Saga - 1967, Blaðsíða 73

RITFREGNIR
365
Ráðhústorgi í Kaupmannahöfn, situr öll færeyska þjóðin við að
prjóna peysur og sokka. Peysurnar eru hennar hálfa líf, annars
ekkert kaffitár, engin sykurlús, ekkert mjölhár út á pottinn. Fær-
eyingar eiga að vísu 2000 báta, flestir ósköp litlar fleytur. Jafn-
framt peysuprjóninu er setið við að spinna línu á snældu, slá til
öngul og koma vaðsteini í vött, svo að annað slagið sé hægt að færa
á borð blautan fisk eins og til hátíðabrigða frá skerpikjöti, fugli
°g grind. — Á árunum 1840—50 er útflutningsandvirði færeysku
Peysanna 50% af heildarútflutningnum, en fiskafurðir einungis
40%. í ijósi þessara hundraðstalna verður auðskildari gamall fær-
eyskur málsháttur: „Ikki er tað gott at hava hjallin á sjónum“.
Það er inn í þennan heim, sem við skyggnumst í fylgd með Erlendi
Patursson í upphafi bókar hans. — í tveim fyrstu köflunum styðst
hann sýnilega mikið við hið ágæta rit Roberts Joensens í Klakks-
vík: Útróður 1845—1905, og að nokkru leyti við bók Svabos: Ind-
beretninger fra en Reise i Fxröe 1781 og 1782, en það rit hefur
£vipað gildi fyrir Færeyinga og ferðabók Olaviusar fyrir okkur,
reyndar öllu meira, því að það nær til Færeyja allra En sá
var munurinn, að ferðabók Olaviusar var gefin út jafnskjótt
°g handritið að henni var tilbúið, en bók Svabos var fyrst prentuð
1959. J>ví má skjóta hér að til gamans, að í riti Svabos eru skýr-
ingarteikningar eftir íslending, séra Sæmund Hólm á Helgafelli.
Sennilega verður aldrei fram úr því ráðið, að hve miklu leyti
lóðin átti þátt í því, að íslendingum vegnaði ekki verr en raun
varð á, þegar verst gegndi, sökum ills árferðis, náttúruhamfara og
verzlunarfjötra. En fullyrða má, að fiskmarkaðurinn, sem þeim
°Pnaðist í Bretlandi þegar á 15. öld, hefði orðið þeim gagnsmærri,
ef lukkan og guð hefði ekki fært þeim þetta veiðarfæri upp i hend-
Urnar, sennilega fremur með hjálp Flandrara en Breta. Og víst er
fcað, að við hér á útskerinu höfðum haft gagn af þessu fiskigæfa
veiðarfæri a. m. k. í 60 ár, áður en Norðmenn komust í kynni við
það, og hér hefur það verið notað í 360 ár, áður en Færeyingar
fá pata af, að það sé til. En það er einmitt þetta veiðarfæri, sem
læður miklu meira um farsæld okkar á miðöldum og hörmungar-
tímum einokunarverzlunar en menn hafa ætlað eða komið auga á.
Kannski er það fyrst og fremst lóðinni að þakka, að öll þjóðin situr
ekki við að prjóna peysur og sokka um 1850 eins og þá var hlut-
skipti Færeyinga. Það þarf ekki skarpskyggni til þess að átta sig
a bví, að það er meiri veiðivon á 120 eða 240 öngla, sem kannski
ei’ fleygt tvívegis eða þrívegis í sjóinn samdægurs, en 2—18 öngla,
Pótt þeim sé brákað myrkranna á milli. Við þurfum ekki annað en
Pi’æða landshlutasögu okkar til þess að komast að raun um, að í
vö horn skiptir, þar sem lóðin er notuð eða handfærið,