Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2004, Qupperneq 263

ÍSLAND
Hugrenningar hreinsiverktaka
Bogi Jónsson hlaut meistararéttindi í blikksmíði 1984. Hann hefur verið meira og minna við smíði og uppsetningu
loftræstikerfa frá 1976-1999, fyrst hjá Blikksmiðjunni Vogi en síðar hjá Blikksmiðju Einars. Hann stofnaði ásamt Jóni
Jóhannssyni loftræstiþjónustuna Vog 1999, sem hefur sérhæft sig í hreinsun loftræstikerfa. Bogi er verkefnisstjóri
loftræsiþjónustu (SS (sland ehf.
Inngangur
Margt hefur breyst í hönnun og smíði loftræstikerfa frá því greinarhöfundur hóf nám í
blikksmíði 1976, svo sem kröfur um stýrimöguleika, þéttleika og loftgæði. Á þeim tíma
var algengasti síubúnaðurinn vírsíur. Vírnet með millimetramöskvum var valsað upp í
„harmonikku" og nokkur lög sett saman í ramma. Oft var filterolíu sprautað í netin til að
auka viðloðun ryks. Þessar síur voru nær eingöngu hugsaðar til að vernda hitarann, sem
kom þar næst á eftir, fyrir laufblöðum, flugum og þess háttar óhreinindum. Þær stöðvuðu
þó sáralítið af fínu ryki, svo sem jarðvegsryk, salt og steinefni frá sjó og malbiksryk. Síðar
var farið að skipta vírsíunum út og setja þess í stað grófsíur úr trefjagleri og svo úr
næloni, G3-4. Síðastliðinn áratug hefur verið langalgengast að nota F7-pokasíur en þær
sía allvel agnir niður í 0,1 míkron og 80% af ögnum yfir 1 míkron. í vönduðu og þéttu
loftræstikerfi með slíkum síum, sem sitja þéttar í síufestingum, á ekki að þurfa að
hreinsa meðan skipt er reglulega um síur og ef þær hafa aldrei rifnað.
í mörgum eldri kerfum hefur verið komið fyrir F7-síum en vanrækt að hreinsa burt
gömlu óhreinindin; einnig vill það brenna við að ekki er nægilega vandað til síufestinga
svo að verulegt magn óhreininda sleppur framhjá síunum. Stundum hefur þess orðið
vart að óhreinindi komast inn í óþétt kerfi vegna jektorsáhrifa. Enn fremur eru dæmi um
að óhreinindi hafa safnast í kerfi þegar jektor myndast við rist og hluti af henni dregur
loft inn í kerfið, hugsanlega vegna ófullnægjandi loftmagnsstillingar.
Tækjabúnaður
Til þess að geta rykhreinsað loftræstikerfi þarf fjölbreyttan tækjabúnað. Þar ber fyrst að
nefna loftsugur. Þær geta verið allt frá meðfærilegum 16 ampera rafmagnsloftsugum upp
í 65 hestafla dísilloftsugur. Þær fyrrnefndu eru oftast notaðar innandyra, í litlum kerfum
og ef of löng leið er frá bílastæði að loftræstikerfinu. Til þess að nota rafmagnsloftsugu
innandyra verður hún skilyrðislaust að vera með HEPA-eftirsíu svo að fínustu og vara-
sömustu agnirnar, sem dregnar eru úr loftræstikerfunum, sleppi ekki út í andrúmsloftið.
Tækni- og vísindagreinar
2 6 1