Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2005, Blaðsíða 175

Galli kolsýrukerfa er sá að þau eru banvæn ef menn komast ekki út úr lokuðu rými sem
kolsýru hefur verið hleypt á. Til að reyna að fyrirbyggja slíkt eru t.d. kerfi sem notuð eru
í vélarúm skipa útbúin þannig að framkvæma þarf tvær aðgerðir til að gangsetja kerfið
og hleypa kolsýrunni inn í rýmið.
Gasslökkvikerfum er oftast stýrt með brunaviðvörunarkerfi. Þar eru notaðir minnst tveir
reykskynjarar til að stýra slökkviaðgerð. Við boð frá einum skynjara fara sírenur og
leifturljós í gang og blásarar stöðvast. Við boð frá fleiri skynjurum gangsetur stjórnstöðin
slökkviaðgerð, en þó með stillanlegum biðrofa. Nú eru mikið notaðir View-skynjarar,
svokallaðir ofurskynjarar vegna þess að þeir eru um 100 sinnum næmari en venjulegu
skynjararnir og gefa forviðvörun mjög snemma, t.d. þegar blásaramótorar eða aflrofar
hitna um of. Þannig er oft hægt að fyrirbyggja bruna á algjöru byrjunarstigi, áður en
skemmdir hafa átt sér stað eða þegar kælivökvi byrjar að leka. View-skynjarar eru ekki
gerðir til að vakta leka á kælivökva en reynslan hefur sýnt að þeir hafa fyrstir orðið varir
við lekann.
Aerosol
Aerosol-slökkvikerfi hafa notið vinsælda sem
slökkvikerfi í vélarúm báta. Reglur Siglinga-
stofnunar mæla fyrir um að föst slökkvikerfi skuli
vera í vélarúmum báta og skipa. Vanalega eru notuð
gasslökkvikerfi, Inergen, Novec 1230 eða kolsýra í
vélarúmin. Hins vegar má einnig nota aerosol-
slökkvikerfi í báta sem eru allt að 15 metrar að lengd
og er það oftast hagkvæmast.
Aerosol er slökkvimiðill í föstu formi sem komið er
fyrir í stál- eða álhylkjum sem eru að hluta til opin í
annan endann. Með rafneista er efnahvarfi komið af
stað og myndar lofttegund með svifögnum, sem eru
1 to 3 Micron að stærð.
Svifagnirnar þrýstast út úr opna hluta hylkisins og
dreifast yfir vélarúmið. Svifagnirnar blandast
andrúmsloftinu og rjúfa keðjuverkun brunaferlisins.
Sem dæmi um afköst getur 1 kg af föstu aerosoli
slökkt í allt að 10 m3 vélarúmi. Þetta er raunar sami
slökkvimátinn og í svonefndum sjónvarpsslökkvi-
tækjum að öðru leyti en því að þar er notaður
hitanæm gangsetning (kveikur). Notkun á þessum
slökkvimáta er mjög víðtæk því hann má nota í öll
minni rými, svo sem dælurými og rafmagnstengi-
skápa svo eitthvað sé nefnt. Stýring á slökkviaðgerð
getur verið handvirk og/eða sjálfvirk, bæði frá
brunaviðvörunarkerfi eða með hitanæmri gang-
setningu.
Gallin við Aerosol-slökkviaðferðina er hinn mikli
hiti sem myndast við slökkviaðgerð, en hami getur
skaðað fólk sem verður nálægt útblæstri hylkjanna.
Almenna reglan við val á Aerosol er að nota það
ekki í rými þar sem fólk er almennt við störf, m.a.
vegna þess að eftir slökkviaðgerð verður allt dimmt
í rýminu og fólk ratar ekki auðveldlega út.
Kynning og tæknigreinar fyrirtækja og stofnana i173