Saga - 1967, Blaðsíða 75

RITFREGNIR
367
sérstök þ.jóð, ef íslenzku fiskimiðin hefðu ekki staðið þeim jafn-
opin og Islendingum sjálfum. 1 því sambandi má ekki undan fella
að geta þess, að þeirra réttinda nutu þeir vegna tengslanna við
Danmörku.
Mér virðist frásögn Erlends eindregið benda til þess, að ekki
hefði verið fjárhagslegur rekstrargrundvöllur fyrir þilskipaútveg
í Pæreyjum, ef hann hefði ekki átt þess kost að hagnýta sér aðrar
fiskislóðir en við Færeyjar. Árið 1885 er saltfiskafli færeyskra þil-
skipa við ísland þegar orðinn 497 smál., en þetta sama ár er afli
þeirra á færeyskum fiskimiðum einungis 369 smálestir. Og á tíma-
hilinu 1885—1900, einmitt þegar Færeyingar eru að renna stoðum
undir þilskipaútveg sinn, eru 55.6% af heildarafla þeirra veidd
við ísland. Enn átti þetta eftir að breytast til muna, því að t. d.
á árunum 1921—1925 veiða færeysku þilskipin 98.4% af heildar-
nfla sínum við ísland, en einungis 1.4% á færeyskum fiskislóðum.
Étræði Færeyinga á opnum bátum frá íslenzkum höfnum skipti
°g einnig miklu máli fyrir þá einmitt á því tímabili, sem þeir eru
að byrja að rétta úr kútnum, er nokkuð má marka af því, að 300
■—700 Færeyingar eru þá árlega við fiskveiðar á íslandi. Þeir byrja
a<5 hafa uppsátur hér á landi 1877, en þá eru einungis þrjú ár
hðin, síðan við fengum fjárforræði og löggjafarvald og þá er loks
fai’ið að kenna að marki fyrstu áhrifanna, sem verzlunarfrelsið
fól í sér. Fyrir Færeyinga eru þessi framfaraeinkenni a Islandi
harla mikilvæg, og því er sjálfstæðis- og endurreisnarbarátta þess-
ara tveggja þjóða margþrinnuð og varð báðum til ometanlegs stuðn-
ings á leið þeirra til betri og nýrri tíðar. Útgerð Færeyinga a
íslandi átti drjúgan þátt í að gera þeim kleift að eignast fleiri og
stærri þilskip, en jafnframt efldi hún íslenzkt atvinnulíf til muna,
ekki einungis á Austur- og Norðausturlandi, heldur má rekja áhrif-
in «1 Vestmannaeyja og Suðurnesja og sýna fram á, hvílíkt gildi
hau höfðu fyrir nýsköpun útgerðarinnar á þessum slóðum um
°S upp úr aldamótunum. Erlendur Patursson fjallar að sjálfsögðu
ekki í riti sínu um þann kafla, sem einungis snertir Islendinga,
en jafnframt verður það að segjast, að íslendingar hafa ekki hirt
hætishót um að rannsaka þennan þátt sögu sinnar, jafnmikilvægur
°e náinn í tíma sem hann þó er.
IV.
Færeyingar máttu kenna þess, að þeir voru fátækir og fáir. Það
m. a. gerla marka á skipakaupum þeirra. — Þeir urðu að lúta
Þeim neyðarkostum í hálfa öld að taka við þeim skipum, sem ná-
Srannaþjóðir þeirra töldu of gömul, óhentug og dýr í rekstri til