Vera - 01.06.2000, Blaðsíða 10

&A B L A B
A
Ll Ý B B I Ö L D
Ingólfur V. Gíslason, Karlanefnd Jafnréttisráðs
Karlar cru um 95% fanga á Norðurlöndunutn. Er það eitthvað sem kemur jafnrétti kynja við?
Um 65% barna í sálfræðimeðferð eru strákar. Er það eitthvað sem kemur jafnrétti kynja við?
Tvisvar til þrisvar sinnum fleiri karlar en konur á Norðurlöndum svifta sig lífi.
Er það eitthvað seijn kemur jafnrétti kynja við?
Þegar konur höfðu ekki kosningarétt var auðséð að mismunur var
gerður á kynjunum. Þegar kynbundnir launataxtar tíðkuðust var
ljóst að kynjunum var mismunað. En hvað nú þegar flest eða öll
formleg réttindi eru hin sömu? Er það þá kynjamisrétti að færri
konur en karlar sitji á þingi? Er það kynjamisrétti að færri konur
en karlar læri verkfræði? Og er þetta meira eða öðruvísi kynjamis-
rétti en hitt að karlar eru milli 64 og 89% þeirra sem greinast með
AIDS á Norðurlöndum?
Tvenns konar orðræða
Greina má orðræðuna um stöðu kynja í tvennt. Annars vegar hafa
margir femínistar haft annað (og meira) í huga í sinni baráttu en
fjöldatölur í embættum. Stefnt var að öðruvísi (og betra) samfé-
lagi, samfélagi þar sem virðing fyrir manneskjum og náttúru hefði
forgang fram yfir hagnaðarvon. Samfélagi þar sem meira væri
horft til þess hvernig við búum að þeim sem eru að koma ný inn
í þennan heim og hinum sem eru að kveðja, heldur en sveiflum
úrvalsvísitölunnar.
Öðrum var það meginmál að tölfræði sýndi sem jafnasta stöðu
kynjanna, 40—60 skipting á sem flestum sviðum væri ásættanlegt.
Ekki veit ég svo sem hvernig menn fengu þá skiptingu en hún er
sjálfsagt ágæt til síns brúks.
Hvað hefur þá verið að gerast síðustu áratugi? Það er að
minnsta kosti ljóst að hið tölulega jafnrétti (ef svo má kalla það)
hefur aukist hröðum skrefum á Norðurlöndum, 40-60 markið er
ýmist í höfn eða nálgast á flestum sviðum. Raunar er þetta að
verða svo sjálfsagt að það vekur ekki sérstaka athygli þegar Svíar
hafa fleiri konur en karla í ráðherrastólum.Tölulegt jafnrétti hefur
aukist bæði á þeim sviðum sem flestir mundu sjálfsagt kalla já-
kvæð (þátttaka í stjórnmálum, menntun, atvinnuþátttaka) og á
öðrum sviðum sem ef til vill er vafasamara að líta beri á sem
ávinning. Bilið milli kynjanna minnkar varðandi reykingar,
áfengissýki, afbrot, bílslys o.s.frv. Eftir því sem staða kvenna innan
hinna jákvæðu þátta hefur batnað hefur þeim konum líka fjölgað
sem taka upp áhættu- og leiðindahegðun sem áður var meira og
minna bundin körlum. Nýleg athugun á afbrotum í Svíþjóð leiddi
í ljós að fjöldi kvenna meðal þeirra sem grunuð eru um afbrot hef-
ur tvöfaldast á 20 árum.
Þetta kemur í sjálfu sér ekki þeim á óvart sem ekki hafa haft á
herðum sér ok eðlishyggjunar. Ef sá kynjamunur sem verið hefur
í flestum grunnþáttum samfélaga er af félagslegum orsökum þá
leiðir af sjálfu sér að ef hann er jafnaður þá birtist það einnig á
öðrum sviðum sem frekar teljast afleidd.
Þeir sem töldu að fjölgun kvenna í hinu opinbera rými myndi
sjálfkrafa leiða til betra samfélags höfðu rangt fyrir sér. Konur í
stjórnunarstöðum, hvort heldur er í stjórnmálum og stjórn-
kerfi eða konur í atvinnurekstri, eru ein-
faldlega eins og karlar í
þessum stöðum, mis-
jafnar. Þær eru að sjálf-
sögðu undir sömu efna-
hags- og samfélagslög-
mál seld og karlarnir og
því verður lausnadreifmg
þeirra svipuð og hjá
körlunum.
Hér með er þó ekki sagt
að heimurinn hafi ekki
10 • VERA