Saga - 1967, Síða 22

314
TRAUSTI EINARSSON
voru skorin af árfarvegi og lagðist gróf ármöl að bakk-
anum. Yfirborð hennar er um 1 m yfir núverandi aurum
Affalls. Loks lagðist sendinn jarðvegur yfir ármölina og
bakkann, og er þykktin um 1,3 m.
Túlkun þessara þverskurða er Ijós. Á vissu skeiði, eftir
ao eldri framburðarbreiða hafði þakizt jarðvegi, brauzt
fram kvísl frá Markarfljóti og gróf sér farveg um 2 m
djúpan og 500—700 m breiðan. Bar kvíslin fram möl,
sem er miklu grófari en sú, er finnst í efstu lögum hinnar
eldri breiðu, en sambærileg við ármöl Affalls á síðari öld-
um. Þetta skeið kalla ég fyrra Affallsskeið. Að því loknu
kemur langur tími, þegar ekki aðeins hefur dregið mikið
úr kvíslinni, heldur má telja víst, að hún hafi ekki lengur
verið jökulá, heldur aðeins tær spræna, sprottin upp á
söndunum nokkru innar, eins og hún gerir nú; að öðrum
kosti hefði árbotninn ekki getað gróið eins upp og raun
varð á. En löngu síðar komst Markarfljót aftur að meira
eða minna leyti út í hinn gamla farveg, og telst það síð-
ara Affallsskeið. Grófst dalurinn aftur niður um eitthvað
2 m, þegar jarðvegsþekjan á gömlu áraurunum er talin
með. Eyddi áin nú mestum hluta hins gamla botns, en
komst þó óvíða að gömlu bökkunum.
Þessi tvö skeið mikils vatnagangs koma einnig greini-
lega fram austast í Landeyjum á svæði Ála og núverandi
Markarfljóts, sjá 4. mynd. Hin eldri framburðarbreiða
nær óröskuð frá Affalli austur að farvegi Ála, en þar tek-
ur við breitt svæði með um 1 m sendnum jarðvegi ofan á
grófri ármöl, og er það skorið sundur í skákir af farveg-
um síðari alda. Svara skákirnar til fyrra Affallsskeiðs,
en farvegirnir til hins síðara.
Auravötn móta rennslissvæði sín þannig, að þau verða
eins og þétt æðanet að sjá. Þetta einkenni er mjög greini-
legt á öllum aurum Affallsskeiðanna, og þrátt fyrir jarð-
vegslagið á eldri aurunum kemur æðanetið vel fram á loft-
myndum; en utan auranna mótar ekki fyrir æðaneti. Með
því að styðjast við loftmyndir, herforingjaráðskortið í