Vera - 01.06.2000, Blaðsíða 48

L E S E N D A B B E E
Ég er trúlaus (<§,) mér líður vel
inn við eðli konunnar má koma í veg
fyrir fjöldann allan af hjónaskilnuðum
og verjast upplausn fjölskyldunnar.
Verkið talar inn í söknuðinn eftir ein-
faldari pólitískum vettvangi, eins og
kemur fram í tilvitnun í Gauta Sigþórs-
son, áður en sjálfsmyndir og hlutverk
karla og kvenna sundruðust í ótal
spurningar. Boðskapurinn gefur fólki
haldreipi sem það getur notað til að
skapa sér öryggi.
Ég held að nauðsynlegt sé að sjá
hvernig ofannefd verk eru hluti af ít-
rekunarkerfi menningarinnar þar sem
sjálfsmynd okkar og kyngervi eru stað-
fest. Markmið þessara ítrekana er í raun
tilraun til að viðhalda einföldu og úti-
lokandi mannlífi, þar sem tvö innbyrð-
is einsleit kyn og aðeins eitt sambúðar-
form er ládð útskýra hvernig eðli kynj-
anna hefur haldist síðan í árdaga. Þessi
orðræða er homofóbísk og í raun fó-
bísk gegn öllu því sem gengur gegn
hinu staðlaða normi, því hún þaggar
niður og gerir óeðlilegan þann fjöl-
breytileika sem í rauninni einkennir
kynin. '■

1
ALÞJÓÐA
LÍFTRYGGINGARFÉLAGIÐ
www.alif.is
Á nýliðnum vormánuðum rakst ég á 6.
tbl. 1998 af VERIJ. Þema blaðsins vakti
forvitni mína: Hverju trúa konur? I blað-
inu eru ítarleg viðtöl við fimm konur.
Spurt er hverju þær trúa. Við fyrstu sýn
virðist þarna um nokkuð ólík viðtöl að
ræða. Konurnar lýsa trú sinni á ýmsa
vegu. Ein trúir á hana Guð. Þrjár tala um
hann Guð. Og ein trúir á Gyðju sem hægt
er að nefna mörgum nöfnum. Engu að
síður er þessi átrúnaður kvennanna í
sjálfu sér ákaflega áþekkur - þær trúa því
að til séu yfirnáttúruleg öfl sem hafi mik-
ið að segja um hvernig okkur reiðir af í
lífinu — og sjá jafnvel til þess að við verð-
um ódauðleg. Það sem gefur mismuninn
er ólíkt yfirbragð sem konurnar velja
þessum yfirnáttúrulegu öflum. Það þarf
ekki að koma neinum á óvart. Við því er
að búast að konur jafnt og karlar iðki hin
ýmsu birtingarform trúarbragðanna. Eina
nýlundan sem hefði verið hægt að búast
við en var ekki tekin með í umfjöllun
blaðsins er sú að það eru líka til konur
sem eru frjálsar frá trú á guð eða guði. Eg
er ein slík kona.
Fyrir marga er trúleysi allt að því
ósæmilegt — jafnvel nú á þessum tímum
frjálslyndis. Hugsanlega er hægt að sætta
sig við að einhver sé trúlaus ef hann held-
ur því út af fyrir sig. Það þykir ósmekk-
legt að auglýsa þessa staðreynd eða gagn-
rýna opinberlega trúarlegar kennisetn-
ingar. Mig langar nú samt að segja ykkur
frá því hvað það er að vera trúlaus.
Sem hugsandi manneskja er ég agndofa
yfir því hve mikil áhersla er lögð á inn-
rætingu guðstrúar í samfélagi sem ein-
kennist af mikilli menntun og vísinda-
störfum. Og mig óar við að horfa upp á
þann andlega skaða sem trúarlegar kenni-
setningar valda margri manneskjunni -
skaða sem getur tekið mörg ár að lækna.
Það er staðföst sannfæring mín að mað-
urinn hefur ekkert að vinna, hvorki til-
fmningalega eða á annan hátt, með því að
halda fast við blekkingu án tillits til þess
hversu þægileg eða heilög þessi blekking
geti verið. Sá sem segir í öðru orðinu að
hann hafi áhyggjur af velferð mannkyns
og sem krefst þess í hinu að maðurinn
verði að afsala sér skynsemi sinni, er í
mótsögn við sjálfan sig. Sá sem velur að
trúa gerir það af því að hann hefur rétt til
þess en hann getur ekki útskýrt trú sína
með skynsemi eða siðferðilegri nauðsyn.
Það er erfitt fyrir hinn trúlausa að
kynna sjónarmið sín. Honum er mætt
með ótta og tortryggni. Hinn trúlausi
þarf að svara endalausum spurningum
eins og: Hvað verður um siðferðið án
guðs? Hver er tilgangur lífsins ef enginn
guð er til? Slíkar spurningar sýna að í
hugum margra er samasemmerki á milli
trúarbragða og siðferðilegra gilda. Trú-
leysi er túlkað sem árás á ofangreind
gildi. Þannig eru réttlætingar trúarbragð-
anna iðulega gegnsýrðar tilfmninga-
þrungnum upphrópunum. Sá sem er trú-
laus er fordæmdur og skilgreindur sem
áttavilltur, óhamingjusamur maður sem á
í vændum miklar refsingar. Þannig að
fullyrðingin: Ég er trúlaus og mér líður vei,
hefur gjarnan þannig áhrif á fólk að það
neitar að trúa því að viðkomandi sé í raun
trúlaus. En sé hann í raun trúlaus — þá er
óhugsandi að honum líði vel. I besta falli
er hinn trúlausi aumkunarverður.
Ég er trúlaus - það er laus frá trú á guð
eða guði. Ég gengst við ábyrgðinni á
sjálfri mér og lífi mínu. Ég vel sjálf og tek
sjálf mínar siðferðilegu ákvarðanir. Þegar
ég tek ákvörðun velti ég því fyrir mér
hvort þetta sé rétt ákvörðun — fyrir hvern
eða hverja hún sé góð eða slæm. Ég stend
og fell með því sem ég geri. Ábyrgðin er
mín. Þegar ég næ árangri þakka ég mín-
um eigin dugnaði eða góðu verki sam-
starfsmanna eða vina sem hafa lagt hönd
á plóginn. Eða ég sé að árangurinn er að
þakka einskærri heppni. Þegar illa tekst til
leita ég svara hjá sjálfri mér - hvar gerði
ég mistök, hvar sýndi ég ekki nægilega
aðgæslu? Kannski kemur í ljós að eitt-
hvað brást vegna slyss sem varð vegna
raða af dlviljunum. Hvað svo sem gerist
þá skelli ég ekki skuldinni á yfirnáttúru-
leg öfl.
Ég veit að lífið hefur upp á margt að
bjóða - gott og slæmt. Líf mitt sem er
trúlaus er ekki án áfalla frekar en líf ann-
arra manna. Þegar ég verð fyrir áfalli tek
ég því sem hluta af því að lifa lífinu. Ég
geng í gegnum sorgir mínar og mótlæti
og leita huggunar hjá samferðamönnum
mínum. Gleðin er einnig í lífi mínu. Ein-
læg og fölskvalaus gleði yfir lífinu og
þeirri hamingju sem fylgir því að vera í
góðum, gefandi samskiptum við annað
lifandi fólk.
Jórunn Sörensen
48 • VERA