Vera - 01.06.2000, Blaðsíða 46

Hellisbúinn flytur þann boðskap að karlmenn séu ekki
aumingjar heldur bara öðruvísi. Það er mjög sterkur leikur
gegn kvennabaráttunni að gera karlana að fórnarlömbum,
t.d. að þeim sé farið að ganga verr í skóla og viti ekki
hvernig þeir eigi að umgangast kvenkynið.
gleðja karlinn. „Karlmaður þarf í rauninni
ekki annað en ást til að stigin séu jöfn í
sambandi." Hennar hlutverk er aðeins að
styðja hinn virka aðila. Karlmaðurinn þarf
viðurkenningu fyrir sín verk; hann er ger-
andi, hann hefur sjálfstraust til fram-
kvæmda og vill viðurkenningu fyrir það.
Konan þarf aftur á móti stuðning, faðmlög,
að hann hlæji að bröndurum hennar, því
hún einkennist af óöryggi og ósjálfstæði.
Konan getur því ekki framkvæmt upp á
eigin spýtur og krafist viðurkenningar,
heldur þarf hún stuðning til að geta. Karl-
mennskan felst í því að vera virkur, vernda
konuna, vera í eðli sínu viðgerðamaður,
vera íbygginn og þegja og skríða inn í hell-
inn sinn ef eitthvað bjátar á. Það þarf ekki
að spyrja að því hvar valdið á að liggja.
Bókin er í raun handrit að eðlis leikriti
sem fólk getur sett upp í lífi sínu og á
þannig að geta lagað samskipti sín og nán-
ast útrýmt vandamálum. Ef leikritið brýtur
gegn samvisku einhvers er það eflaust
vegna þess að hann/hún hefur ekki kafað
nógu djúpt í sjálfa/n sig og fundið sína
sönnu karlmennsku eða kvenleika. Þannig
má sjá að bók eins og þessi, sem gefur sig
út fyrir að vera lýsing á veruleikanum, er í
raun klifun á norminu. Ef litið er á kyn-
gervið sem gjörning, að allt sem við ger-
um sé í raun hluti af því að skapa kyngervi
okkar, má sjá hvernig Gray hefur í bókinni
skapað hlutverk til samsömunar sem við
getum gengið inn í við sköpun kyngervis
okkar. Hver ítrekun hefur áhrif á göngu
okkar inn í kyngervið, kyngervið er ekki
eitthvað fast heldur erum við alltaf að
mæla út hvernig er kvenlegt eða karlmann-
legt að haga sér.
Hellisbúinn
Hellisbúinn er ein vinsælasta framsetning
þessa boðskapar í dag. Hann byggir í flestu
á sömu hugmyndafræði og ofannefnd bók.
Aðalviðfangsefnið er þó að afbyggja þá
leiðu skoðun kvenna að karlmenn séu
aumingjar! Leikurinn fjallar um hina marg-
umtöluðu tilvistarkreppu karla í dag. Þeir
geta ekki gert konunum til geðs og vita
ekki hvernig þeir eiga að haga sér, vera
mjúkir eða harðir... og eru bara sagðir
aumingjar! En Hellisbúinn, sem er settur
fram sem einhverskonar Guð leikritsins,
flytur nýtt fagnaðarerindi; karlmenn eru
ekki aumingjar, þeir eru bara öðruvísi,
kynin eru eins og tveir aðskildir þjóðflokk-
ar. Lausnin felst í því að karlar eru í sínu
innsta eðli veiðimenn en konur safnarar.
Samkvæmt eðli sínu einbeitir veiðimaður-
inn sér aðeins að einu í einu, þ.e. bráðinni.
Konan hefur aftur eðlislæga eiginleika
safnarans, að hugsa um margt í einu. Þar
sem þetta eðli býr í kynjunum alveg síðan
þau voru hellisbúar, gildir það sama í dag.
Þetta veldur ýmsum árekstrum milli kynj-
anna því konunni er ómögulegt að skilja að
karlinn geti ekki hugsað um margt í einu
eins og hún, því hann sem veiðimaður get-
ur aðeins einbeitt sér að einu í einu; bráð-
inni. Þessi framsetning virðst slá í gegn
þrátt fyrir þá staðreynd að karlmenn fylla
til dæmis flestar æðri stöður þar sem
stjórnun og yfirsýn eru mikilvægir þættir.
Ég efast um að einhver héldi því fram að
Davíð Oddsson eða Kári Stefánsson geti að-
eins hugsað um eitt í einu, frekar en Ingi-
björg Sólrún. Þessi orðræða veiðimannsins
og safnarans felur í sér það vald að telja
hinum valdaminni trú um að í raun séu
þeir fjölhæfari, en slær ryki yfir þann fé-
lagslega raunveruleika sem birtist í samfé-
laginu.
Hellisbúinn var broslegur á köflum því
fólk sér að einhverju leyti aðstæður sínar.
Mörg atriðin lýsa raunverulegum sam-
skiptavandamálum kynjanna innan hins
hefðbundna sambúðarforms. En margs-
konar sambúðarform eru til, til dæmis er
líklegt að fólk sem býr við öfugar aðstæð-
ur við Hellisbúann, þ.e. konan vinnur
meira úti og karlinn sér um heimilið, sjái
sig að einhverju leyti öfugt í verkinu. Eins
má greina slík samskiptavandamál fólks af
sama kyni sem býr saman, hvort sem um
samleigjendur er að ræða eða elskendur.
Náið sambúðarform skapar viss samskipta-
vandamál. Þegar hið gagnkynhneigða sam-
búðarform fær þann heiður að útskýra eðli
kynjanna held ég að boðskapurinn sé orð-
inn varasamur. Þá staðfestir hann hina ein-
földu samfélagsgerð sem dæmir allt óeðli-
legt sem ekki fellur að hinu hefðbundna
normi. Það er einmitt þetta forræði sem
Judith Butler gagnrýnir í kenningum sín-
um um kyngervið. Gagnrýni hennar bein-
ist að hinu gagnkynhneigða forræði sem
gengur út frá því sem eðlilegu og greinir
þar með allan annan lífsstíl frá sem óeðli-
legan. Ekki er verið að gagnrýna val gagn-
kynhneigðs fjölskyldufólks heldur það for-
ræði sem slíkt form hefur fram yfir önnur.
Karlafræðarinn;
karlmenn undir beltisstað
Karlafræðarinn; karlmenn undir beltisstað
er enn eitt birtingarform hugmyndanna
um eðli kynjanna. Þar er fjallað á kíminn
hátt um líkama karlmannsins. Það virðist
vera erfitt að setja þessi fræði um karlinn
fram á alvarlegum nótum, það er á skjön
við karlmennskuna! Karlmennskan er virk í
þessum lýsingum. Sæðisfrumunum er líkt
við smásæja sportbíla, sæðisgusu við tappa
46 • VERA