Ný saga - 01.01.2000, Side 46

Ný saga - 01.01.2000, Side 46
Steinunn Jóhannesdóttir ir Björn ekki og er sá maður kona að nafni Guðríður Símonardóttir, sem þjóðin hefur uppnefnt Tyrkja-Guddu fram á okkar dag. Guðríður skrifaði eiginmanni sínum í Vest- mannaeyjum, Eyjólfi Sölmundssyni, bréf frá Alsírborg, sem hún reyndar kallar Arríel, en ritháttur nafns borgarinnar er mjög á reiki meðal bréfritara. Bréfið er ekki varðveitt í frumriti frekar en hin bréfin, heldur einungis sem afrit í bréfabók Gísla Oddssonar Skál- holtsbiskups, sem skrifar í inngangi þess: „Kom mér í hönd 1635.“ Bréf Guöríðar Símonardóttur Ekki er kunnugt um bréf frá neinni annarri konu en Guðríði, sem er mikill skaði. Hitt er þó verra að bréf hennar er aðeins varðveitt til Mynd 3. Bréf Guðríðar Símonardóttur með hendi skrifara Gfsla Oddssonar biskups. hálfs, því að af óþekktum ástæðum hefur seinni hluti þess verið rifinn úr bréfabókinni, einmitt þar sem frásögn hennar af aðstæðum hennar og sonar þeirra Eyjólfs er að komast á skrið. A ráðstefnu Sagnfræðingafélags íslands og Félags þjóðfræðinga sem haldin var í Skaga- l'irði 14.-16. apríl s.l. hélt ég því fram að bréfi Guðríðar hafi ekki verið nægur gaumur gef- inn né metið sem skyldi og sú skoðun mín er óbreytt. Fyrir þá sem vilja gera sér mynd af konunni, sem eignaðist Hallgrím Pétursson fyrir seinni mann, mynd sem byggir á öðru en síðari tíma þjóðsögum, er ekki hægt að ganga fram hjá þessu bréfi og því sem það segir um Guðríði Símonardóttur og þær kringumstæð- ur sem hún lenti í. í fyrsta lagi lýsir það fram- úrskarandi sjálfsbjargarviðleitni hennar að ráðast í að skrifa manni sínum bréf. Aðrar konur í hópnum virðast ekki hal'a verið jafn driftugar, þótt verið geti að einhver bréf kvenna hafi glatast alveg. Þess hefði t.d. mátt vænta af eiginkonu síra Olafs Egilssonar, prestsmaddömunni l'rá Ofanleili, Astríði Þor- steinsdóttur, að hún hefði skrifað manni sín- um bréf. 1 öðru lagi sýnir bréf Guðríðar að hún hefur bæði haft ást og traust á manni sín- unt, Eyólfi Sölmundssyni, hún hefur talið hann í stakk búinn að vinna að því að hún yrði leyst úr ánauðinni. I þriðja lagi sést að ambáttin er áhyggjufull ung nióðir. í fjórða lagi er bréfið órækur vitnisburður um trúarlíf Guðríðar Símonardóttur, sem er í fullu sam- ræmi við rétttrúnað 17. aldar. Hún treystir náðugum guði og er ekki í neinum vafa um að þær hörmungar sem hún fær að reyna eru refsing almættisins, maklegt hrís á synduga manneskju, kross sem henni er ætlað að bera. Það er meining með þjáningunni. Bréf Guðríðar hefst á löngum, viðhafnar- miklum og ástríðufullum inngangi en fer svo út í þessa sálma: „En það, sem ég tala um mína aumu æfi, er hið fyrsta, að ég hjari, eink- um l'yrir Guðs náð og sérlega velgerninga, verandi hér í Barbarie og í einum lyrkneskum stað, sem heitir Arriel, hjá einum Tyrkja, er mig keypti með það fyrsta og mína barnkind, hvað að mig gerði bæði að hryggja og gleðja í mínum hörmungum, og undir þessu Drottins maklega álagða hrísi og krossins þunga hryggist ég og særist daglega að vita hann í þvílíkri neyð og háska, sem oss er uppá lagt vegna vorra synda, en ég gleðst í Guði og í því nokkurn part ... .“ Lengra nær bréfið ekki því miður, restin er týnd. En þessi stulti kafli geymir lykilupplýs- ingar. Heimildir um örlög kvenna og barna Guðríður Símonardóttir telur það auma ævi að vera ambátt í Alsír. Hún veit að borgin lýtur yfirstjórn Tyrkja og húsbóndi hennar tilheyrir herrastéttinni, hann er Tyrki. Hvað hann heilir og hversu háttsettur hann er kem- ur ekki fram í bréfkaflanum, en aðrar heirn- ildir nefna hann Ali dey. Þegar hún er leyst út er hún keypt af ekkju Ali dey. Guðríður telur það lán í óláni að sonur hennar var keyplur með henni, sem bendir til þess að 44
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108

x

Ný saga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.