Vera


Vera - 01.04.2001, Blaðsíða 52

Vera - 01.04.2001, Blaðsíða 52
Jóna Fanney Friðriksdóttir Beinþynning talin heilsufarsvandamál 21. aldarinnar Beinvernd eru landssamtök áhugafólks um beinþynningu, jafnt leikra sem lærðra. Vera hitti starfsmann Beinverndar, Halldóru Björns- dóttur, íþróttafræðing að máli til að fá svör við nokkrum algengum spurningum um beinþynningu. Hvað er beinþynning? Beinin eru lifandi vefur sem inniheldur kalk og er í stöðugri endurbyggingu allt lífið á enda. í ungum lík- ama er niðurbrot og nýmyndun vefsins hröð en á efri árum hægist á þessu ferli. Á aldrursskeiðinu milli tví- tugs og fertugs er jafnvægi þarna á milli og bein- magnið helst stöðugt. Beinmassinn er því mestur á þessum aldri. Röskun á jafnvægi beinmyndunar og beinniðurbrots veldur því að beinvefurinn rýrnar og það ástand skapast sem við köllum beinþynningu. Við beinþynningu þynnist hin harða og þétta skurn beinanna og frauðbeinið, sem fyllir hol þeirra, gisnar. Við þetta minnkar styrkurinn, beinin verða stökk og hætta á brotum eykst við minnsta átak. Hver er meginorsök beinþynningar? Ástæður þess að fólk verður beinþynningu að bráð eru margar. Algengasta orsökin eru hormónabreyting- ar sem verða í líkama kvenna við tíðahvörf þegar estrogen (kynhormón) virknin minnkar. Beintap er oft mikið fyrsta áratuginn eftir tíðahvörf. Konur eru í þrefalt meiri hættu en karlar á að fá beinþynningu. Aðrar orsakir og áhættuþættir eru: erfðir og aldur, þ.e. hættan á beinþynningu eykst með aldrinum. Einnig eru grannvaxnar og smábeinóttar konur í meiri áhættu en þrekvaxnar konur, lítil líkamleg hreyfing og léleg næring orsakar það að líkaminn fær t.a.m. ekki nægilegt kalk úr fæðunni. Er beinþynning arfgeng? Líklegt er talið að hámarksbeinstyrkur sem næst sé að hluta til bundinn erfðum og hugsanlega stjórna erfðir einnig beintapi. Beinþynning er algengari í sumum fjölskyldum en öðrum og það eykur líkurnar á því að afkomandi fái sjúkdóminn hafi móðir eða faðir fengið beinþynningu. Er beinþynning útbreiddur sjúkdómur? Beinþynning er mjög útbreiddur sjúkdómur sem milljónir manna um allan heim stríða við. Flestir vita ekki að þeir eru með beinþynningu því sjúkdómurinn er einkennalaus uns beinin eru orðin svo stökk og viðkvæm að þau brotna við minnsta áverka. Afleið- ingar beinþynningar eru beinbrot við lítinn áverka, einkurm á efri árum. Algengust þessara brota eru framhandleggsbrot, hryggsúlubrot og mjaðmabrot. Það eru þessar afleiðingar beinþynningar sem við þurfum að koma í veg fyrir vegna þess að þau eru þjáningarfull fyrir þau sem fyrir þeim verða og dýr fyr- ir þjóðfélagið. Beinþynning greinist svipað á íslandi og í nágrannalöndum okkar. Sjúkdómurinn er al- gengastur hjá hvíta kynstofninum, þ.e. hvít kona er í tvisvar sinnum meiri áhættu en t.d. svört kona á sama aldri. Hvað með forvarnir - hvað er hægt að gera til að koma í veg fyrir beinþynningu? Þótt beinþynning sé alvarlegt heilsufarsvandamál þá er ýmislegt hægt að gera og eru forvarnir mikilvægar. Það að byggja upp beinin, sérstaklega fyrir þrítugt, er talin besta vörnin gegn beinþynningu og síðan að lifa heilbrigðu lífi, allt lífið, sem felur m.a. f sér hæfilega hreyfingu, góða næringu með nægu kalki og D-víta- míni, forðast reykingar með öllu og neyta áfengis í hófi. Fyrir konur getur hormónameðferð verið góð for- vörn við tfðahvörf. Það er mikilvægt að fara í bein- þéttnimælingu eftir tíðahvörf, sérstaklega ef það er ættarsaga um beinþynningu eða beinbrot við lítinn áverka. Beinþéttnimæling er einföld og sársaukalaus rannsókn, ákveðin gerð röntgenrannsóknar sem mæl- ir kalk í beinum og segir þannig til um ástand bein- anna og hvort um beinþynningu sé að ræða.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76

x

Vera

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vera
https://timarit.is/publication/858

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.