Vera - 01.06.2003, Page 69

/ KVIKMYNDIR
Ungviðið skemmtirsér
Eins og aðrir jafnaldrar mínir þá er ég alin upp við bandarískan ung-
linga-hjáveruleika í kvikmyndum og datt aldrei til hugar að taka hann
alvarlega heldur leit á þetta sem hverja aðra vitleysu og tilbúning.
Mikil var undrun mín þegar ég kynntist bandarískri smábæjarstúlku
sem sagði mér að svona gengi þetta nú mikið til fyrir sig. Þetta hefur
orðið til þess að ég sé unglingamyndir alltaf sem hálfgerðar tragedíur.
Á vorin og sumrin er vinsælt að frumsýna unglingamyndir
en þær gerast einmitt oft á vorin og sumrin og segja frá
hópi unglinga sem er að Ijúka skóla, yfirleitt menntaskóla
en stundum háskóla, og frammi í stafni stendur ákvörðun-
artaka um framtíðina. Unglingamyndir lýsa því iðulega
einskonar samblandi af kvíða og áhyggjuleysi, þarsem
unglingarnir reyna að kreista það síðasta út úr hinu átaka-
lausa skólalífi áður en kaldur veruleikinn tekur við. Algengt
er að forráðamenn séu fjarri, unglingarnir eru annaðhvort
á heimavistum, eða þá að foreldrarnir hafa ekki tíma til að
sinna þeim sökum anna. Ef foreldrar eða aðrir forráða-
menn (kennarar, húsverðir) eru til staðar eru þeir almennt
til vandræða.
Annað sameiginlegt minni er kynlíf og í framhaldi af
því, kynhlutverk. Unglingamyndir geta ýmist verið sagðar
út frá sjónarhóli stráka eða stelpna og þrátt fyrir að þetta
sé almennt séð mjög fyrirlitin kvikmyndategund má ekki
gleyma að hún hefur getið af sér mörg meistarastykki, eins
og Grease (1978), Rumble Fish (1983), The Breakfast Club
(1985), Ferris Bueller's Day Off (1986), Fteathers (1989) og
6/7/ and Ted myndirnar (1989 og 1991).
Aðalgæinn og aðalpían
Þrátt fyrir að unglingamyndir megi rekja aftur til ársins
1955 (Rebel Without a Cause), byrjuðu þær ekki fyrir alvöru
fyrr en á áttunda áratugnum, áttu ákveðið blómaskeið á
þeim níunda í kjölfar Grease og gengu í endurnýjaða líf-
daga á tíunda áratugnum með myndum sem unnu á ann-
an hátt með formúluna, eins og Clueless (1995) sem er nú-
tímaútgáfa af Emmu eftir Jane Austen, og 10 Things I Fiate
About You (1999) sem er nútímaútgáfa af leikriti Shakespe-
ars The Taming ofthe Shrew. Einnig má nefna mynd eins
og Ghost World (2001) sem er byggð á samnefndri mynda-
sögu Daniels Clowes. Og þá eru enn ónefndar þær hroll-
vekjur sem sótt hafa til unglingamyndarinnar en þær eru
ófáar enda er unglingahrollvekjan hreinlega sér kvik-
myndategund.
Almennt og yfirleitt byggir unglingamyndin á mjög
þéttri formúlu. Aðalpersónurnar eru yfirleitt aðalparið sem
samanstendur af aðalgæjanum, fótboltahetjunni, og að-
alpíunni, balldrottningunni eða klappstýrunni. Utan um
þessi tvö er svo hópur vina sem eru svona „wannabes" og
á móti þeim er svo hópur nörda sem reyna að skapa sér
sjálfsmynd utan meginlínunnar.
Eins og ég sagði þá er kynlíf mikilvægur þáttur í ung-
lingamyndum og tengist oft vangaveltum um kynhlut-
verk. Þessi hlið unglingamyndanna hefur birst í myndum
sem fjalla um kynskipti á einhvern hátt, eins og nýlegar
myndir á borð við The Hot Chick (2002), Juwanna Mann
(2002), sem er reyndar meiri íþróttamynd en unglinga-
mynd, og Sorority Boys (2002) eru til marks um. Það er sú
síðastnefnda sem ég ætla að gera að umræðuefni hér.
Sorority Boys fjallar um unglinga á kynskiptum heima-
vistum. Háskólanum er að Ijúka og skemmtinefnd einnar
strákaheimavistarinnar er sökuð um að hafa stolið pening-
unum fyrir lokapartýið og strákunum er hent út. Þeir telja
sig saklausa og til að geta rannsakað málið klæða þeir sig
upp sem konur og setjast að í heimavist fyrir stelpur - ekki
sætu stelpurnar, heldur 'hundana', femínistana sem eru
ýmist risar eða loðnar. Það er að segja stelpur sem þeir -
aðalgæjarnir - höfðu hingað til forðast eins og heitan eld-
inn. Nema hvað, í þessum hópi öðlast þeir alveg nýja sýn á
konur og sjálfa sig og gerast barasta heilmiklir femínistar
þegar þeir verða fyrir aðkasti stráka á borð við sjálfa sig
sem æpa á eftir þeim að þeir séu Ijótir og feitir og með
stóra rassa. Jafnframt lifa þeir sig inn í kvenhlutverk sín og
eftir því sem þeir finna sig meira í kjólum, litasamsetning-
um, skóhælum og varalitum verða þeir meiri og meiri hluti
af samfélagi stelpnanna.
Þrátt fyrir að hér sé lítið um frumleika og staðaltýpurn-
ar séu enn við lýði má sjá hér ákveðna tilraun til að takast
á við kynhlutverk og vandræðagang tengdan þeim. Á sinn
hátt er þessi mynd til vitnis um að kynhlutverkin eru ekki
eins stöðug og þau hafa verið og sýnir ákveðna þörf fyrir
að hrista upp í staðaltýpum. Þau mörk unglinga og fullorð-
inna sem eru viðfangsefni unglingamyndarinnar eru hér
spegluð í mörkum kynjanna og þrátt fyrir að á endanum
séu linurnar skýrt dregnar þá er eftirtektarvert hvað flæðið
á milli er innblásið. Það var sérlega gaman að fylgjast með
því hvernig leikararnir lifðu sig inn í kvenhlutverk sín, og
skemmtilegustu senur myndarinnar eru þegar þeir eru að
máta föt og varaliti. Einnig er umhugsunarvert að öfugt
við samkynhneigðar dragdrottningar þá eru drengirnir
ekki neinar glæsipíur heldur fremur klaufalegar konur sem
augljóslega eru að reyna að lifa sig inn í tiltekin staðal-
kvenhlutverk án mikils árangurs, svona rétt eins og við
hinar stelpurnar... X
vera/3. tbl. /2003 /69
Úlfhildur Dagsdóttir