Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2005, Blaðsíða 81

Fjármálamarkaður
Þrátt fyrir aukna þátttöku innlendra fjármálastofnana á íbúðalánamarkaði og öran vöxt
útlána hefur starfsemin á innlendum fjármálamarkaði haldist stöðug og fyrirtækin skila
góðum hagnaði. Aukið framboð af lánsfjármagni hefur hins vegar leitt til þess að útlán til
einstaklinga hafa aukist til muna en það hefur örvað innlenda eftirspurn. I febrúar 2005
voru þolmörk verðbólgumarkmiðs Seðlabankans rofin og brást hann við með hækkun
stýrivaxta en þeir höfðu verið hækkaðir átta sinnum síðan bankinn hóf vaxta-
hækkunarferli sitt í maí á árinu 2004. Samtals nemur vaxtahækkunin 3,7 prósentustigum.
í apríl 2005 stóðu vextir bankans í 9%.
Hækkun stýrivaxta hefur haft umtalverð áhrif til að styrkja gengi krónunnar. Vaxta-
munur milli íslands og helstu viðskiptalanda hefur aukist hratt og ekki verið meiri en nú
í þrjú ár. I upphafi árs 2005 var vaxtamunurinn um 5% en hafði í apríl hækkað í um 6,4%.
Frá áramótum fram í apríl 2005 styrktist gengi íslensku krónunnar um 4% og er gert ráð
fyrir að styrkingin milli ársmeðaltala 2004 og 2005 hafi numið um 8%. Skammtímavextir
á millibankamarkaði með krónur hafa einnig hækkað umtalsvert. Þriggja mánaða milli-
bankavextir voru um 8,6% í janúar 2005. Hins vegar lækkuðu raunstýrivextir á árinu
2004 þrátt fyrir stýrivaxtahækkanir Seðlabankans þar sem verðbólguvæntingar uxu
hraðar en nemur hækkun nafnstýrivaxta.
Peningamagn í umferð (M3) höfðu aukist um 16,4% á tólf
mánuðum til febrúarloka 2005. Á sama tíma höfðu útlán og
markaðsverðbréf innlánsstofnana aukist um 46% eða um
nær 580 milljarða króna. Þar af jukust innlend útlán og
markaðsverðbréf um 38% eða um 423 milljarða króna og
erlend um 114% eða um 154 milljarða króna. Utlán
innlánsstofnana til heimila námu alls um 345 milljörðum
króna í lok febrúar 2005 en stofn þessara útlána hafði
hækkað um 156 milljarða á undangengnum 12 mánuðum
eða um rúm 82%; þar af urðu rúmlega 90% aukningarinnar
frá því í lok ágúst 2004. Mest var aukningin á verð-
tryggðum lánum heimilanna en þau námu um 233 millj-
örðum í lok febrúar 2005 og höfðu aukist um 154% á
undanförnum tólf mánuðum og þar af um 150% frá því í
lok ágúst 2004.
Þessi þróun er í takt við þá breytingu sem hefur átt sér stað
á fasteignalánamarkaði og má ætla að stór hluti lánanna
hafi verið notaður til þess að greiða upp eldri óhagkvæmari
lán og því sé ekki um hreina skuldaaukningu að ræða. Jafnframt hafa gengisbundin lán
heimilanna vaxið hratt en í lok febrúar 2005 námu þau rúmlega 19 milljörðum króna og
nam tólf mánaða vöxtur þeirra um 124%. Þess má geta að gengisbundin lán liöfðu dreg-
ist saman um 21% í febrúar 2005 frá fyrra mánuði sem bendir til þess að uppgreiðsla
þeirra hafi aukist í kjölfar styrkingar á gengi krónunnar. Vöxtur í útlánum innláns-
stofnana til fyrirtækja hafði þá verið 33% á síðustu tólf mánuðum. Mest var aukningin á
gengisbundnum lánum fyrirtækja en þau höfðu aukist um 38% á sama tíma en þau námu
rúmlega helmingi af útlánum innlánsstofnana til fyrirtækja.
Viðskipti í Kauphöll íslands á fyrsta ársfjórðungi ársins 2005 námu rúmlega 497
milljörðum króna en veltan hafði dregist saman um2 % samanborið við sama tímabil
árisns áður. Þennan samdrátt má rekja til minnkandi veltu á skuldabréfamarkaði en
heildarvelta með skuldabréf og víxla nam 313 milljörðum króna á fyrsta ársfjórðungi
2005 en það er um 8% samdráttur frá sama tíma árið áður. Styrking krónunnar hefur leitt
til þess að erlendir fjárfestar hafa haldið aftur af sér í kaupum á innlendum skuldabréfum
og lækkandi ávöxtunarkrafa verðtryggða skuldabréfa hefur dregið úr kaupum lífeyris-
7 9
Tækniannáll