SunnudagsMogginn - 31.10.2010, Blaðsíða 39

feng, ljúffeng svo að hún bráðnar uppi í ykkur! Og ofan
á hana set ég kremið – súkkulaðikrem – hún verður svo
falleg […] (Dásamlegur dauði, Bókhlaðan, 1986). Jane
Asher, sem rekur kökugerðarfyrirtæki í Bretlandi, tók
sig til og bjó til uppskrift að kökunni og notaði kaflann í
bók Agöthu sem innblástur – og kakan vakti sannarlega
lukku.
Eitraðar plöntur og leikhús í gamalli kirkju
Allir vilja taka þátt í því að minnast Agöthu Christie, þar
á meðal forsvarsmenn gamla klaustursins á staðnum,
Torre-klausturs. Þar var boðið til garðveislu og gestum
sagt frá því að klaustrið hefði í raun engin bein tengsl
við Agöthu. Til þess að bæta úr því var ákveðið að gróð-
ursetja í klausturgarðinum fjölmargar eitraðar plöntur
sem koma fyrir í sögum Agöthu. Það er ekki ólíklegt að
hrollur hafi farið um viðstadda þegar haldinn var fyr-
irlestur að loknu kaffiboðinu um jurtirnar og þau hrika-
legu eituráhrif sem þær geta haft.
Eins og kunnugt er þá var Agatha Christie ekki bara
vinsæll rithöfundur heldur líka afkastamikið leikskáld
og er Músagildran til að mynda enn sýnd í London,
tæpum sextíu árum eftir frumsýningu. Áhugamenn um
leikrit Agöthu fengu sannarlega eitthvað fyrir sinn snúð
á hátíðinni í Torquay því þar voru sýnd tvö verk eftir
hana. Atvinnuleikfélag, sem stjórnarformaður knatt-
spyrnuliðsins Everton rekur og ferðast um England á
hverju ári með verk eftir Agöthu, sýndi Witness for the
Prosecution (Vitni saksóknarans; flutt í Ríkisútvarpinu
1979 og 1990 í þýðingu Ingu Laxness, leikstjóri var
Klemenz Jónsson). Þá sýndi áhugaleikfélagið í Torquay
lítt þekkt en skemmtilegt spennuleikrit eftir Agöthu
sem kallast Spider’s Web, en leikfélagið hefur aðstöðu í
gamalli kirkju í bænum og er umgjörðin því afskaplega
óvenjuleg og heillandi.
Það er með ólíkindum að rithöfundur sem sendi frá
sér sína fyrstu bók fyrir 90 árum sé enn þann dag í dag
einn þekktasti höfundur spennusagna í heimi og má það
sennilega einna helst þakka hæfileika hennar til þess að
blekkja lesendur og koma þeim á óvart með snilld-
arlegri fléttu í bókarlok. Lesendur víða um heim virðast
enn kunna að meta þessa eiginleika Agöthu.
Fjölmiðlar sem og gestir komu víða að til þess að taka
þátt í hátíðinni í Torquay – og dóttursonur Agöthu
missti raunar af hluta hátíðarinnar þar sem hann þurfti
að fljúga til Istanbúl til þess að taka þátt í dagskrá vegna
Agöthu Christie, en þar í landi hafði Pera Palace-
hótelið, þar sem Agatha Christie gisti á sínum tíma, ný-
lega verið opnað aftur eftir endurbætur. Sjónvarpsstöð í
Bretlandi sýndi Agöthu Christie-myndir frá morgni til
kvölds helgina eftir afmælið og svo má geta þess að á af-
mælisdeginum sjálfum tileinkaði leitarvefurinn Google
forsíðu sína Agöthu Christie – og það gera þeir nú ekki
fyrir hvern sem er.
31. október 2010 39
Brjóstmynd af
Agöthu Christie
í Torquay,
afhjúpuð
árið 1990.
Morgunblaðið ræddi stuttlega við Mathew Prichard, dótturson
Agöthu Christie, í Devon í tilefni af Agöthu Christie-hátíðinni.
Agatha eignaðist eina dóttur, Rosalind Hicks, sem lést árið
2004 og er Mathew einkasonur hennar. Hann er nú stjórn-
arformaður hlutafélagsins Agatha Christie Ltd. Mathew
kveðst sennilega verja hálfri vikunni – jafnvel meira – í málefni
Agöthu Christie. Hann rekur jafnframt góðgerðastofnun og var
um árabil formaður þjóðminjasafnsins í Wales og starfaði fyrir
listastofnunina í Wales. Hann segir að störf vegna Agöthu
Christie hafi opnað ýmsar dyr og að hann hafi eignast marga
vini.
