Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2004, Qupperneq 259

í umhverfi þar sem líkur eru á hvers
kyns truflunum.
Hluti af þeim bitum sem senda skal
milli staða er mótaður á hverja
undirburðarbylgju. Bitastraumnum
er því skipt upp í marga hlutstrauma
sem sendir eru samtímis á hverri
burðarbylgju. Hver undirbitastraum-
ur hefur því fáa bita þar sem hver biti
spannar miklu lengra tímasvið en
hver biti í upphaflega straumnum. í
tímarúminu er sett dautt tímabil
(guard interval) kringum hvern
undirstraum. Gagnastraumar sem
berast með endurköstuðu merki
koma síðar en beina merkið og geta
því valdið truflunum á aðliggjandi
gagnastraumum í tíma. Slík truflun er
nefnd millitáknatruflun (e. Inter Symbol Interference, ISI). Með því að stilla dauða tíma-
bilið á hæfilegt gildi er hægt að láta slíka endurkastaða gagnastrauma falla að nokkru
leyti inn á dauða tímabilið og eyða áhrifum þeirra. Þetta er skýrt nánar á mynd 3. Þetta
hefur þann kost að mjög er dregið úr neikvæðum áhrifum margleiðahrifa (e. multipath
effect) á viðtökumerkið. Gagnvart því er best að hafa dauða tímabilið sem lengst en það
dregur að sjálfsögðu úr bitahraða fjarskiptanna. Þess vegna þarf að velja dauða tímabilið
með tilliti til aðstæðna á hverjum stað.
Mynd 4. Margleiðahrif geta eytt út þröngu tíðnisviði í OFDM
merki.
Margleiðahrifin geta valdið því að einstakar undirburðarbylgjur dofna mjög eða eyðast
út. Þetta er nefnt hvarfl (e. selective fading). Þá tapast að sjálfsögðu sá bitastraumur sem
þar er fluttur, mynd 4. Hvarflið á sér stað á afar þröngu tíðnibili. í OFDM er gert ráð fyrir
þessu og nokkrar aðgerðir koma til greina við að endurheimta hina töpuðu bita. Þeirra á
meðal eru leiðréttandi villukóðun (e. FEC, Forward Error Correction), jöfnun (e. equali-
sation), sjálfstillt mótun, sjálfvirk beiðni um endursendingu (e. Automatic Repeat
Request, ARQ) og uppstokkun bita (e. interleaving).
OFDMA
OFDMA (Orthogonal Frequency Division Multiple Access) er einnig hluti af stöðlunum
bak við WiMAX. OFDMA er byggt á OFDM. 1 OFDM eru allar undirburðarbylgjur á
tilteknum tíma í notkun fyrir sama notandann. í tilviki OFDMA eru burðarbylgjurnar
samtímis í notkun hjá mörgum notendum og skiptast á milli þeirra. Þetta þýðir að band-
breiddinni er skipt milli fjölda notenda. Þegar notandi hefur gögn til sendingar er hægt
að úthluta honum ákveðnum fjölda undirburðarbylgja. Jafnframt er hægt að úthluta fjöl-
da burðarbylgja í samræmi við það gagnamagn sem er til sendingar. Enn hefur enginn
framleiðandi byggt WiMAX kerfi sem nýtir OFDMA. Það fær væntanlega aukið mikil-
vægi þegar IEEE802.16e staðallinn verður útfærður í kerfum. Sú viðbót er einkum hug-
suð til að útfæra notagildi WiMAX yfir á farsímanotendur, þ.e. notendur sem þurfa að
hafa fjarskipti meðan þeir eru á ferð. A því sviði er annar staðall í smíðum sem nefndur
er IEEE802.20 og er einnig hugsaður fyrir farsímanotendur. Á þessu sviði verður mikil
þróun á næstu árum þar sem margir staðlar keppa um hylli framleiðenda, þjónustuveit-
enda og notenda.
Tækni- o g vísindagreinar
2 5 7