Fréttablaðið - 31.03.2012, Blaðsíða 23

LAUGARDAGUR 31. mars 2012 23
Umræða um siðfræði hefur ekki verið greininni of hagstæð
undanfarin misseri. Annars vegar
hefur fréttaflutningur af sérkenni-
legum bréfaskiptum milli forsætis-
ráðherra og forseta embættisins
um hvort embættinu beri að setja
sér siðareglur fremur ruglað lands-
menn í ríminu en upplýst þá um
gildi og möguleika slíkra reglna.
Hins vegar hefur erfið og upp-
hrópanakennd umræða um störf
siðanefndar Háskóla Íslands í til-
teknu máli gert það að verkum
að traust til slíkra nefnda hefur
sjaldan verið minna.
Ég minnist þess ekki að í fyrra
málinu hafi verið dregið fram hvað
gæti falist í siðareglum fyrir for-
setaembættið; í hugum fólks gætu
þær falist hvort sem er í reglum
um borðhald á Bessastöðum eða
nákvæmum lista yfir leyfilega
gesti á forsetaskrif stofuna. Og í
seinna málinu gleymdist alveg
að ræða hvernig siðanefndir ættu
að bera sig að. Í ályktun fjölda
háskólakennara mátti til dæmis
helst skilja að í nafni frelsis ættu
siðanefndir ekkert erindi innan
háskóla. Það var óvænt siðferði-
leg krafa.
Þetta er einkennilegt þegar
höfð er í huga umræðan um aukna
áherslu á siðfræði fyrir megin-
stoðir íslensks samfélags sem
hefur verið flaggað á undan-
förnum árum. Líklega hefðu slík
fréttamál átt að vera kærkomið
tækifæri til þess að koma mál-
efnalegri umræðu um siðfræði og
kynningu á hlutverki hennar að í
fjölmiðlum. Til dæmis hefði mátt
greina frá því hvers vegna reglur
og almennt siðferði ná ekki alltaf
yfir sama svið og siðareglur.
Heimspekingar hefðu getað
svarað því hvers vegna siðfræði
er sjálfstæð fræðigrein sem getur
komist að gildum niðurstöðum
sem þó þurfa ekki alltaf að falla
að viðurkenndum trúar setningum,
kunnum hagfræðikenningum eða
nýlegum lögfræðiálitum. Helst
hefði þó mátt nota tækifærið til
þess að kveða niður þá goðsögn að
siðfræðilegir dómar séu hreinir
smekksdómar sem byggist á ein-
hverju sem kallað er „hreint hug-
lægt mat“.
Nú er kominn tími til að háskóla-
samfélagið taki nauðsynlega
forystu þegar kemur að því að efla
bæði vitund þjóðarinnar og hæfni
hennar til að rökræða um þau sið-
ferðismál sem virðast vera brýnni
en oft áður. Siðferðileg álitamál
eru staðreynd í öllum sam félögum.
Þau koma upp á vinnustöðum, í
skólum og á öllum sviðum opin-
bers lífs. Þau vakna einnig innan
veggja heimila og þegar við erum
ein með sjálfum okkur.
Siðfræði býður ekki upp á lista
af lausnum slíkra álitamála.
Siðanefndir færa okkur ekki
óvefengjan legar niðurstöður. Enn
síður kenna siðareglur okkur í eitt
skipti fyrir öll hvað ber að varast.
Hins vegar gerir þekking á frum-
forsendum og út listunum sið-
fræðinnar, sem og leikni í beitingu
þeirra, okkur kleift að standa ekki
máttvana andspænis siðferði-
legum spurningum.
Það hafa reyndar ekki allir
tekið undir kröfuna um að gagn-
rýninni hugsun og siðfræði verði
gert hærra undir höfði í íslensku
samfélagi á næstunni. Enn heyrast
raddir sem láta eins og aukinn sið-
ferðilegur skilningur sé einhvers
konar munaður sem hægt er að
snúa sér að þegar leyst hefur verið
úr brýnum efnahagsmálum. En þar
er hlutum snúið á haus. Vandamálin
geta átt sér aðrar orsakir en efna-
hagslegar þótt tímabundin lausn sé
þess eðlis. Enn mikil vægara er þó
einmitt að hafa í huga að siðferði-
legur veruleiki er jafn mikill veru-
leiki og hver annar. Hann hverfur
ekki þegar við snúum okkur
að öðrum málum. Röng og illa
ígrunduð breytni skánar ekkert við
að aðeins fáir gefi því gaum hvers
vegna hún er óásættanleg. Réttindi
svífa ekki um í lausu lofti þangað
til huglægt mat einhvers dregur
þau til jarðar. Og eftirsóknar verðir
eiginleikar einstaklinga krefjast
ekki smekks annarra til þess að
færa þeim farsæld.
Siðfræði er heillandi fag sem
tengist lífi okkar og væntingum
engu síður en aðrar greinar sem
við teljum þó oft hafa forgang
þegar við leitum svara við því hvað
fór úrskeiðis og hvert skuli stefna.
Líkt og hagfræðin getur útskýrt
hvers vegna vasar okkar eru tómir
á ákveðnum tímapunkti getur sið-
fræðin útskýrt eymd tilveru sem
einkennist af ósamkvæmni og
óheilindum.
Á vef mennta- og menningar-
málaráðuneytisins má lesa í
almennum hluta aðalnámskrár
grunnskóla að „siðfræði ásamt
heimspeki“ verði brátt hluti af
skólagöngu íslenskra barna. Það
er mikið fagnaðarefni. En maður
getur ekki annað en velt því fyrir
sér hvort virkilega þurfi að bíða
eftir þeim kynslóðum sem nú eru
að vaxa úr grasi til þess að vitund
um hvers siðfræði er megnug
verði almenn og byggist fremur á
rökum en útúrsnúningum.
Hvenær tökum við
siðfræði alvarlega?
Siðfræði
Henry Alexander
Henrysson
heimspekingur og
verkefnisstjóri hjá
Heimspekistofnun HÍ
AF NETINU
Endurskoðun er bara bull
Mér er fyrirmunað að skilja hvernig endurskoðendur beita „alþjóðlegum
reikningsskilareglum“ til að hvítþvo bókhald banka, sem brjóta allan skala
laganna. Vörn PriceWaterhouseCooper í málum Glitnis og Landsbankans
felst í, að farið hafi verið eftir lögum og reglum. Reglurnar geri PWC kleift að
skrifa upp á taumlaust rugl. Til hvers eru þá endurskoðendur, ef þetta er rétt
hjá Stefáni Geir Þórissyni?
http://jonas.is/
Jónas Kristjánsson
Skertur kvóti
Það hefur ekki farið hátt í umræðunni um hin nýju fiskveiðistjórnarfrum-
vörp, að ætlunin er að skerða mjög verulega og jafnvel afleggja með öllu
þær fiskveiðiheimildir sem nýttar hafa verið til byggðalegra, félagslegra og
atvinnulegra úrræða á landsbyggðinni. Þær hafa sannarlega verið um deildar,
en skila vitaskuld tekjum, störfum og umsvifum í þeim byggða lögum sem
hafa notið þeirra. Engin tilraun er gerð til þess að meta afleiðingar þessa í
þeim frumvörpum sem nú hafa verið lögð fram.
http://www.ekg.is/
Einar K. Guðfi nnsson
landsbankinn.is 410 4000Landsbankinn
Íslenski lífeyrissjóðurinn
er almennur sjálfstæður líf-
eyrissjóður sem tekur bæði
við lögbundnum lífeyrissparn-
aði og viðbótarlífeyrissparnaði
almennings. Íslenski lífeyris-
sjóðurinn býður sveigjanlegar
leiðir til útgreiðslu lögbundins
lífeyrissparnaðar og ölbreytt-
ar ávöxtunarleiðir.
Innlánsreikningur fyrir líf-
eyrissparnað sem hentar þeim
sem vilja ávaxta sparnað sinn
á einfaldan og gagnsæjan hátt.
Kynntu þér lífeyrissparnað Landsbankans í síma 410 4040, í næsta útibúi
eða reiknaðu þitt dæmi þitt til enda á landsbankinn.is.
J
Ó
N
S
S
O
N
&
L
E
’M
A
C
K
S

