Frjáls verslun - 01.09.2002, Blaðsíða 66

OLÍS - ÞEIR LÉTU DÆLUNA GANGA
Frelsi í olíuviðskiptum; Sókn og sigrar Qlís
Einar Benediktsson var ráðinn forstjóri síðla árs 1992. Mikil upp-
bygging einkenndi tíunda áratuginn og félagið átti að fagna fágætri
farsæld.
Einar Benediktsson var ráðinn forstjóri Olís í nóvember 1992
eftir allhörð átök. Óskar Magnússon, stjórnarformaður
félagsins, hafði sótt fast að setjast í stól forstjóra en Gunn-
þórunn Jónsdóttir, ekkja Óla Kr. Sigurðssonar, var því algerlega
andvíg. Og þar við sat Einar Benediktsson kom til starfa í
ársbyijun 1993. Hans fyrsta embættisverk var að fara norður tíl
Akureyrar til þess að fagna komu glæsilegasta togara Islendinga
á þeim tíma, Baldvins Þorsteinssonar EA, fyrstu nýsmíði
Samherja.
Olíuverzlun Islands var að styrkjast. Frelsi varð kjörorð
áratugarins. Stjórnvöld höfðu hafist handa um að létta hömlum
á starfsemi olíufélaganna. Arið 1991 var innflutningur á eldsneytí
gefinn frjáls. Allar götur frá 1953 höfðu olíuviðskipti verið í ríkis-
ijötrum. Ríkisstjórn á hveijum tíma hafði gert samning við
sovéska ríkisolíufélagið SojuznefteExport sem framseldur var til
olíufélaganna. Olís samdi við hið norska Statoil um oliuviðskipti.
Verð á eldsneyti hafði verið gefið fijálst árið 1992 en verð hafði
verið ákveðið á skrifstofu verðlagsstjóra frá árinu 1938. Loks var
lögum um flutningsjöfnun breytt árið 1994 og ákvæði um sama
olíuverð alls staðar á landinu var fellt niður.
Hrunadans SÍS - Esso boðið OIÍS Frelsi hélt innreið sína í olíu-
viðskiptí. Múrar höfðu hrunið. Samband íslenskra samvinnu-
félaga steig sinn Hrunadans. Eftir að Óli hafði hrundið atlögu
Landsbankans, snéri Sverrir Hermannsson sér að því að bjarga
SÍS frá gjaldþroti og bankanum frá stórfelldu tjóni. Hver hefði
trúað því örfáum misserum áður?
Málefni SIS komu inn á borð stjórnar Olís í október 1992.
Sven Gullev skýrði trá því að Texaco hefði borist tílboð frá
Þjónustustöð OLIS í Alfheimum. Ráðist var í uppbyggingu bensín- og
þjónustustöðva á höfuðborgarsvœðinu.
Landsbréfum um að kaupa 51% hlutaíjár í Olíufélaginu hf. - Esso.
Landsbankinn var í miklum ábyrgðum vegna SIS og leitaði allra
leiða til þess að selja eignir. Að mati Sven Gullevs var uppsett
verð Landsbréfa í Esso allt of hátt. Auk þess hafði Texaco ekki
áhuga á kaupum nema í gegnum Olís. Stjórn Olis samþykkti að
hafiia tilboði um kaup á Esso, að svo stöddu. Málið var ekki
tekið upp aftur. Það reyndi því ekki á viðbrögð Esso né vilja
Landsbankans til þess að selja Olís bréfin, en reikna má með að
forystumenn SÍS og tyrirtækja þess hefðu snúist öndverðir gegn
sölunni. Nokkru síðar keyptí Olíufélagið sjálft bréfin af Lands-
bankanum. Smokkfiskurinn kom fram á sjónarsviðið.
OIÍS brýtur blað í Útboði ÚA Það var mikið verk sem beið Einars
Benediktssonar. Hann beindi sjónum sínum að uppbyggingu á
Reykjavíkursvæðinu og þjónustu við sjávarútveg auk þess að
renna fleiri stoðum undir reksturinn. Olís átti undir högg að
sækja á höfuðborgarsvæðinu. Bensínstöðvar félagsins voru
úreltar og vanhirtar, satt best að segja, enda margar reistar af
vanefnum á tfrnum erfiðleika þegar Olís var „litli ljóti andar-
unginn" í höfuðborginni.
Nýir tímar kölluðu á ný vinnubrögð. Einar Benediktsson og
samstarfsmenn hans í Olís fýlgdu kalli tímans. Eitt öflugasta
útgerðarfélag landsins, Útgerðarfélag Akureyringa, bauð út
kaup á eldsneyti í desember 1994. Útboð ÚA var tíl marks um
breytt vinnubrögð í sjávarútvegi. Olís-menn brutu blað í sögu
olíuviðskipta til útgerða. Félagið reyndist með hagstæðasta
tílboðið til ÚA Nokkrum mánuðum eftír að flutningsjöfnun var
afiiumin hafði Olís varðað leiðina tíl nútíma viðskiptahátta. „Við
sögðum sem svo: Það er óeðlilegt í hæsta máta að olíuverð á tug-
66