Ætli Agatha Christie hafi einhvern tímann heimsótt Ísland
eða rætt um að gera það?
„Ég held ekki, er svarið við því,“ segir Mathew, en kveðst þó
ekki geta fullyrt það. „Það eina sem ég man eftir, þótt það telj-
ist ekki með, enda er það ekki Ísland, er þegar ég ferðaðist til
Vestur-Indía með henni. Á þessum árum ferðuðumst við með
flugvél sem kallaðist „The Stratocruiser“ og við fórum frá
London til Shannon á Írlandi, til Gander á Nýfundnalandi, til
Bermúda og niður til Barbados. Ég held að þetta hafi senni-
lega verið það næsta sem hún komst Íslandi,“ segir hann og
hlær innilega.
En hvaða þýðingu hefur Torquay í augum Mathews og hvaða
þýðingu hafði bærinn fyrir ömmu hans?
„Að vissu leyti var hún einna hamingjusömust á sínum yngri
árum, áður en móðir hennar lést og hún var alltaf mjög ham-
ingjusöm og afslöppuð þegar ég var hjá henni í Greenway við
Dart-fljótið. Okkur þótti öllum frábært að vera hérna.“
Mathew þykir það leitt að Ashfield, húsið þar sem Agatha
Christie fæddist, skuli hafa verið rifið. „Ímyndaðu þér ef stað-
urinn þar sem hún fæddist væri líka til og hvílík andstæða
hann væri við Greenway. En ég óttast að of seint sé að gráta
það núna.“
Fram hefur komið að í minnisbókum Agöthu sé að finna
ónotaðar hugmyndir frá drottningu sakamálasagnanna. Það
væri því fróðlegt að vita hvort Mathew hafi einhvern tím-
ann velt því fyrir sér að láta skrifa bækur byggðar á
þeim. „Það kæmi mér á óvart ef slíkt yrði ekki að
veruleika einhvern tímann, en nú erum við komin
með nýjan útgefanda [tilkynnt var um það í sept-
ember að HarperCollins yrði einkaútgefandi
Agöthu á enskri tungu um víða veröld] sem er að
einbeita sér að raunverulegu bókunum svo það
er ólíklegt að þetta gerist í mjög náinni framtíð.“
Mathew kveðst þó aðspurður vera dálítið mótfall-
inn slíku. Hann segist hafa unnið að málefnum sem
snúa að James Bond og þar hafi verið gefnar út ótal fram-
haldssögur. „Það sem fælir mig frá þessu er að þegar
menn byrja á slíku þá dregur það athygli fólks frá
alvöru bókunum og það þykir mér dálítið
leitt.“
Mathew kveðst enn lesa bækur ömmu
sinnar. „Ég les sennilega bók eftir hana í
vélinni á morgun,“ segir hann, en leið
hans lá þá til Istanbúl þar sem voru hátíða-
höld vegna afmælis Agöthu.
En eru einhverjir glæpasagnahöfundar framtíð-
arinnar í fjölskyldunni? Mathew nefnir að eitt
barnabarna hans, elsta dóttir sonar hans James,
vinni hver einustu móðurmálsverðlaun. „Hún skrifar
sögur og ég held að ímyndunaraflið sé til staðar en hún
er allt of ung til þess að vita hvort hún ætli sér að skrifa
bækur.“
Ver hálfri vikunni
í málefni ömmu sinnar
Mathew Prichard
dóttursonur
Agöthu Christie.
Höfundur hefur þýtt fjórtán skáldsögur Agöthu Christie á ís-
lensku og skrifað tvær spennusögur, Falska nótu og Snjóblindu,
en sú síðarnefnda kom út hjá Veröld nú í október.
tók uppáklæddur bryti á móti gestum – og hafði raunar
á orði að utan dyra væri Agöthu-veður. Gamli tíminn
var í hávegum hafður þennan daginn en hótelið sjálft er
hannað í art deco-stíl – og til þess að fullkomna stemn-
inguna reyndist ekki vera neitt farsímasamband inni á
hótelinu. Allir sluppu þó lifandi af eyjunni að þessu
sinni.
