Prentarinn - 01.01.1972, Qupperneq 26

Prentarinn - 01.01.1972, Qupperneq 26
liafa kviknað ýmsir orðskviðir sem lýsa lnig þjóðar- innar til þessa dýrmætis: „Bók cr bezt vina“, „Blindur er bóklaus maður", „Betra er berfættum en bókarlausum að vera", „Fyrir mörgu gerir bók- in ráð“. Erasmus komst svo að orði um bækur, að þær væru „fræðarar og félagar sem aldrei blunda þegar þeir eru spurðir einhvers". Eftilvill er hér að finna haldbeztu rökin fyrir sífelldum og vaxandi vinsældum bókarinnar: hún tengist lesandanum órjúfanlegum trúnaðarböndum; liann getur leitað til hennar hvernig sem á stendur; meginkosturinn við vöuduð heimilisbókasöfn er sá að þau geyma bækur sem grípa má til af ólíkum tilefnum. Mundu ekki flestir læsir eiustaklingar geta borið því vitni, að liltekin bók cða bækur hefðu liaft djúptæk, jafn- vel gerbyltandi áhrif á líf þeirra? Ofugþróun á Islandi Með hliðsjón af mikilvægu hlutverki og vaxandi útbreiðslu bókarinuar tneðal annarra þjóða, jafnt þróaðra sem vanþróaðra, hlýtur það að vera okkur nokkurt áhyggjucfni, að íslenzk bókaútgáfa hefur dregizt saman á undanförnum árum og við liorf- um fram á alvarlega bókakreppu. Að vísu hefur bókaútgáfa hérlendis verið svo umfangsmikil, mið- að við hina frægu höfðatölu, að ekki er óeðlilegt að hún dragist eitthvað saman við tilkomu nýrra fjöl- miðla og ört vaxandi fjölbreytni í menningarlífinu. Hitt er ískyggilegra, að svo virðist sem þannig eigi að búa að íslenzkum bókagerðarmönnum, og þá fyrst og fremst höfuiidum bóka, að liérlend bóka- gerð verði sjálfdauð einsog hver önnur pestarrolla áður en margir áratugir eru liðnir. Ef borin eru saman árin 1967 og 1971, er áætlað að á árinu 1967 hafi komið út á fslandi um 330 bækur, sem hver seldist að meðaltali í 1200 eintök- um eða samtals í um 400.000 eintökum. Að auki seldust kringum 100.000 eintök af eldri bókum. Árið 1971 varð sala á nýjum bókum um 300.000 eintök og meðalsala á bók kringum 1000 eintök. Afturá- móti voru þá keypt um 130.000 cintök af eldri bók- um, sennilega meðfram vegna lægra verðs á þeim. Þessi þróun hlýtur að teljast ógnvekjandi. Þegar kemur að umbun fyrir unnin verk, verð- ur hlutur höfundarins aumastur allra. Allir scm að bókagerð vinna hérlendis selja vinnu sína fyllsta verði samkvæmt ákveðnum töxtum — nema höfund- urinn. Venjulega er honum rétt einhver hungurlús í eitt skipti fyrir öll, 30.000 krónur kannski og allt uppf 100.000 krónur. Þegar bezt lætur, fær hann 12% af útsöluverði hverrar seldrar bókar (á Norð- urlöndum er lágmarkið 15^4%), á sama tíma og bóksalinn tekur 25% af útsöluverði bvers eintaks og rfkissjóður 11% í söluskatt. Útgáfukostnaður á íslandi fer hraðvaxandi ár frá ári, sala bóka tlregst saman ár frá ári, og hlutur rithöfunda verður hlut- fallslcga rýrari ár frá ári. Þetta er sú mynd scm nú blasir við. Hvort ætlunin er í framtíðinni að gefa úr bæk- ur hérlendis án tilverknaðar höfunda, skal ósagt látið, en augljóst cr að grípa verður til skjótra og róttækra ráðstafana til að bjarga bókmenntunum í landinu. Norðmenn björguðu bæði höfundum og útgefendum og raunar allri sinni bókagerð með því að lögleiða fyrir átta árum opinber skyldukaup á 1000 eintökum frumsaminna norskra bóka og úr- valsþýðinga, sem Kulturrádet sér um dreifingu á. Þetta hefur ekki sízt stuðlað að blómlegri útgáfu nýstárlcgra bókmennla, sem eru bráðnauðsynlegur aflgjafi og endurnýjari. Á liðnu vori samþykkti Alþingi þingsályktunar- tillögu þess efnis, að upphæð sem næmi andvirði söluskatts af bókum rynni til rithöfunda sem við- bótarritlaun. Var ráð fyrir því gert í samþykkt Al- þingis, að menntamálaráðherra scmili reglugerð um ráðstöfun þessarar fjárhæðar í samráði við Rithöf- undasamband lslands og félög rithöfunda, en á því hefur orðið einhver óskiljanlegur dráttur og hvergi gert ráð fyrir þessari lífsnauðsynlegu lciðréttingu á kjörum rithöfunda f fjárlögum næsta árs. Á það kannski cftir að sannast, að vinstristjórnin sé enn framtakslausari og öfugsnúnari í menningarmálum en nokkurntfma viðreisnarstjórnin sáluga? Það er ekki einasla hagsmunamál rithöfunda, að þolanlega sé að þeim búið, heldur hlýtur það að vera menningarlegt þjóðþrifamál og brýnt hags- munamál allra sem á einhvern liátt hafa framfæri sitt af gerð og sölu bóka. 24 l’RENTARl N N
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70

x

Prentarinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Prentarinn
https://timarit.is/publication/732

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.