Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1956, Page 34

16
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
Jakob Thorarensen er eigi per-
sónulegt skáld í þeim skilningi, að
hann flíkar sjaldan tilfinningum
sínum í skáldskapnum; þær eru þar
fremur sem falin glóð, og er það í
fullu samræmi við norrænt lundar-
far hans. Kvæði hans eru stórum
merkilegri fyrir þróttmikla hugsun
þeirra en tilfinningaeldinn, fyrir
skarpar og kjarnmiklar lýsingar
heldur en flug ímyndunarinnar.
Hann er, með öðrum orðum, eigi
ljóðrænt skáld. Eigi að síður er
hann rímslyngur, hvort heldur hann
yrkir undir gömlum háttum eða
nýjum, og kveður oft dýrt. Hefir
þegar verið vikið að nokkrum þeim
kvæðum hans. En rímfimi 'hans lýsir
sér ágætlega í vísnasafni hans Hrað-
kveðlingar og hugdeiiur (1943), og
er þessi vísa um vetrarkomuna ó-
rækur vottur þess:
Stóru fetin stormur hvetur,
stiklað getur hnjúk af hnjúk;
sjaldan lét á borð vor betur
breiddan vetur hvítan dúk.
En ljóðform hans og kveðandi eru
alltaf með sterkum persónulegum
svip, og gildir hið sama um þrótt-
mikið, auðugt og rammíslenzkt mál-
far hans, sem að vísu er stundum
dálítið hrjúft. Eitt er víst, að ekki
þarf að fara í grafgötur um höfund-
armarkið á kvæðum hans; það leynir
sér ekki.
Hann ann fornum dyggðum og
þrautreyndum íslenzkum menn-
ingarverðmætum, og er andlega
skyldastur 19. aldar skáldum vorum,
og þá sér í lagi þeim Bjarna Thorar-
ensen frænda sínum og Grími
Thomsen, en fer þó mjög sinna
ferða í skáldskapnum, því að hann
er, eins og nægilega hefir sýnt verið,
manna sjálfstæðastur í skoðunum,
sterkur og sérstæður persónuleiki.
IV.
Þessari greinargerð er sérstaklega
ætlað að fjalla um skáldskap
Jakobs Thorarensens í bundnu máli,
en hann hefir lagt á gjörva hönd
fleiri greinar bókmenntanna en
ljóðagerðina, sem ein hefði þó meir
en nægt til að tryggja honum lang-
lífi í íslenzkum bókmenntum. Jafn-
framt því, að hann hefir unnið ser
heiðurssess sem eitt af frumlegustu
og svipmestu íslenzkum skáldum
sinnar tíðar, hefir hann með snjöll-
um smásögum sínum tekið sér sseti
á fremsta bekk þeirra höfunda is-
lenzkra, er leggja stund á þá vanda-
sömu grein bókmenntanna. Og þetta
þurfti mönnum í rauninni eigi
koma á óvart, þegar í minni er borið,
hver snillingur Jakob er í mann-
lýsingum sínum og frásögnum 1
kvæðum sínum. Rík athyglisgáfa
hans, frásagnarhæfileiki, þróttmiki
stíll, og ekki sízt ádeila hans og
kýmni, njóta sín ágætlega í smásog
um hans, sem margar hverjar eru
með snilldar handbragði og hitta
eftirminnilega í mark.
Hann hefir gefið út eftirfarandi
fimm smásagnasöfn: Fleygar siun &
(1929), Sæld og syndir (1937), Sva
og bjart (1939), Amsiur dægranna
(1947) og Fólk á sijái (1954), og
þess eina sögu, er nefnist Tvive
ungur (1949), sem handrit; alls er
það þá yfir 40 sögur talsins; en ^
er þó stórum meira um vert, hve
þær vegast yfirleitt á gullvog lS
arinnar.