Ný saga - 01.01.2000, Síða 46

Ný saga - 01.01.2000, Síða 46
Steinunn Jóhannesdóttir ir Björn ekki og er sá maður kona að nafni Guðríður Símonardóttir, sem þjóðin hefur uppnefnt Tyrkja-Guddu fram á okkar dag. Guðríður skrifaði eiginmanni sínum í Vest- mannaeyjum, Eyjólfi Sölmundssyni, bréf frá Alsírborg, sem hún reyndar kallar Arríel, en ritháttur nafns borgarinnar er mjög á reiki meðal bréfritara. Bréfið er ekki varðveitt í frumriti frekar en hin bréfin, heldur einungis sem afrit í bréfabók Gísla Oddssonar Skál- holtsbiskups, sem skrifar í inngangi þess: „Kom mér í hönd 1635.“ Bréf Guöríðar Símonardóttur Ekki er kunnugt um bréf frá neinni annarri konu en Guðríði, sem er mikill skaði. Hitt er þó verra að bréf hennar er aðeins varðveitt til Mynd 3. Bréf Guðríðar Símonardóttur með hendi skrifara Gfsla Oddssonar biskups. hálfs, því að af óþekktum ástæðum hefur seinni hluti þess verið rifinn úr bréfabókinni, einmitt þar sem frásögn hennar af aðstæðum hennar og sonar þeirra Eyjólfs er að komast á skrið. A ráðstefnu Sagnfræðingafélags íslands og Félags þjóðfræðinga sem haldin var í Skaga- l'irði 14.-16. apríl s.l. hélt ég því fram að bréfi Guðríðar hafi ekki verið nægur gaumur gef- inn né metið sem skyldi og sú skoðun mín er óbreytt. Fyrir þá sem vilja gera sér mynd af konunni, sem eignaðist Hallgrím Pétursson fyrir seinni mann, mynd sem byggir á öðru en síðari tíma þjóðsögum, er ekki hægt að ganga fram hjá þessu bréfi og því sem það segir um Guðríði Símonardóttur og þær kringumstæð- ur sem hún lenti í. í fyrsta lagi lýsir það fram- úrskarandi sjálfsbjargarviðleitni hennar að ráðast í að skrifa manni sínum bréf. Aðrar konur í hópnum virðast ekki hal'a verið jafn driftugar, þótt verið geti að einhver bréf kvenna hafi glatast alveg. Þess hefði t.d. mátt vænta af eiginkonu síra Olafs Egilssonar, prestsmaddömunni l'rá Ofanleili, Astríði Þor- steinsdóttur, að hún hefði skrifað manni sín- um bréf. 1 öðru lagi sýnir bréf Guðríðar að hún hefur bæði haft ást og traust á manni sín- unt, Eyólfi Sölmundssyni, hún hefur talið hann í stakk búinn að vinna að því að hún yrði leyst úr ánauðinni. I þriðja lagi sést að ambáttin er áhyggjufull ung nióðir. í fjórða lagi er bréfið órækur vitnisburður um trúarlíf Guðríðar Símonardóttur, sem er í fullu sam- ræmi við rétttrúnað 17. aldar. Hún treystir náðugum guði og er ekki í neinum vafa um að þær hörmungar sem hún fær að reyna eru refsing almættisins, maklegt hrís á synduga manneskju, kross sem henni er ætlað að bera. Það er meining með þjáningunni. Bréf Guðríðar hefst á löngum, viðhafnar- miklum og ástríðufullum inngangi en fer svo út í þessa sálma: „En það, sem ég tala um mína aumu æfi, er hið fyrsta, að ég hjari, eink- um l'yrir Guðs náð og sérlega velgerninga, verandi hér í Barbarie og í einum lyrkneskum stað, sem heitir Arriel, hjá einum Tyrkja, er mig keypti með það fyrsta og mína barnkind, hvað að mig gerði bæði að hryggja og gleðja í mínum hörmungum, og undir þessu Drottins maklega álagða hrísi og krossins þunga hryggist ég og særist daglega að vita hann í þvílíkri neyð og háska, sem oss er uppá lagt vegna vorra synda, en ég gleðst í Guði og í því nokkurn part ... .“ Lengra nær bréfið ekki því miður, restin er týnd. En þessi stulti kafli geymir lykilupplýs- ingar. Heimildir um örlög kvenna og barna Guðríður Símonardóttir telur það auma ævi að vera ambátt í Alsír. Hún veit að borgin lýtur yfirstjórn Tyrkja og húsbóndi hennar tilheyrir herrastéttinni, hann er Tyrki. Hvað hann heilir og hversu háttsettur hann er kem- ur ekki fram í bréfkaflanum, en aðrar heirn- ildir nefna hann Ali dey. Þegar hún er leyst út er hún keypt af ekkju Ali dey. Guðríður telur það lán í óláni að sonur hennar var keyplur með henni, sem bendir til þess að 44
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108

x

Ný saga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.