Fréttablaðið - 31.03.2012, Page 26

Fréttablaðið - 31.03.2012, Page 26
26 31. mars 2012 LAUGARDAGUR Fram undan eru spennandi tímar við uppbyggingu stærsta þjóðgarðs í Evrópu. Með samstilltri vinnu mun okkur takast það verkefni vel! Vatnajökulsþjóðgarður var stofnaður í júní 2008. Mark- mið hans er að vernda lands- lag, lífríki, jarðmyndanir og menningar minjar svæðisins og gefa almenningi kost á að kynnast og njóta náttúru þess og sögu. Flestir ættu að fallast á þessi markmið, enda hafa Íslendingar almennt góðan skilning á mikilvægi náttúru- verndar og njóta ferðalaga í tignar legri og óspilltri náttúru. Þann 28. febrúar 2011 stað- festi Svandís Svavars dóttir umhverfis ráðherra fyrstu stjórnunar- og verndaráætlun Vatnajökulsþjówðgarðs (SOVV). Áætlunin er verkfæri þjóð- garðsins til að skipuleggja upp- byggingu og þjónustu í garðinum. Í henni er sett fram stefna og framtíðarsýn sem byggir á þremur meginstoðum; náttúru- vernd, útivist og byggðaþróun. Náttúruvernd, útivist og byggðaþróun Vatnajökull og áhrifasvæði hans mynda náttúrufarslega heild sem einkennist af kraftmiklu samspili elds og íss og er náttúran einstök, ekki bara fyrir Ísland heldur á heimsvísu. Okkur ber að vernda þessa stórbrotnu náttúru. En markmiðið með þjóð- garðinum er ekki bara að vernda náttúruna heldur er mikilvægt að auðvelda almenningi aðgengi að þjóðgarðinum eftir því sem hægt er án þess að náttúra hans spillist og veita fræðslu um náttúru, sögu og mannlíf svæðisins. Stór hluti SOVV snýst um þetta mark- mið. Þar er áætlun um fræðslu, skipulagningu gönguleiða, reið- leiða og akstursleiða, upp lýsingar við áningarstaði, uppbyggingu göngubrúa og skála, gestastofur, tjaldsvæði og fleira sem þarf til að mæta þörfum útivistarfólks og til að auðvelda upplifun stórkost- legrar náttúru þjóðgarðsins. Þjóðgarðurinn nær nú yfir um 13% af landinu og átta sveitar- félög eiga land í garðinum. Lögð hefur verið áhersla á jákvæða byggða þróun á grannsvæðum þjóð garðsins, ekki aðeins með störfum í þjóðgarðinum heldur líka af leiddum störfum við ferða- þjónustu og samvinnu þjóðgarðs og einka aðila um eflingu byggð- ar. Þjóðgarðurinn hefur gríðar- legt aðdráttar afl og laðar til sín hundruð þúsunda ferðamanna á ári. Með aukinni uppbyggingu og þjónustu mun fjöldi ferðamanna til svæðisins aukast enn frekar svo að markaður fyrir gistingu, veit- ingastaði, handverk og afþreyingu stækkar. Tækifærin eru fjölmörg og þegar hafa verið þróaðar vörur og þjónusta í samvinnu við starfs- menn þjóðgarðsins til að efla grundvöll ferðaþjónustunnar, til dæmis sem tengjast fugla skoðun, fjallamennsku og ýmiss konar fræðslu. Lýðræðislegt stjórnkerfi Vatnajökulsþjóðgarður er sam- vinnuverkefni ríkisins, sveitar- félaganna átta sem eiga land í honum, landeigenda og annarra hagsmunaaðila. Að stjórn hans og stefnumótun koma tæplega þrjátíu manns, þ.