSIA:
Borgartúni 23,105 Reykjavík, sími: 512 7575, fax: 561 8646, netfang: fv@heimur.is
ÁSKRIFTARVERÐ: kr 7.700,-10% afsláttur ef greitt er með kreditkorti.
LAUSASÖLUVERÐ: 799 kr.
UMBROT: Hallgrimur Egilsson
ÚTGEFANDI: Heimur hf.
V heimur
DREIFING: Heimurhf., sími 512 7575
FILMUVINNA, PRENTUN OG BÓKBAND: Gutenberghf.
LITGREININGAR: Heimur hf. - Öll réttindi áskilin varðandi eihi og myndir
ISSN 1017-3544
6