Freyr - 01.07.1947, Page 37

FREYR
219
og vilja bænda, en hagsmunalegri getu.
Hér mundi vilji draga hálft hlass til úr-
bóta, og vel það.
Bœjarlœkir. Þið, sem eigið fallega blá-
streymda bæjarlæki, skammt frá húsi eða
bæ, sýnið þeim snyrtni! Þeir borga með
fegurð sinni, strengleikum og stöðugum
iðjusöng.
Nýbyggingar. Nú skulum við vona, að
framundan séu stórstígari athafnir um-
bóta og heimilsfegrunar en áður hefir til
þekkzt, með íslenzkri bændastétt. Það er
gott til þess að hugsa, aðeins að óðagots-
bragur verði ekki á athöfnum og byggt
verði í samræmi við þörf og getu, og að
saman fari uppfylling nauðsynja og feg-
urðar. Ekki fýsir mig að sjá nákvæmlega
samskonar byggingarstíl á hverju býli, í
heilu héraði. Sérkennileikinn á sína dá-
semd fyrir tilfinningar okkar, hitt verður
alls staðar að hafa hugfast, að risnubrag-
ur og línufegurð verða að fara saman í
nýbyggingum.
Mér virðist að einn af stærri göllum við
byggingarfyrirkomulag í sveitum, á síðari
tímum, vera sá, að byggingum sé of
þjappað saman. Vera má að slíkt skapi
nokkra hægð þannig að ganga þurfi færri
spor til gegninga og umhirðu. Hitt mætti
þó meira á líta, að á skipulagslausri húsa-
þvögu fær fegurð og sérkennileiki ekki
notið sín. í öðru lagi er það fráleitt að
hafa fjós og önnur gripa- og peningshús
mjög nærri, eða áföst íbúðarhúsum. Slíkt
skapar ódaun og óþrifnað kringum — og
gjarnan inni í íbúðum. Það bagar ekki
lóða eða landþrengsli okkur bændum.
Rœktun jarðar. Það er ekkert smáræði
af fé og tíma, sem bændur landsins hafa,
á síðustu áratugum — að undanskildum
stríðsárunum — lagt til moldarinnar —
ræktunarinnar. Sé nokkurt lífstarf til, sem
á fyrirheit fyrir þetta líf og tilkomanda,
ég meina: Fyrir nútíð og framtíð, þá er
það ræktunarstarfið, það að breyta auðn
og órækt í algróna jörð og arðsama.
Það er gott að vera umbótamaður og
athafna, í lífsstarfi, en mér skilst, að fá
störf muni til jafns að göfugleik og nyt-
semd, sem starf ræktunarmannsins, að
undanskildu móðurstarfinu. Ég nefni móð-
urstarfið, sem göfugast allra starfa, en á
ekki starf ræktunarmannsins einmitt sitt
góða í því hve mjög það líkist móðurstarf-
inu? Hinn sanni ræktunarmaður þarf að
vera búinn nokkru af fórnfýsi, næmleika
og umhyggjuþrá móðurinnar, eigi honum
vel að farnazt ræktunarstarfið. Hann verð-
ur að skilja lífsþörf og þroskaskilyrði hins
unga lífs. Hann verður stöðugt að standa
á verði gegn aðsteðjandi hættum, ungvið-
inu til handa.
En hér er það, sem víðar í bústörfum
okkar, að við erum of laushendir, of at-
hyglissljóvir og tómlátir. Við höfum —
margir hverjir — ekki vandað okkur nægi-
lega og því njótum við ekki eins mikils
sjálfir, niðjar okkar og framtíð, sem ella,
ef vel hefði verið á haldið. Við höfum ekki
ávaxtað okkar pund ríkulega. Þá synd
getur Guð gróandans ekki sætzt upp á,
nema við bætum aðbúð okkar við mold og
gróður. Við þurfum að skapa tún, sem
aldrei bregðast. Við þurfum að skapa tún-
lendur, sem unun er á að hórfa — ekki
skækla-nýræktir úti um hvippinn og
hvappinn, sem eru gráar og bláar af kvöl
og næringarskorti fram í júnílok, þótt ekk-
ert beri út af með vorgæðin. Nei, við verð-
um — þar sem þess er nokkur kostur að-
stöðu vegna — að skapa stórar, vel lagaðar,
túnbreiður, sem ekki bregðast, þótt kalt
blási á vori. Við megum oft sætta okkur