Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2005, Blaðsíða 78

Atvinna
Vinnumarkaðskannanir Hagstofunnar benda til þess að vinnuaflið hafi dregist saman um
tæpt 1% árið 2004 en starfandi fólki fækkaði um 0,4%. Atvinnulausum fækkaði því um
rúm 9% á árinu. Vinnumagnið, mælt sem margfeldi fjölda starfandi og meðalvinnutíma,
var hins vegar óbreytt milli ára. Síðasti ársfjórðungur ársins 2004 sker sig nokkuð úr
öðrum athugunum Hagstofunnar. Vinnuaflið jókst um 2% frá sama ársfjórðungi árinu á
undan. Annar og þriðji ársfjórðungar síðasta árs sýndu hins vegar samdrátt frá fyrra ári.
Magnbreyting á stofni tryggingagjalds á vinnulaun bendir enn til meiri aukningar í
atvinnu en vinnumarkaðskannanirnar gefa til kynna. Árshraði á vexti stofns trygginga-
gjaids á vinnulaun er nú rúm 7% umfram hækkun á launavísitölu.
Enda þótt efnahagsstarfsemin hafi aukist í heild undanfarin ár og atvinna þar með hefur
vöxturinn verið mjög mismunandi eftir greinum, hvort sem horft er til talna úr vinnu-
markaðskönnunum eða staðgreiðslugagna. Talsvert hefur dregið úr notkun vinnuafls í
landbúnaði og sérstaklega sjávarútvegi, bæði veiðum og vinnslu. I framleiðslugreinum
iðnaðar hefur einnig verið samdráttur sem nemur um 1% á ári að meðaltali. I byggingar-
starfsemi hefur starfsmönnum hins vegar fjölgað um nálægt 1% á ári. I verslun ber heim-
ildum ekki saman hvort starfsmönnum fjölgar eða fækkar en í hótelum og veitinga-
húsum hefur starfsmönnum fjölgað um 2% á ári að meðaltali. Fjölgun starfsmanna hefur
verið mest í þjónustugreinunum í einkageiranum. Fjármálaþjónustan hefur fjölgað starfs-
mönnum um 3% á ári og önnur þjónusta við atvinnulífið hefur bætt við sig að minnsta
kosti 4% á ári. I fræðslustarfsemi hefur starfsmönnum fjölgað um 3% á ári í það minnsta
en starfsmönnum í heilbrigðisþjónustu hefur fjölgað um 2% og nokkru minna í annarri
þjónustu. Þjónustugreinarnar bera nú höfuð og herðar yfir aðrar greinar atvinnustarf-
semi með 71% allra starfandi. Fyrir áratug var þetta hlutfall innan við 65%.
Verðlag og tekjur
Verðlag
Vísitala neysluverðs hefur hækkað um 4,3% frá apríl 2004 til apríl 2005. Þessi hækkun
stafar fyrst og fremst af verðhækkun á húsnæði en án húsnæðis nam árshækkunin
eingöngu 1,1%. Verðbólgan fór sem kunnugt er yfir þolmörk Seðlabankans í febrúar 2005
þegar 12 mánaða hækkun vísitölunnar náði 4,5%. Þetta leiddi til viðbragða af hálfu
Seðlabankans í formi hækkunar á stýrivöxtum og greinargerðar til ríkisstjórnarinnar.
Verðlagshækkanir stafa aðallega af hækkunum á fasteignamarkaði en íbúðaverð hefur
hækkað verulega í kjölfar þess að bankarnir tóku að bjóða lán til fasteignakaupa í ágúst
2004. Með auðveldari aðgangi að lánsfé, lægri vöxtum og lengri lánstíma hefur eftirspurn
eftir húsnæði stóraukist og verð hefur snarhækkað í kjölfarið. í mars 2005 nam 12 mánaða
hækkun markaðsverðs húsnæðis 24% á landinu öllu. Hækkunin er þó enn meiri á höfuð-
borgarsvæðinu og þá sérstaklega fyrir sérbýli sem hækkaði um tæp 37%.
Auk húsnæðisliðar er það helst þjónusta sem hefur hækkað í verði.Verð á opinberri
þjónustu í apríl 2005 hafði hækkað um tæp 7% á undanförnum 12 mánuðum og önnur
þjónusta um rétt rúm 3%. Önnur þjónusta vegur um 23% í vísitölunni og því vegur sú
hækkun töluvert í heildarhækkun vísitölu neysluverðs eða 0,8%.
Það vekur athygli að vísitala neysluverðs án húsnæðiskostnaðar hefur hækkað mun
minna en vísitala neysluverðs í heild. Árið 2004 og fyrstu fjóra mánuði ársins 2005
76, Arbók VFl/TFl 2005