Frjáls verslun - 01.04.2002, Blaðsíða 38

SÉRFRÆÐINGAR SPfl í SPILIN
Spumingin til Eiríks Guðnasonar seðlabankastjóra er þessi:
Gengi krónunnar hefur styrkst mjög frá því í lok nóvemher sl. Um tíma í
fyrra fór Bandaríkjadalur íum 110 krónur en núna kostar hann um 92
krónur. Fáir áttu von á því ad hann færi aftur niður fyrir 100 krónu
múrinn. Hver er meginskýringin á styrkingu krónunnar?
Hver er skýringin á
styrkingu krónunnar?
Eiríkur Guðnason seðla-
bankastjóri segir um
styrkingu krónunnar:
„Það hefur áreiðanlega
aukið tiltrú á krónunni
hve hratt hefur dregið
úr verðbólgunni og að
góðar horfur eru á
áframhaldandi hjöðnun
á komandi mánuðum."
w
Ifyrra voru margir sammála Seðlabank-
anum um það að lækkun gengis krón-
unnar væri meiri en efnahagslegar
aðstæður réttlættu. Því er nærtækast að
halda því fram núna að sfyrking krónunnar
sé einvörðungu leiðrétting á því yfirskoti,
eða öllu heldur undirskoti, sem þá varð.
Fleira kemur þó til. Utanríkisviðskipti eru í
mun betra jafnvægi nú en undanfarin ár. Þá
er líklegt að eitthvað hafi verið um það að
undanförnu að spákaupmenn, íslenskir
og/eða erlendir, hagi sér á þann hátt að
hingað berist gjaldeyrir fyrir krónur. Og
ekki má gleyma aðhaldssamri stefnu Seðla-
bankans í peningamálum sem m.a. hefur
stuðlað að hjöðnun ofþenslunnar sem hér
ríkti og þar með skapað forsendur til endur-
nýjaðs verðstöðugleika. Það hefur áreiðan-
lega aukið tiltrú á krónunni hve hratt hefur
dregið úr verðbólgunni og að góðar horfur
eru á áframhaldandi hjöðnun á komandi
mánuðum. Þar á vel heppnað átak í verð-
lagsmálum einnig hlut að máli.
Það væri erfiðari spurning að svara
hvers vegna gengið lækkaði svo mikið sem
raun bar vitni á hálfu öðru ári til nóvember-
loka síðasta ár og hvers vegna hækkunin
hefur verið svo ör sem hún hefur verið síð-
ustu vikur. Enginn skilur til hlítar hreyf-
ingar á gengi gjaldmiðla, síst af öllu skamm-
tímahreyfmgarnar. A gjaldeyrismörkuðum
verða stundum yfirdrifnar hreyfingar
þannig að gengið sveiflast mikið upp og
niður áður en það finnur sér eitthvert jafn-
vægi. Þegar frá líður er hægt að reikna út
meðalgengi nokkurra ára og halda því fram
að það hafi verið jafnvægisgengi þess tíma-
bils. En jafnvægisgengi líðandi stundar er
erfitt að skilgreina. Væri spurt hvort búast
megi við því að krónan styrkist enn frekar á
næstunni, væri því fátt um svör.
Sé núverandi gengi borið saman við
meðaltal síðustu ára kemur í ljós að raun-
gengið á fyrsta Jjórðungi yfirstandandi árs
var enn töluvert undir meðaltali síðustu 10
ára. Á grundvelli þessa mætti halda því
fram að krónan ætti enn eftir að sfyrkjast
nokkuð. Það hefur hún raunar þegar gert
það sem af er öðrum fjórðungi ársins og
nálgast raungengið 10 ára meðaltalið. Þá
má velta fyrir sér hvort meðaltal raun-
gengis sl. 10 ár sé góð vísbending um jafn-
vægisraungengið núna. Því er ekki hægt að
svara en benda má á rök bæði með og móti.
Það sem styður hugmyndina er að hagkerf-
inu hefur farnast prýðilega á heildina litið
síðasta áratuginn og að engin sérstök óáran
steðjar að því um þessar mundir. Á hinn
bóginn má benda á að aðstæður taka sí-
felldum breytingum, þannig að það sem
reyndist vel í fortíð þarf ekki að gera það í
nútíð eða framtíð. Eitt einkenni nútímans er
t.d. frelsi í gjaldeyrisviðskiptum, sem ekki
var allan síðasta áratug. Það kann að ráða
því að jafnvægisraungengið hverju sinni sé
annað en það væri ella. 55
í fyrra voru margir sammála Seðlabankanum um það að lækkun gengis
krónunnar væri meiri en efnahagslegar aðstæður réttlættu. Því er nær-
tækast að halda því fram núna að styrking krónunnar sé einvörðungu
leiðrétting á því yfirskoti, eða öllu heldur undirskoti, sem þá varð.
38