SunnudagsMogginn - 31.10.2010, Blaðsíða 49

31. október 2010 49
ég er vaknaður, og
það er ekkert nýtt
undir sólinni
ég er nakinn, og
fötin mín eru ekki
undir stólnum
þetta er það sem
ég er að glíma við
í dag
ekkert spennandi,
ekkert áhugavert
bara nýr dagur og
svolítið eldri
maður, sem
hefur enn ekki
fundið sitt rétta
andlit
Petur Pólson
Martröð
Færeyski rithöfundurinn
Petur Pólson fæddist árið 1973.
Gunnar Randversson þýddi.
„Fyrsta bókin kom út 1973 þegar ég var
mjög, mjög ungur,“ segir hann og bætir
við að allt frá fyrstu bókinni hafi salan
verið góð. „Ég var því alltaf með lesendur,
en síðan þegar fyrsta Wallander-bókin
kom út átján árum síðar fjölgaði þeim
mjög mikið. Wallander hefur verið eins
konar eimreið, sem er vitanlega gott á
sinn hátt, og meðal annars haft það í för
með sér að nú eru ýmsir að þýða eldri
bækur mínar og gefa út, sem ég kann mjög
vel að meta.“
Á annað þúsund persónur
Í spjalli við erlendan glæpasagnahöfund
fyrir nokrum árum sagði hann að höf-
uðpersónan í bókum hans væri að nokkru
leyti stílfærð mynd af honum sjálfum eða
þeim manni sem hann gjarnan vildi vera.
Ég ber þetta undir Mankell, en hann tekur
dræmt í það.
„Fólk heldur gjarnan að rithöfundur sé í
einhverju sambandi við sögupersónur
sínar, en það er í raun lesandinn sem á í
því sambandi. Ég er ekki í neinu sérstöku
sambandi við Kurt Wallander, hann er
bara persóna sem ég bjó til, ein af fjöl-
mörgum persónum; einhver taldi þær
saman og þær eru víst á annað þúsundið
og ég veit til að mynda ekki hve margar
þeirra heita Johansson,“ segir Mankell og
hlær. „Það er lesandans að tengjast sögu-
persónunum, ekki höfundarins, og ég ber
engar sérstakar tilfinningar til Kurts Wall-
anders þótt auðvitað sé eitthvað af sjálfum
mér í honum eins og hlýtur að gerast með
allar sögupersónur sem ég bý til, hvort
sem það er ung kínversk stúlka eða mið-
aldra lögregluforingi. Það á við um allar
bókmenntir að mínu mati, en fyrir mér
hefur aldrei vakað að búa til persónu sem
líkist mér á einhvern hátt. Að því sögðu
eigum við Wallander auðvitað sitthvað
sameiginlegt; við erum á sama aldri, höf-
um báðir dálæti á ítölskum óperum og við
vinnum báðir mjög mikið, en ég held það
sé fátt annað.“
Mankell hefur verið afkastamikill höf-
undur og er enn, segir enda að sköp-
unargleðin sé drifkraftur lífs hans. „Þegar
ég hætti að geta skrifað hætti ég að lifa,“
segir hann. „Ég skrifa á hverjum degi, en
þótt ég sé ekki gefinn fyrir frí finnst mér
stundum skynsamlegt að gera aðra hluti.
Þegar maður lifir lífi sem byggist á því að
skapa hefur maður ákveðið frelsi, en líka
skyldur og verður að beita sig aga. Ég
þekki reyndar ekki annað líf og get því lít-
ið um þetta talað, en ég held að ég gæti
ekki lifað öðruvísi.“
Sjómennskan minn skóli
Mankell fæddist í Stokkhólmi í febrúar
1948, en ólst upp í smábænum Sveg í
Norður-Svíþjóð, þar sem bækurnar um
Jóel gerast einmitt. Hann fékk snemma
mikið dálæti á frásögnum landkönnuða,
dreymdi um að kanna myrkviði Afríku.
Fjölskyldan fluttist síðan til Borås, en
Mankell kunni illa við sig í skóla þar í
borg, var eirðarlaus, og þegar hann var
sextán ára réð hann sig á fragtskip sem var
í siglingum á milli Evrópu og Bandaríkj-
anna. Ég spyr hann að því hvort það hafi
verið í ætt við það sem gert var hér á landi
forðum – að ódælir drengir voru sendir í
sveit.
„Ég held ég hafi nú ekki verið erfiður
unglingur. Á þeim tíma var sjómennskan
eina leiðin til að komast úr landi, til að sjá
eitthvað af umheiminum, en ég lærði líka
að vinna hratt og líka að bera ábyrgð á
sjálfum mér og að því leyti var sjó-
mennskan mjög mikilvæg. Ég var ekki
vandræðapési, en ég vissi hvað ég vildi
gera og mér leiddist í skóla, þannig að það
var nauðsynlegt fyrir mig að komast út.
Að því leyti var það eins og að ganga í
skóla.“
Handtekinn á Miðjarðarhafi
Mankell var á einu skipanna sem siglt var
frá Tyrklandi til að reyna að hnekkja
hafnbanni Ísraela á Gaza-ströndina í maí í
sumar og var þá handtekinn eins og aðrir í
skipalestinni og honum vísað úr landi í
framhaldinu. Það voru þó ekki fyrstu
skref hans í pólitísku starfi, því hann hefur
verið virkur í pólitík frá því í lok sjöunda
áratugarins er hann tók þátt í umfangs-
miklum mótmælum námsmanna í Stokk-
hólmi. Hann segir að pólitískur áhugi hans
fari síst minnkandi, „enda búum við í
hræðilegum heimi og það er skylda okkar,
hvers og eins, að reyna að gera hann betri
og það mun ég gera þar til yfir lýkur.
Ég trúi þeim gömlu sannindum að á
meðan til er einhver sem nýtur ekki full-
komins frelsis þá nýtur enginn frelsis í
raun. Ég trúi því einnig að hægt sé að
byggja upp betri og réttlátari heim en
þann sem við búum í í dag og það er
skylda okkar að berjast fyrir slíkum heimi,
skylda okkar allra og þá sérstaklega
menntamanna, sem eiga að skilja þetta
betur en aðrir.“
’
Ég trúi þeim gömlu sannindum að á meðan til er
einhver sem nýtur ekki fullkomins frelsis þá nýtur
enginn frelsis í raun. Ég trúi því einnig að hægt sé
að byggja upp betri og réttlátari heim en þann sem við
búum í í dag og það er skylda okkar að berjast fyrir slík-
um heimi.
Sænski rithöfundurinn Henning Mankell
í Betlehem í ársbyrjun. Hann hefur bar-
ist fyrir réttindum Palestínumanna.