á.m. fulltrúar sveitar- félaga, umhverfisverndarsamtaka, ferðaþjónustunnar og útivistar- samtaka. Allir þessir aðilar, auk starfs- fólks garðsins, komu að gerð SOVV og samráð var að auki haft við fjölda annarra. Góð samstaða um stjórnunar- og verndaráætlun Góð samstaða er um langflesta þætti SOVV. Þó er deilt um ör fáar samgönguleiðir og veiðar innan þjóðgarðsins. Ákvað stjórn garðsins því síðastliðið vor að setja af stað frekara samráðsferli um þessi málefni til að fá bestu mögu- legu yfirsýn yfir sjónarmið, rök og hagsmuni í málinu áður en hún tæki ákvörðun um framhaldið. Í samráði felst uppbyggileg umræða þar sem fram koma ólík sjónarmið og ræddar eru mis- munandi lausnir þar til niður- staða fæst sem flestir geta sætt sig við. Í flóknum málum eins og skipulagi stórs þjóðgarðs er nánast óhugsandi að algjör sátt náist um alla þætti skipulagsins. Mark miðið er þó að komast eins nálægt því og hægt er. Í samgöngumálunum var sett upp umfangsmikið ferli: Greining á hagsmunaaðilum, kynningar- fundur, fjölmennur opinn fundur þar sem lögð voru drög að afmörkun umfjöllunarefna og að lokum yfirferð samráðshóps um málefnin. Samráðshópurinn skilaði metnaðarfullu starfi og sendi niður stöður sínar til stjórnar í des- ember síðastliðnum. Stjórn hefur farið yfir hvert þeirra 25 mála sem samráðshópurinn fjallaði um og tók í meginatriðum undir ályktanir hópsins í 23 tilvikum. Hvað varðar Vonarskarð tók stjórn undir sam- eiginlega ályktun samráðs hópsins um að frekari rannsókna væri þörf áður en ákvörðun yrði tekin um skipulag ferðaleiða um svæðið. Um leið norðan Dyngjufjalla skilaði samráðshópurinn tvístruðu áliti og svæðisráð Norður svæðis var einnig klofið í sinni afstöðu. Í því tilviki ákvað stjórn að fara sömu leið og með Vonarskarð, að fara í nánari rannsóknir áður en endan leg ákvörðun yrði tekin. Af framangreindu sést að samráðið hefur verið árangursríkt. Flestar athugasemdir sem bárust um veiðar í SOVV eru bundnar við austursvæði þjóð- garðsins. Ákvað stjórnin að fela svæðisráði og þjóðgarðsverði þar að leitast við að leiða málið til lykta og síðasta vor hófst þar sam- ráðsferli. Haldnir voru nokkrir fundir í svæðisráðinu með góðum gestum, m.a. full trúum Skotvís, Skaust, Umhverfis stofnunar og hreindýraleiðsögumanna. Opið málþing var haldið 17. mars síðast- liðinn um málefnið og heppnaðist vel. Menn fengu þar tækifæri til að hittast, fræðast og skiptast á ólíkum skoðunum um veiðar. Nú mun svæðisráð vinna úr gögnum og senda ályktun til stjórnar fyrir vorið. Ég tel að þessi tvö samráðsferli skili góðri sátt og að hægt verði að vinna áfram saman á jákvæðan og uppbyggilegan hátt við að byggja þjóðgarðinn okkar upp. Ég hvet landsmenn alla til að snúa bökum saman og hlúa vel að þeirri dýr- mætu þjóðargersemi sem Vatna- jökulsþjóðgarður er og njóta hennar um leið. Þessa dagana er rætt um framtíð lífeyriskerfisins. Við stofnun almennu lífeyris sjóðanna upp úr 1965 var réttinda- kerfið reist á þeirri forsendu að lífeyris þegar ættu tryggan lífeyri sem næmi um 72% af meðalárs tekjum, tengdum við verðlagsvísitölu. Um 25% elli- lífeyris kæmi frá ríkinu, iðgjald í líf eyris sjóð var miðað við að sjóðirnir tryggðu 57% af dag- vinnutekjum launafólks. Stjórnmálamenn hafa á síðustu áratugum sótt auknar tekjur í ríkissjóð með því að auka tekju- tengingar í bótakerfinu og þar með minnka hlut Trygginga- stofnunar í bótakerfinu. Þetta er komið svo langt að þátttaka TR í lífeyri einstaklings með 75 þús. kr. greiðslur úr lífeyrissjóði skerðist um sömu upphæð. Inn- grip stjórnmálamanna í kerfið hefur haft ákaflega letjandi áhrif á þátttöku fólks í lífeyris kerfinu og framkallar vaxandi þátt- töku í neðanjarðarhagkerfinu og undan skotum í kostnaðarþátttöku til velferðarkerfisins. Um er að ræða umtals verðar fjárhæðir, ef frítekjumarkið væri t.d. hækkað upp í 20 þús. kr. myndi