SunnudagsMogginn - 24.10.2010, Blaðsíða 30

30 24. október 2010
F
relsið á ísbreiðunum virðist ekki
eiga sér nein takmörk. Hljómur
þagnarinnar lætur sérkennilega í
eyrum, gnauðið í vindinum og
brestirnir í ísnum tala við mann og segja
sögu sem maður heyrir en skilur ekki. Það
er afrek út af fyrir sig að inúítarnir hafi
búið við þessar aðstæður í þúsundir ára í
fimbulkulda hafískrumlunnar og þurft að
berjast fyrir lífi sínu upp á hvern dag.“
Þannig kemst Ragnar Axelsson ljós-
myndari að orði í bók sinni Veiðimenn
norðursins sem kemur út um þessar
mundir. Bókin er þegar komin út í Þýska-
landi, Austurríki og Sviss (Die letzten Jä-
ger der Arktis) og kemur út á Bretlands-
eyjum nú um helgina (Last Days of the
Arctic). Þá verður bókinni dreift í Banda-
ríkjunum og Kanada frá og með apríl á
næsta ári.
Ragnar kom fyrst til Grænlands fyrir
um aldarfjórðungi og hefur heimsótt
landið mörgum sinnum síðan og skrásett
lífið í veiðimannasamfélögum Grænlands
og síðar Norður-Kanada. Hann gjörþekk-
ir líf veiðimannanna og er uggandi fyrir
þeirra hönd. Hvergi á byggðu bóli hafa
loftslagsbreytingar og hlýnun jarðar
nefnilega haft eins mikil áhrif á daglegt líf
fólks og þar. Myndir Ragnars eru ein-
stakar heimildir um daglega önn í af-
skekktustu byggðum heims og koma nú
flestar hverjar í fyrsta skipti fyrir augu al-
mennings með atbeina bókaforlagsins
Crymogeu.
Inngang ritar skoski félagsmannfræð-
ingurinn Mark Nuttall, einn helsti sér-
fræðingur heims í málefnum inúíta og
norðurslóða.
Kristján B. Jónasson útgáfustjóri
Crymogeu er hæstánægður með sam-
starfið við Ragnar enda búi hann yfir
þeim einstaka hæfileika að ná til fólks og
hrífa það inn í heima sem það þekkti ekki
áður. „Við Ragnar höfum þekkst í nokkur
ár, meðal annars gegnum útgáfustarf, en
það var haustið 2007 sem við ræddum
fyrst um mögulega útgáfu á þessum norð-
urslóðamyndum hans. Fyrst varð titill
bókarinnar til á ensku, Last Days of the
Arctic, og við lögðum út af honum við
gerð bókarinnar.“
Hlýnun jarðar hefur verið í brennidepli
undanfarin misseri og norðurslóðir urðu á
allra vörum sumarið 2007 þegar í ljós kom
að íshellan á Norður-Íshafi hafði ekki
verið minni frá því mælingar hófust. Sú
þróun virðist ætla að verða á einn veg.
„Ragnar á eitt stærsta safn mynda í
heiminum frá þessum slóðum og 80%
þeirra hafa aldrei birst opinberlega. Hann
hefur að mestu unnið að þessu verkefni í
kyrrþey. Okkur þótti tímabært að færa
heimsbyggðinni þennan fjársjóð,“ segir
Kristján.
Enda þótt náttúran sé óvíða stórbrotn-
ari og ómengaðri en á norðurslóðum segir
Kristján þá Ragnar hafa verið sammála
um að nálgast viðfangsefnið fyrst og síð-
ast gegnum fólkið. „Við vildum segja frá
fólkinu. Hvernig búa inúítarnir og hvað
verður um þá ef þeir geta ekki sinnt veið-
unum lengur? Þeir standa frammi fyrir
gríðarlegum breytingum í sínu lífi, bæði
vegna hlýnunar jarðar en ekki síður vegna
breytinga í samfélaginu. Margs er krafist
af þeim og skilningur á lifnaðarháttum
þeirra ekki alltaf fyrir hendi. Sjálfur hefur
Ragnar mjög skýra sýn á þetta, eins og
fram kemur í bókinni, enda hefur hann
þekkt þetta samfélag í hartnær aldarfjórð-
ung og merkir gríðarlegar breytingar.
Hans upplifun er allt önnur en upplifun
manns sem myndi sækja þessar slóðir
Hundar falla í sprungu út af Ittoqqortoormiit. Ísinn að brotna upp í stormi og hættur leynast víða.
Veiðimenn á hafísnum í Thule með hval á línu. Hoppa þarf milli ísjaka, stundum langt á haf út eftir hvölum og ísbjörnum.