Ný saga - 01.01.2000, Qupperneq 24

Gunnar Karlsson
Björn heitinn
Þorsteinsson
ögraði stundum
kollegum sínum
og nemendum
með þvíað segja
að kirkjusaga
Finns Jónsson-
ar biskups, sem
kom út í fjórum
bindum á latínu
á árunum
1772-78, væri
langmesta heila
sagnfræðiverk
þjóðarinnar.
Nú erum við
að minnsta kosti
komin upp
að hlið Finns
biskups
AF
BÓKUM
FINNI JOHANNÆI
EPISCOPI DIOECESEOS SKALHOLTINÆ
IN ÍSLANDIA,
HISTORIA
ECCLESIASTICA
ISLANDIÆ,
IIISTORIIS, ANNALIBUS, LECIBUS ECCLESIASTICIS, ALIISQVE RERUM
SEP'rENTRlONALlUM MONUMENTIS CONGESTA, ET CONSTITUTIONIBUS
REGUM, BULLIS PONTIFICUM ROMANOKUM, STATUTIS CONCILIORUM,
NATIONALIUM ET SYNODORUM PROVINCIALIUM, NEC NON
ARCHIEPISCOPORUM ET EPISCOPORUM EPISTOLIS, EDICTIS ET DECRETIS
MAGISTRATUUM, MUI.TISQVE PRIVATORUM LITTERIS ETINSTRUMENTIS
WAXIMAM PARTEM HACfENUS INEDITIS, ILLUSTRATA.
T O M u s I.
<stai!etsisi8HS
IUVNIÆ,
Typis Ormiakotropiiii Regii
Cxcudit Gerhardus G i e s e Salicath,
MDCCLXXIL
fleti er hún mestan part svarbrún á brún-
bleikum grunni. Líklega er eins uni fleiri
myndir af efnunr sem ég hef ekki horft eins
mikið á. Jafnframt skartlegu úlliti helur
kristnisagan allan venjulegan fræðilegan frá-
gang, neðanmálsgreinar sem er komið einkar
smekklega fyrir á spássíum, heimildaskrár og
aðrar sjálfsagðar fræðiritaskrár.
Hlutverk mitt hér og nú er nánast ekki
annað en að gera þá játningu að verkið hefur
tekist, ólíkt því sem ég gaf í skyn árið 1990.
En úr því að farið er af stað er rétt að halda
svolítið áfram umræðunni um kristnisöguna
sem yfirlitsrit, hvað má læra af þessurn góða
árangri hópsins sem vann hana og hverju hef-
ur verið kostað til að ná honum. Allur á móti
er ekki rúm hér til að ræða einstök álitamál
um elni. Ég reyni að halda mig viö það sem
einkennir verkið í heild eða stóra hlula þess.
Yfirlitshöfundar og sérfræðingar
Mér þætti auðvitað afar vænt um að mega
hugsa að árangur kristnisöguhópsins stafaði
aö einhverju leyti af heilræðum mínum, en
líklega væri ég að gera mér of hátt undir höfði
nreð því. Meginhluta verksins skrifa að vísu
aðeins fimm höfundar. Ritstjórinn Hjalti
Hugason skrifar fyrsta bindið, sem nær fram á
tólltu öld, Gunnar F. Guðmundsson annað,
til siðaskipla, Loftur Guttormsson hið þriðja,
fram á 19. öld, Þórunn Valdimarsdóttir og
Pétur Pétursson fjórða bindi, hún um 19. öld-
ina en hann um hina 20. En inn í verk þessara
fimm aðalhöfunda er blandað köllum eftir
níu sérfræðinga á afmörkuöum sviðum. Flest-
ir starfa þeir á einhverju sviði lista og skrifa
um þær. Listfræðingarnir Guðbjörg Kristjáns-
dóttir og Þóra Kristjánsdóttir skrila kafla um
kirkjumyndlist og kirkjubyggingar. Tónlistar-
mennirnir Njáll Sigurðsson og Hörður Ás-
kelsson skrifa um tónlist. Bókmenntafræðing-
arnir Ásdís Egilsdóttir og Margrét Eggerts-
dóttir skrila um kristnar trúarbókmenntir,
ásamt séra Gunnari Kristjánssyni, sem fjallar
auk þess um lleiri gerðir táknrænu í kristilegu
samhengi. Einar Sigurbjörnsson guðfræðipró-
fessor skrifar sérfræði af öðru tagi, einkum
trúfræði en líka um sálmabækur og handbæk-
ur presta. Af enn annarri gerð er sérgrein
Ingu Huldar Hákonardótlur; hún helur ann-
ast það hlutverk að gæta að hlut kvenna í
þessari sögu, sem heimildanna og venjunnar
vegna hlýtur að sækja í að snúast nokkuð
mikið um karla. Hlutdeildar Ingu Huldar
gætir bæði í sérstökum köflum sem eru höf-
undarmerktir henni og í umfjöllun annarra
höfunda sem hafa tekið við ábendingum
hennar. Auk þess lagði Inga Huld drög að og
ritstýrði sérstakri bók sem er nokkurs konar
fylgirit kristnisögunnar, þótt hún kæmi út
fjórurn árum fyrr, og birtir árangur af hug-
myndastefnu um konur og kristni vorið 1995.4
Loks hafa myndritstjórar unnið mikla sér-
fræðivinnu, en þeir eru myndlislarfræðingar
verksins, Guðbjörg Kristjánsdóttir og Þóra
Kristjánsdóttir, auk Ingu Láru Baldvinsdóttur
myndlistardeildarstjóra Þjóðminjasafns. Þann-
ig má segja að málum hafi verið miðlað á milli
þeirrar aðferðar sem ég varaði við árið 1990
og þeirrar sem ég mælti með.
Þetta er auðvitað engan veginn gallalaus
aðferð. Sérfræðingum hættir jalnan til að
22