Frjáls verslun - 01.09.2002, Blaðsíða 6

RITSTJÓRNARGREIN
Mig langar i þetla hús
Lögmál breska sagnfræðingsins Parkinsons eru
þekkt í hagfræði. Ein kenning hans gengur út á að
oft fari meiri tími, fyrirhöfn og umræður í lítil mál en
stór. Gjarnan er gripið til dæmisögunnar um hjóla-
geymsluna og kjarnorkuverið til að útskýra þetta
betur. Sagan er á þá leið að á fundi sínum hafi stjórn
kjarnorkuvers ákveðið á fimm mínútum að byggja
kjarnorkuver fyrir tugi milljarða, en rifist um það í
margar klukkustundir hvort byggja ætti hjóla-
geymslur fyrir starfsmenn kjarnorkuversins. Auðvitað vissu allir
allt um hjólageymslurnar og þurftu að tjá sig um þær. En menn
hespuðu bara stóra málið af.
Samband, Samson og Parkinson Þetta lögmál Parkinsons
kemur óneitanlega í hugann þegar aðferðafræðin við söluna á
rikisbönkunum er skoðuð. Sala bankanna gekk ótrúlega greið-
lega fyrir sig. Ef til vill vissu menn beggja megin borðsins
nákvæmlega hvað þeir vildu, en meginástæðan var þó sú að
þetta var pólitísk ákvörðun. I upphafi sumars komu fram ein-
staklega öflugir og frískir menn, þeir Björgólfur Thor
Björgólfsson, faðir hans, Björgólfur Guðmundsson, og Magnús
Þorsteinsson, og sögðu að félag þeirra, Samson, vildi kaupa
annan hvorn bankann og jafnvel báða. Verði ljós og það varð
ljós, allt fór í gang og gamla góða helmingaskiptareglan var
dregin fram. Ráðherrar tóku upp spilin á bak við tjöldin, eins og
í góðri framsóknarvist, því það þurfti að vera rétt gefið. Ef þeir
fá þetta, þá fáum við þetta. Fínt. Ákveðið. Þótt salan sé pólitísk
þá merkir hún ekki að bankarnir hafi verið gefnir. Öðru nær.
Stuðst var við verð bankanna á markaði. Samson kaupir 45,8%
hlut í Landsbankanum á 12,5 milljarða og Samband (S-hópur-
inn) jafnstóran hlut í Búnaðarbankanum á 11,5 milljarða. Þetta
eru það háar fjárhæðir að fólki lætur það miklu betur að þrasa
um það hvort málverkin í bönkunum séu eign bankanna eða
ekki. Það kunna allir á svoleiðis umræðu. Þótt báðir bankarnir
hafi verið reknir eins og einkabankar undanfarin ár, og eru
þess vegna verðmætir, ber að fagna sölu þeirra. Þáttaskil hafa
orðið í íslenskri atvinnu- og bankasögu. Einkaframtakið hefur
tekið við, jafnræði er með mönnum.
Hvers vegna ekhi Úlboð? Efdr stendur hins vegar
verklagið við söluna. Er eftir allt saman best að hespa
hlutina af án skriffinnsku og pappírsflóðs þegar
kemur að stórum málum og háum fjárhæðum? Leika
leikina eins og kaupsýslumennirnir á hlutabréfamark-
aðnum? Rikið ýtti sínum ströngu útboðsreglum um
sölu eigna algjörlega til hliðar - þótt það hafi ekki
brotið reglurnar vegna undanþágu einkavæðingar-
nefiidar frá þeim við sölu fjármálafýrirtækja. Þegar
Ríkiskaup fær einhvern til að reka mötuneyti eða Vegagerðin
verktaka til að byggja litla brú hefst það sem kallað er útboð á
verkum. Gefin er út nákvæm útboðslýsing þar sem allt er tíundað
nákvæmlega; verðhugmyndir, hvernig hagstæðustu kjör eru skil-
greind, hveijir fái að bjóða og síðan eru tilboðin opnuð að öllum
viðstöddum - það er jafnvel kallað á fúlltrúa fógeta til að vera á
staðnum. Fulltrúar Rikiskaupa og Vegagerðar eru mjög íbyggnir
á svip; þetta eru strangar reglur og allt skal vera rétt. Síðan er
gefin út fréttatilkynning um hver hafi átt hagstæðasta boðið. Hins
vegar þegar menn selja banka er til málamynda farið í stuttar
könnunarviðræður við nokkra fjárfesta, ákveðið er strax við
hveija skuli semja, ráðherrarnir sjálfir afgreiða málið og einka-
væðingarnefnd flytur síðan boðin á milli. Þess er vandlega gætt að
segja í hvert sinn sem málið ber á góma að ailt sé þetta að ráði
HSBC bankans sem hafi verið ráðgefandi í málinu! En nú vaknar
spurningin: Er þessi leið ef til vill árangursríkari til að koma
stórum málum í gegn þegar allt kemur til alis? Hvað með verðið?
Takið eftir að þegar reynt var að selja Landssímann í fyrra var
útboðsleiðin valin og lágmarksverðið, sem menn vildu fá, upplýst
fyrirfram. Salan mistókst, enginn bauð nógu hátt
Þvottavél og þurrkari En fólk getur síðan velt því fyrir sér
hvernig það sjálft stendur að málum. Því er haldið fram að fólk
gefi sér mestan tíma við kaup á þvottavélum og þurrkurum og
liggi yfir bæklingum um efnið, að tíminn sé styttri og bækling-
arnir langtum færri þegar keyptur er bíll, en að tíminn sé stystur
þegar fólk stekkur í einum grænum á stóra einbýlishúsið og segir
sem svo: Mig langar í þetta hús. Er nokkur sem kannast við
þetta? Parkinson hvað! Jón G. Hauksson

Stofnuð 1939
Sérrit um viðskiþta-, efnahags- og atvinnumál - 64. ár
Sjöfn Guðrún Helga Geir Ólajsson Hallgrímur
Sigurgeirsdóttir Sigurðardóttir Ijósmyndari Egilsson
auglýsingastjóri blaðamaður útlitshönnuður
RTTSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: Jón G. Hauksson
AUGLÝSEMGASTJÓRI: Sjöfn Sigurgeirsdóttir
BLAÐAMAÐUR: Guðrún Helga Sigurðardóttir
UÓSMYNDARI: Geir Ólafsson
UMBROT: Hallgrímur Egilsson
ÚTGEFANDI: Heimur hf.
^ heimur
RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG AFGRKIÐSLA:
Borgartúni 23,105 Reykjavík, sími: 512 7575, fax: 561 8646, netfang: fv@heimur.is
ÁSKRIFTARVERÐ: kr 7.700.-10% afcláttur ef greitt er með kreditkorti.
LAUSASÖLUVERÐ: 799 kr.
DREIFING: Heimur hf., sími 512 7575
FILMUVINNA, PRENTUN OG BÓKBAND: Gutenberghf.
UTGREININGAR: Heimur hf. - Öll réttindi áskilin varðandi efni og myndir
ISSN 1017-3544
6