Prentarinn - 01.01.1972, Page 43

Leirárgarðar
xCo XXIK Suitiðvgwpctioi*.
pcibiuöðginit = Sdftuöagtnit,
ii * 14 ^íovcmlu’. '■/ 1
xxiv.@uinarðiafint(jr.
.
©ící>i fyanba Sö<nnum.
€inn $(ocfur.
; ^erfonuniar, fcm öjleöíno (cifa, tvu:
*£)Cð. Soeinn, ríf.lr <Jm6*ttié.-mo6ur.
tl7agnÚ3, I'onur Oanfi iooítra gamaH pi(Itur.
25ÍCUTU, n vctra, fomtr fátafrar cctiu, f«m
tr ( ()úfimcnftu í fama ()úfí.
^tnriE/ 4 f««i« <>l6ri, rí(« .Saupmnnne fomtr.
iSjÚöUC, 6óttir (>aní $co. 0 0 c i n t?, 13 ác*
flomut.
^iútfiö « í frcmri ftofii ^aní i)>ra. 0 v t i n I,
<S{6in cc: geftubago morguninn fi)r(t« í ©ttmri. j
i. SttriDí. I
• . $incttf. öiacni. j
*Oiavnt. ^wttittfl cttá fommu íjingaÐ &tn*. 1
ciC niinn! ■
: ;:. :/M'A
Síða úr Sumargjöf handa börnum, fyrstu bókinni, sem prentuð
var í Leirárgörðum.
Líta má á stofnun prentsmiðjunnar
í Leirárgörðum sem a.m.k. óbeina
afleiðingu af stofnun Hins íslenzka
lærdómsiistafélags um 1780. Það
félag sýndi að visu áberandi
dauðamerki upp úr 1790, en
Magnús Stephensen, siðar há-
yfirdómari, beitti sér þá fyrir
stofnun nýs félags á Alþingi 19.
júlí 1794, og nefndist það Lands-
uppfræðingarfélagið, og þendir
nafnið ótvírætt á tiiganginn. Magn-
ús hafði verið mikið við útgáfu-
starfsemi Hins íslenzka lærdóms-
listafélags riðinn og féll ilia að
það skyldi falla uppfyrir. Hann
var sem kunnugt má vera áhuga-
maður mikill og stórhuga og vildi
koma fram sem almennur fræðari
Islendinga.
Með svo stórt í huga dugði hon-
um að sjálfsögðu ekki minna en
að hafa prentsmiðju í námunda við
sig. Hann gerði þvi samning við
Björn bónda Gottskálksson um að
hann keyptl, ásamt stjórnarmönn-
um Landsuppfræðingarfélagsins,
prentverkið í Hrappsey, þannig,
að Björn keypti % en stjórnar-
mennirnir '/8 hver, en þeir voru
Olafur Stephensen stiftamtmaður,
Hannes Finnsson biskup, Stefán
Thorarensen amtmaður, Magnús
Stephensen lögmaður, Stephan
Stephensen lögmaður og Markús
Magnússon prófastur.
Björn bóndi var lærður prentari,
hafði iært á Hólum og síðan
starfað í Hrappsey við prentverk-
ið þar, og einnig hafði hann kynnt
sér bókband I Kaupmannahöfn.
Hrappseyjarprent var við kaupin
flutt að Leirárgörðum, þar sem
Magnús Stephensen vildi hafa
það sem næst sér, en hann var
þá fluttur að Leirá.
Það fyrsta sem prentað var I
Leirárgörðum var Sumargjöf
handa bömum (1795) eftir sr. Guð-
mund Jónsson á Staðarstað. Af
öðrum prentgripum má telja
Kvöldvökur eftir Hannes Finnsson
biskup (1796 og 1797), Lærdóms-
bókina nýju eftir Balle (1796),
Minnisverð tíðindi (þrjú bindi á
árunum 1796 til 1808), en það rit
var um margt merkilegt. Það hafði
inni að halda ítarlegar fréttir, inn-
lendar sem erlendar. — Þá má
nefna Pasiusálma, Eðlisútmálun
manneskjunnar, Basthólms höfuð-
lærdóma, Matreiðslukver eftir frú
Mörthu Stephensen (sem Magn.
Steph. segist raunar hafa samið),
og fleira mætti upp telja af and-
legum bókum og veraldlegum,
einkum miðað við veraldlegt nota-
gildi.
PRENTARINN
39