Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2004, Síða 256

skyldum sem nefndar eru IEEE 802.16 og ETSI BRAN. Þróunin í farsímatækni er að sjálf-
sögðu einnig hluti af þeim öru framförum sem orðið hafa undanfarin 15-20 ár. A þeim
tíma höfum við séð farsímana koma fram í formi hliðrænnar tækni eins og NMT (Nordic
Mobile Telephone), stafrænnar tækni eins og GSM (Global System for Mobile communi-
cations) og þriðju kynslóðar tækni eins og UMTS (Universal Mobile Telecommunications
System). Umfjöllunarefni þessarar greinar er þó ekki farsímatæknin heldur það sem nefnt
er FWA (Fixed Wireless Access) eða þráðlaus fjarskipti milli fastra punkta. WiMAX er á
þessari stundu sá staðall sem menn virðast ætla að nýta við uppbyggingu slíkra kerfa.
Munar þar líklega mest um stuðning hálfleiðararisans Intel en hann hyggst stuðla mjög
að framgangi WiMAX, m.a. með því að bjóða flögur sem hægt verður að byggja inn í far-
tölvur og geta séð um WiMAX fjarskipti. Ætlunin er að slíkar fartölvur komi á markað
árið 2006 [1]. Þar með hafa menn ekki aðeins aðgang að svonefndum „heitum reitum" (e.
hot spot) heldur einnig að „heitum svæðum" (e. hot zone). Stöðlunarvinnunni að baki
WiMAX er hvergi lokið og í burðarliðnum er viðbót um farsímafjarskipti. Þar með bætist
enn í tækniflóruna fyrir farsímakerfi og er spennandi að sjá hvaða tækni nær yfirhönd-
inni í framhaldinu.
Síminn vinnur nú að verkefnum tengdum WiMAX á tveimur vígstöðvum. Annars vegar
er nú unnið að því að undirbúa uppsetningu tilraunabúnaðar fyrir WiMAX fjarskipti.
Fyrir valinu hefur orðið sumarbústaðabyggðin í Grímsnesi. Er ætlunin að prófa WiMAX
í raunumhverfi á íslandi og fá þannig reynslu af þessari tækni sem nýtist við ákvörðun
um frekari uppbyggingu WiMAX kerfa á Islandi. Hins vegar leiðir Síminn nú verkefni á
samstarfsvettvangnum Eurescom um WiMAX. Þar hafa komið saman fimm evrópsk
símafélög sem eru að skoða tæknilega eiginleika og fýsileika WiMAX við ýmsar
aðstæður [2].
Staðlar og tíðnisvið fyrir WiMAX
A undanförnum árum hafa margar aðferðir verið í boði fyrir FWA en verð fyrir búnað
hefur verið afar hátt. Dæmi um þetta er LMDS sem hefur verið á markaði um árabil en
náð lítilli útbreiðslu. Meginástæðan fyrir háu verði er sú að skort hefur staðla á þessu
sviði og því er hver framleiðandi með sínar eigin útfærslur. Auk þess hefur þessi búnaður
verið boðinn á mjög háum tíðnisviðum (gjarnan yfir 20 GHz) þar sem útbreiðsla fer nær
eingöngu fram ef hrein sjónlína er milli sendi- og viðtökuloftneta. Tilkoma WiMAX er
bylting á þessu sviði og sjá menn nú fram á talsverða útbreiðslu á næstu árum.
IEEE 802.16-2004 staðallinn gerir ráð fyrir að WiMAX geti unnið á tíðnisviðum frá 2 GHz
og upp í 66 GHz. Tíðnisviðið á bilinu 2,4 GHz upp í 6 GHz verður þó væntanlega mest
notaða sviðið fyrir WiMAX. Það stafar af því að útbreiðsla í borgum getur að nokkru leyti
orðið fyrir tilverknað speglunar og bylgjubrots (e. diffraction) á þessu tíðnisviði og því
þarf ekki að krefjast hreinnar sjónlínu. I töflu 1 eru sýnd tíðnisvið sem nú eru í notkun
fyrir WiFi og FWA fjarskipti [3]. Einnig er sýndur mesti gagnahraði, hvers konar tækni er
beitt í bitaflutningslagi (e. physical layer), hvaða tækni er beitt til fjöldaaðgangs (e. mul-
tiple access) og langdrægni við bestu aðstæður. I öllum staðarnetsstöðlunum nema ETSI
HIPERLAN/2 er beitt svonefndri CSMA/CA (Carrier Sense Multiple Access/Collision
Avoidance) sem þýðir að notandi sem ætlað að senda gögn bíður með sendingu gagna
þar til hann telur að rásin sé ekki upptekin. f stöðlunum að baki WiMAX (IEEE802.16x og
ETSI HIPERMAN) er notað TDMA (Time Division Multiple Access) sem þýðir að hverj-
um notanda er ákvarðað tímabil til sendingar gagna.
I staðarnetsstöðlunum IEEE802.11 x er ekki gert ráð fyrir að hægt sé að tryggja gæði
neinnar þjónustu. Ef internet-tengd tölva er tengt við slíkt staðarnet og einnig VoIP (Voice
over IP) sími þá gæti símtalið truflast eða rofnað við það eitt að tölvan sækti stóra skrá á
internetið. Slíkt ástand er ekki þolandi á almennum fjarskiptanetum. Því þarf að grípa til
2 5 4
Arbók VFl/TFl 2004