upptaka ríkisins á lífeyrisgreiðslum frá lífeyrissjóðum minnka um 3 milljarða. Nokkrir halda því fram að lækka eigi ávöxtunarviðmiðið úr 3,5%, ekki síst stjórnmálamenn sem vilja sækja fé til lífeyris- sjóðanna á neikvæðum vöxtum til þess að standa við kosninga- loforðin. Þetta myndi ekki breyta miklu hjá þeim sem eru þegar á lífeyri eða eru að nálgast þann aldur, en hefði aftur á móti gríð- arleg áhrif hjá ungu fólki. T.d. myndi væntanlegur lífeyrir fólks sem er í dag innan við 35 ára skerðast um 25% ef farið væri með ávöxtunarviðmiðið niður um 0,5% eða í 3%. Ástæða er til að benda sérstaklega á að á Íslandi er ávöxtunarkrafan lág sé litið til annarra landa með uppsöfnunarlífeyris- kerfi, t.d. er ávöxtunar- krafa í Bandaríkjunum 4,35%. Í þessu sambandi væri mikið eðlilegra og heilbrigðara að lífeyr- issjóðirnir byðu sínum sjóðsfélögum sérstök lán á vildarkjörum til þess að kaupa sína fyrstu íbúð. Fram hafa komið hugmyndir um að fella n iður uppsöfnunar- kerfi og taka upp gegn- umstreymiskerfi. Ef tryggja á samsvarandi lífeyri, örorkubætur, makalífeyri og barnabætur og uppsöfnunarlífeyris kerfið er að greiða í dag, þarf iðgjald í gegn- umstreymiskerfi að vera 36%. Ef sú leið væri farin má reikna með að núverandi iðgjald væri óbreytt, en það myndi kalla á að framlag ríkissjóðs inn í kerf- ið þyrfti að vera vel ríflega það sem kemur inn með núverandi iðgjaldi. Þetta er ekki flókið því liðlega helmingur þess sem líf- eyrisþegi fær útgreitt eru vextir og vaxtavextir af sparnaði hans í uppsöfnunarsjóð. Nokkrir, þar á meðal ráðherrar, ræða um að sameina eigi alla líf- eyrissjóðina í einn. Ef þetta verð- ur gert er ekki komist hjá því að taka ákvörðun um hvort ætlunin sé að skerða réttindi hjá einhverj- um hópum, eða jafna réttindi allra við það besta. Eðli málsins samkvæmt er ekki framkvæman- legt að jafna réttindin nema að hækka iðgjöldin umtalsvert hjá þeim sem búa við lakari réttindi. Tryggingarfræðilega séð eru hópar á vinnu markaði ákaflega mismun- andi. Þar er að finna ástæðu þess að sumir sjóðir geta verið með mun dýrari réttinda- kerfi en aðrir. Ef lífeyris sjóðirnir á almenna markaðn- um yrðu t.d. sam- einaðir án þess að iðgjald væri hækkað, myndi það valda allt að 20% skerðingu á réttindum í sumum lífeyrissjóðanna, þá sérstaklega iðnaðar- mannasjóðunum. Með öðrum orðum; það væri þá verið að flytja umtals verðar eignir frá einum hópi til annarra, ásamt umtalsverðum flutningi á fjár- munum milli kynslóða. Í þessu sambandi er ástæða að benda á að Fjármálaeftirlitið hefur gefið það út að til þess að standa undir óbreyttu kerfi opinberu sjóðanna, þurfi að hækka iðgjald upp í 19% eigi þeir að vera sjálf- bærir. Það þýðir að ef jafna á öll lífeyrisréttindi án þess að staða nokkurs hóps væri skert þyrfti að hækka iðgjöld umtalsvert, eða allt að 7%. Inngrip stjórnmála- manna í kerfið hefur haft ákaflega letjandi áhrif á þátttöku fólks í lífeyris- kerfinu… Með aukinni uppbyggingu og þjónustu mun fjöldi ferðamanna til svæðisins aukast enn frekar… Vatnajökuls- þjóðgarður – stoltið okkar! Staða lífeyrismála Náttúruvernd Kristveig Sigurðardóttir verkfræðingur og stjórnarformaður Vatnajökulsþjóðgarðs Lífeyrissjóðir Guðmundur Gunnarsson rafiðnaðarmaður
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144

x

Fréttablaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.