Prentarinn - 01.01.1972, Qupperneq 33

mannafé með lánum, styrkjum og 1 íkisábyrgðum.
Það er ekki til það fyrirtæki í landinu, sem ekki
nýtur styrkja í einhverri mynd nema fyrirtækið
fjölskylda. Og þeir styrkir og þær bætur, sem kall-
að cr að hún njóti hefur allt verið af henni dregið
áður í þá sjóði sem húu fær bæturnar greiddar
úr. í öllu því sjónarspili sjáum við inn í kjarna
sléttaþjóðfélagsins, andstæðurnar milli þeirra, scm
aðeins hafa vinnuafl sitt að selja sér til lífsfram-
færis, og hinna, sem atvinnutækin „eiga“ og
skammta vinnuna, launin og lífsgæðin. Mér segir
svo liugur um, að næsti nýi þátturinn í verkalýðs-
baráttunni á Islandi verði sá að svipta blekking-
unni af þeim sýndarrétti, sem eignarréttur á at-
vinnufyrirtækjum er í raun og veru og endurnýja
hina gömlu kröfu verkalýðshreyfingarinnar um að
þeir stjórni, sem raunverulega ciga — kröfuna um
yfirráðin til alþýðunnar.
Hvað segir þú svo um lýðræðið innan
verkalýðsfélaganna?
Um það mætti hafa langt mál. í mfnum huga er
verkalýðsfélagið að uppruna og eðli lýðræðisleg-
asta stofnun þjóðfélagsins. Það var stofnað fyrir J)á
fátækustu og stjóruað af þeim fátækustu. Margt
hefur breytzt á 75 árum. Enn eru hinir fátækustu
í verkalýðsfélögunum, eu hlutur þeirra í stjórn
þeirra hefur miuukað. Kosningafyrirkomulag
margra verkalýðsfélaga býður upp á flokkadrætti
og möguleika samstilltra hópa til þess að ráða
þar öllu. Og það eru ekki þeir fátækustu sem not-
færa sér slíka mögtileika, þeir fylgja gjarna þeim
sem mcira láta. Og víða gætir þess í verkalýðsfélög-
unum, að þeir sem seztir eru í stjórnarstólana eiga
erfitt með að standa upp úr þeim aftur. Hér er ekki
tími til þess að nefna dæmi þess hvc hæpnum ráðum
er stundum beitt til [)ess að viðhalda óbreyttu á-
standi.Ég er alveg sammálaþeim, sem segja að skipta
þurfi um í stjórnum verkalýðsfélaga svo ekki leggist
yfir þau vanabundin lognmolla cða jafnvel mengað
andrúmsloft. Þessi réttmæta gagnrýni kemurhelzt frá
þeim ungu og er [)á meðalaldur stjórnarmanna gjarn-
an látinn fylgja með sem sönnunargagn. En það cr
bara ekki nóg að vera ungur. Svo cinfalt er það nú
ekki; hins vegar er hverjn félagi hollt og nauðsynlegt
að fá hina ungu til starfa svo þeir fái tækifæri lil
þjálfunar með þeim sem eldri eru og sýni hvað í
þeim býr, — cn félagið eflist að nýjum og hæfum
starfskröftum.
HvaS finnst þér um þróunina í prentara-
félaginu hvað þetta snertir?
Ég er mjög bjartsýnn á prentarafélagið. Þar
eru margir ungir og áhugasamir mcnn að koma
til starfa og ég tel að endurnýjunin síðasta áratug-
iun hafi orðið með nokkuð eðlilcgum hætti hvað
aldur og starfsreynslu snertir. Sé þess jafnan gætt af
hendi nýrrar íorustu að tileinka sér og hafa í heíðri
lýðræðishcfð prentarafélagsins, hlíta lögum þess á
hverjtim tíma og hafa ætfð fullt samráð við félags-
menn um allt sem máli skiptir er engu að kvíða um
framtíðina.
Prentarafélagið hefur í lögum síiium þaulhugsað
kosningafyrirkomulag þar sem ekki er viðhöfð lista-
kosning, heldur valið í sæti og helmingur stjórnar
kosinn í senn. Þetta fyrirkomulag tel ég það réttlát-
asta sem tfðkast og mættu fleiri félög taka það upp.
Ég hcld að naumast verði lengra komizt, með regl-
um, að [iví marki að búa frjálsri skoðanamyndun
félagsmanna sem eðlilegust skilyrði í kosningum, og
bægja frá hættunni af óeðlilegum flokkadráttum.
En eins og ég gat um áðan liefur þetta fyrirkomu-
lag ekki reynzt einhlítt til verndar lýðræðinu i fé-
lagi okkar. Lýðræðið í verkalýðshreyfingunni er
vandmeðfarinn hlutur.
Af hverju frekar í verkalýðshreyfingunni
en annars staðar?
Verkalýðsfélagið er í raun og veru cina félags-
formið í okkar þjóðfélagskerfi (auk samvinnufélag-
anna í upphafi), sem hugsað er og grundvallað
á jafnrétti. Þess vegna ber okkur öllum, og ekki
sízt stjórnum félaganna og öðrum trúnaðarmönn-
um, að vera sífellt vakandi fyrir því, að fyllsta jafn-
réttis sé gætt. Ég segi þetta vegna þcss, að víða
gleymist þetta grundvallaratriði vcrkalýðsfélags-
skapar. Lögum hefur fyrr og nú verið misbeitt
þannig, að stjórn og stjórntæki, og valdið og á-
hrifin, sem þeim fylgja, liafa verið notuð til þess
að hafa áhrif á eðlilega skoðanamyndun óbreyttra
félagsmanna í kosningum til trúnaðarstarfa og í af-
stöðu til inikilvægra mála.
Hvað segir þú um afskipti heildarsamtakarma
af samningamólum?
Ég álít það vera hlutverk heildarsamtakauna,
stjórnar ASÍ og verkalýðssambandanna, að sam-
ræma kröfugerð og aðgerðir félaganna, sjá um að
kraftarnir nýtist svo árangur geti orðið sem mest-
ur. Eu kröfugerðina sjálfa og fullnaðar umboð til
ákvarðana um samninga mega verkalýðsfélögin
sjálf hins vegar aldrei láta af hendi. En það er ein-
mitt það sem hefur verið að gerast og við prent-
arar höfum mátt súpa seyðið af. Af okkur hefur
beinlínis verið samið l stóru samflotunum og nú
síðast urðum við að hcyja verkfall til þess að standa
ekki uppi slyppir hvað sérkröfur okkar snerti og
hefði þó sannarlega betur mátt fara. Þegar ein-
stakir leiðtogar sambandanna eða félaganna taka
að segja fyrir verkum, standa í samningamakki án
samráðs eða umboðs og stilla svo að lokum hinum
óbreytta félagsmanni upp fyrir gerðum hlut, þá er
lýðræðinu liætta búin. Með slíkum aðgerðum er ver-
ið að brjóta niður sjálfsákvörðunarrétt verkalýðs-
1’ RF.NTARI N N
31