Ný saga - 01.01.2000, Side 86

Ólafur Rastrick
Mynd 6.
Sá sem til þekkir
rekur strax augu í
kunnuglega setningu
sem skrifuð er með
stærra og breiðara
letri en annað á
síðustu síðunni,
„ Vér mótmælum allir“.
Mynd 7.
Ása-Þór.
íslenska krónan er annað opinberl tákn
sem er til sýnis í liúsinu. Hún er til vitnis um
annan grundvöll undir sjálfstæði Islands,
sjálfstæði í efnhagsmálum, en hefur einnig
táknræna skírskotun til Danaveldis. Islend-
ingar hal'a reyndar aldrei þótt sérstaklega
framtaksamir í að brjóta niður skurðgoð,
samanber krúnu Kristjáns IX á Alþingishús-
inu. Þeir hafa fremur kosið að senda úreltu
táknin í endurvinnsluna, þar sem þau fá, ef
vel tekst til, nýja merkingu en viðhalda jafn-
framt nokkru af fyrri virðuleik. „Krónan“
sem tákn er dæmi um velheppnaða endur-
vinnslu í orðræðunni. Heiti gjaldmiðils hjá-
lenduherranna, úllendu kúgaranna í sam-
hengi sjálfstæðisbaráttunnar, er endurunnið
sem sjálfstæðistákn.
I salnum sem er tileinkaður íslenskum
gjaldmiðli er líka til sýnis tilefnismynt sem
gefin hefur verið út til minja um stórhátíðir
þjóðríkisins eins og Alþingishálíðina 1930,
þjóðhátíðina 1974 og lýðveldisafmælið 1994.
Slík mynt sýnir vel ntikilvægi hátíðahalda fyr-
ir þjóðríkið. Hátíðirnar sjálfar verða með líð
og tíma að sjálfstæðum táknum um þjóðar-
einingu óháð þeim atburðum sem verið var
að minnast.
í félagsskap annarra táknmynda ríkisins er
Islandskortið einnig orðið að tákni. Útlínu-
mynd Islands er nokkurs konar lógó í tákn-
heimi samtímans, auðþekkjanlegur merki-
miði íslands og þess sem íslenskt er. Lögun ís-
lands á kortum fyrri alda vekur athygli áhorf-
andans. Framandleikinn í kunnugleikanum
gerir þau að heillandi sýningargripum.
Gömlu kortin eru sem ófullkomnar myndir al'
hinu raunverulega Islandi sem við þekkjum. I
ljósi nútúnans eru þessi gömlu kort afbökun
af „sönnum" Islandskortum.
Þótt funda- og móttökusalir Þjóðmenning-
arhússins tilheyri ekki beinlínis sýningum
hússins er þar einnig muni að finna. Þannig
eru fundarstofur á 2. hæð tileinkaðar annars
vegar Jóni Sigurðssyni og liins vegar Hannesi
Hafstein og eru þar ýmsir hlutir tengdir þeim.
Þessir karlar eru auðvitað sjálfkjörnar hetjur
þjóðríkisins, Jón sem tákn sjálfstæðisbarátt-
unnar og Hannes sent fyrsti íslenski ráðherr-
ann. Auk þess var sá síðarnefndi forgöngu-
maður unt að láta reisa Safnahúsið á sínum
tíma. Fundarsalirnir á 3. hæð virðast í íljótu
bragði gera út á annað myndmál en salir
hetjanna, en þeir eru tileinkaðir íslenskri leik-
listar- og tónlistarsögu. Við nánari athugun
kemur þó í ljós að þar er varðveitt táknið
sem vantaði í sal ríkistáknanna. í Tónlistar-
stofunni er nefnilega að finna frumhandrit
þjóðsöngsins, „O, guð vors lands“.
Tvímælalaust athyglisverðasta sýningar-
rými hússins með tilliti til þjóðernislegra
tákna er að l'inna í lillum sal á milli annarar og
þriðju hæðar. Eini hluturinn í dökkmáluðu
myrkvuðu herberginu er glerskápur. Þegar
gægst er inn um gættina stafar bjarma af
skápnum. Andrúmsloft salarins er þannig að
hér getur einungis verið geymdur þjóðardýr-
gripur. Til þess að sjá hvað glerbúrið hefur að
geyma þarf að ganga inn í stofuna og í hálf-
hring kringum það. Þá kemur djásnið í ljós.
Þykk bók opnin á síðustu opnunni, handskrif-
uð. Sýningargripurinn er þess eðlis að hann
hel'ur umsvifalaust margslugna merkinu í
augum þess sem hefur lært Islandssögu í
barnaskóla - en hlýtur að vera óskiljanlegur
öðrum. Sá sem þekkir rekur strax augun í
kunnuglega setningu sent skrifuð er með
stærra og breiðara letri en annað á síðustu
síðunni, „Vér mótmælum allir“.
Benedikt Gröndal, ritari þjóðfundarinns,
hefur hal't góða lilfinningu fyrir dramatísku
84