•

jl
.i
s

•

S
ÍA
Meðalávöxtun
þriggja ára*
Meðalávöxtun
þriggja ára*Lífeyrisbók Landsbankans
1Líf
Hentar þeim sem eiga 20 ár eða
meira eir af söfnunartíma.
Verðtryggð Lífeyrisbók
Óverðtryggð Lífeyrisbók
13,0%
2Líf
Hentar þeim sem eiga meira
en 5 ár eir af starfsævi. 12,3%
3Líf Hentar þeim sem eiga skamman tíma eir af söfnunartíma. 11,9%
4Líf
Fyrir þá sem nálgast töku lífeyris
eða eru þegar að taka hann út. 11,6%
9,7%
Sameign
Verðtryggt
Óverðtryggt
Fyrir þá sem vilja samtvinna ævi-
langa sameign og séreignasparnað. 8,7%
6,7%
Íslenski lífeyrissjóðurinn er almennur lífeyrissjóður sem starfar skv. lögum nr. 129/1997 um skyldutryggingu lífeyrisréttinda og starfsemi
lífeyrissjóða. Íslenski lífeyrissjóðurinn er með rekstrarsamning við Landsbankann hf. Nánari upplýsingar um sjóðinn og ávöxtun hans má
finna á islif.is. Landsbankinn er rekstrar- og vörsluaðili Lífeyrisbókar Landsbankans samkvæmt lögum nr. 129/1997 um skyldutryggingu
lífeyrisréttinda og starfsemi lífeyrissjóða. Nánari upplýsingar um Lífeyrisbók og ávöxtun hennar má finna á landsbankinn.is.
* Meðaltal nafnávöxtunar á ári 01.01.2009 – 01.01.2012
Viðurkenning
Öldrunarráðs Íslands 2012
Hér með óskar Öldrunarráð eftir tilnefningum til
viðurkenningar Öldrunarráðs Íslands. Öllum er heimilit
að senda inn tilnefningar.
Frestur til að senda inn tilnefningar er til og með
15. apríl 2012 og skulu tilnefningar sendar til Öldrunarráðs
Íslands, Hrafnistu við Laugarás, 104 Reykjavík eða á
netfangið margret.gudmundsdottir@hrafnista.is
Árlega veitir Öldrunarráð Íslands sérstaka viðurkenningu
til einstaklings, stofnunar eða félagasamtaka sem þykja
hafa unnið einstakt starf tengt málefnum aldraðra.