Sumardvalarstaður Agöthu
Ekki er hægt að ferðast um slóðir Agöthu nema heim-
sækja Greenway-setrið, sem liggur við Dart-fljót og er
skammt frá Torquay, en þar var sumardvalarstaður
Agöthu um árabil. Hún keypti húsið og stóra lóð í kring
árið 1938. Einkadóttir Agöthu, Rosalind, eignaðist
Greenway svo árið 1959. Fjölskyldan ákvað að gefa
samtökunum The National Trust eignina árið 2000 og
árið 2007 gaf dóttursonur Agöthu samtökunum stóran
hluta af innanstokksmunum hússins. Boðið er upp á
ferðir til Greenway með ferju eða gamalli rútu frá
fimmta áratugnum, sem kom gestum alla leið á staðinn
og til baka þrátt fyrir að hún virtist vera að gefa upp
öndina í hverri brekku.
Húsið er nú opið almenningi, eftir umfangsmiklar
endurbætur, og þegar gengið er þar um býst maður allt
eins við því að rekast á Agöthu sjálfa í bókaherberginu
með te og góða bók eða við píanóið í stofunni, svo vel
hefur tekist að viðhalda anda hússins. Garðurinn er ekki
síður glæsilegur, en þar komast lesendur næst því að
stíga hreinlega inn í skáldsögur Agöthu, beint af blað-
síðunum.
Þegar gengið er inn í garðinn frá húsinu koma gestir
að fallbyssugarði eftir dálítinn spöl, en þar var lista-
maðurinn Amyas Crale myrtur í bók Agöthu, Five Little
Pigs (1943; ísl. Minning um morð, 2009) og skammt frá
má svo sjá bátahúsið þar sem líkið af Marlene Tucker
fannst í annarri vinsælli glæpasögu Agöthu, Dead Man’s
Folly (1956; ísl. Innsigli dauðans, 1991).
Dásamlegur dauði
Húsið í Torquay þar sem Agatha Christie fæddist fyrir
120 árum, þann 15. september 1890, hefur því miður
verið rifið en þrátt fyrir það eru fjölmargir staðir í bæn-
um sem tengjast skáldkonunni og verkum hennar og er
raunar hægt að fara í skipulagðar gönguferðir um slóðir
Agöthu undir leiðsögn Joan Nott, sem hefur séð um
slíkar ferðir frá því á níunda áratugnum. Við ströndina
má til að mynda sjá tónleikahús þar sem Agatha fór á
stefnumót með Archie Christie áður en hann bað síðan
um hönd hennar, en tónleikahúsið kemur raunar einnig
fyrir í bók Agöthu, The ABC Murders (1936; ísl. ABC-
leyndarmálið, 1958).
Í bænum eru tvö sögufræg hótel, annars vegar Im-
perial-hótelið sem er notað sem sögusvið í bókum
Agöthu, meðal annars Peril at End House (1932; ísl.
Leyndardómur Byggðarenda, 1943) og Grand Hotel þar
sem Agatha og Archie eyddu brúðkaupsnóttinni. Síðar-
nefnda hótelið var jafnframt vettvangur 120 ára afmæl-
isveislu Agöthu þetta árið. Gestir fengu að njóta glæsi-
legrar flugeldasýningar í tilefni dagsins en óhætt er að
segja að mesta athygli hafi vakið þegar engin önnur en
fröken Marple birtist óvænt í veislunni (öðru nafni Julia
McKenzie, sem hefur farið með hlutverk Marple í sjón-
varpsmyndum undanfarin ár).
Að lokum var svo boðið upp á afmælistertu sem var
að sjálfsögðu fengin úr bók eftir Agöthu Christie, nánar
tiltekið bókinni A Murder is Announced (1950). Tertan
kallast Dásamlegur dauði, en það er einmitt sama heiti
og fyrrnefnd bók fékk í íslenskri þýðingu Unnar Ragn-
arsdóttur. Í fimmtánda kafla bókarinnar segir m.a. í
þýðingu Unnar: „Já. Hún er ljúffeng. Í hana á ég ekkert!
Útilokað að baka svona tertu. Í hana þarf ég súkkulaði
og mikið smjör, sykur og rúsínur. […] Hún verður ljúf-
Fyrirlestur um eitraðar plöntur úr sögum Agöthu Christie í klausturgarðinum í Torre klaustri.