Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2005, Qupperneq 297

er að setja upp notkunardæmi fyrir ofangreinda þjónustuþætti og prófa þá í raunum-
hverfi, skoða viðbrögð notenda og hanna þjónustu sem fellur að þörfum fólks. Islenski
þátturinn er á sviði fjarkennslu og er unninn í samvinnu Símans og kerfisverkfræðistofu
Háskóla Islands. I þeim þætti verður hugað að þörfum þeirra hópa sem síst hafa aðgang
að upplýsingaþjóðfélaginu, t.d. aldraðra. Markmiðið er að þróa fjarkennsluþjónustu sem
krefst aðeins sjónvarpstækis og myndtölvu (set-top box) auk ADSL-tengingar. Hannað
hefur verið notendaviðmót á myndtölvuna sem hentar sjónvarpsskjánum og verður það
að vera afar notendavænt. Stýringar fara fram með fjarstýringu sem verður að vera þjál í
notkun fyrir fólk með mismunandi getu. Myndfundarsamband verður frá kennara til
nemenda en einnig verður kannað hvort unnt sé að koma því á frá nemendum til kenn-
ara og hvernig slík tenging yrði nýtt. Hjá þjónustuveitanda verður sett upp miðlunarkerfi
(e. broker) sem verkefnisaðilar hafa tekið þátt í að þróa í ESB-verkefninu Universal [6].
Þjóðfélagsleg áhrif þessa verkefnis geta verið mikil. Með því býðst m.a. tækifæri til að
bjóða öldruðum aðgang að upplýsingaþjóðfélaginu og veita þeim mjög margvíslega
fjarskiptaþjónustu. Hægt er að bjóða hvers kyns námskeið, t.d. fyrir tómstundaiðkun eins
og bútasaum, kökubakstur og garðskreytingar. Einnig er hægt að bjóða námskeið af
alvarlegra tagi, eins og tungumálanámskeið.
Hinir þjónustuþættirnir eru ekki síður spennandi. Ef hægt er að bjóða umönnunar-
þjónustu um fjarskiptanet heim til fólks má spara miklar upphæðir og samhliða því
auðga. líf fólks með því að gefa því kost á að vera heima hjá sér í stað sjúkrastofnunar.
Sjálfvirkni og fjargæsla heimila opna einnig nýjar víddir fyrir almenning. Má þar nefna
hitastýringu úr fjarlægð gegnum farsíma sem hentar vel fyrir sumarbústaðaeigendur og
eftirlitsmyndavélar sem fylgjast má með í farsíma. Einnig hvers kyns hreyfi-, vatns- og
hitaskynjara sem húseigandi getur fylgst með, hvar sem farsímasamband er til staðar.
Verkefni á sviði þráðlausra fjarskipta
Framþróun mótunar- og kóðunartækni í radíófjarskiptum sem og stöðlunarstarf hefur
skilað sér í tækni á borð við DVB (Digital Video Broadcast), WiFi (IEEE 802.11 staðlarnir)
og WiMAX (Worldwide Interoperability for Microwave Access). WiMAX er samheiti yfir
vottaðan og samræmdan búnað sem einkum er byggður á IEEE 802.16 staðlaröðinni.
IEEE 802.16 er vinnuhópur númer 16 í IEEE 802-hópnum sem sérhæfir sig í að útbúa
staðal fyrir þráðlaus PMP (Point to multipoint) breiðbandsfjarskipti.
Síminn hefur undanfarin misseri unnið að rannsóknum á WiMAX-tækninni.
Rannsóknardeildin leiddi samstarfsverkefni fimm evrópskra símafélaga á vettvangi
Eurescom. Verkefnið var nefnt WiBAN (WiMAX in Backhaul and Access Networks). Þar
voru tæknilegir eiginleikar WiMAX-tækninnar skoðaðir og hugsanleg notkun hennar í
þétt- og dreifbýli. Þarna var sjónum beint að staðli sem nefndur er IEEE 802.16-2004 sem
fjallar einkum um föst þráðlaus sambönd. Samhliða verkefninu var sett upp tilraunanet
í sumarbústaðabyggðinni í Grímsnesi. Niðurstöður voru á þá leið að WiMAX gæti hent-
að vel sem háhraða aðgangstækni í dreifbýli og er hagkvæm lausn ef viðunandi nýting
fæst á hverja uppsetta fjarskiptastöð. Nú stendur fyrir dyrum að setja upp WiMAX-
búnað í Þingeyjarsveit undir merkjum samstarfsverkefnis sem nefnt er „Virkjum alla".
Gerð verður áætlun um WiMAX-væðingu alls sveitarfélagsins og hún kostnaðargreind.
Fást þar með vísbendingar um það hve WiMAX hentar vel til að leysa úr brýnum
fjarskiptaþörfum fólks í dreifbýli.
WiMAX getur jafnframt hentað til notkunar í farartækjum. Búist er við að nýr staðall
komi nú á seinasta ársfjórðungi 2005 og nefnist hann IEEE 802.16e. Þegar er hafið
verkefni undir forystu Símans á vettvangi Eurescom þar sem fjallað er um þann staðal.
Verkefnið er nefnt WiMAP (WiMAX for Mobile Applications)
Tækni- o g vísindagreinar
2 9 5