Fjölnir - 04.07.1997, Blaðsíða 61

Ragnar Bragason Skrípasýningar
og í framhaldi af því á milli veruleika og upp-
spuna, reynslu og drauma, staðreynda og sögu-
sagna.
Djúpt í undirmeðvitundinni tökumst við á
við óvissu okkar um getu líkama okkar og sjálfs.
A barnsaldri er sú óvissa mest og skilin milli
raunveruleika og uppspuna óljósust. Stærðir eru
það sem ruglar börn mest í ríminu. Ef barn ber
sig saman við fullorðinn er það dvergur en
samanborið við lítið systkini eða sjálft sig árinu
áður er það risi. I undirmeðvitund barnsins er
það því stanslaust bæði að stækka og minnka. En
stærðarhlutföll eru ekki það eina sem barnið þarf
að hafa áhyggjur af. Barnið fæðist hálf-villt, hefiir
ekki verið vanið á að gera þarfir sínar á tilteknum
stöðum og treður hverju sem er upp í sig. Því
veltir barnið fyrir sér hvort það sé maður eða dýr,
enda ekki skrítið þar sem það líkist meira gælu-
dýrum sínum en foreldrunum.
Á lcywtorosKnslceíði
Loks þegar barnið nálgast fulla líkamsstærð fara
aðrir hlutir að gerast sem rugla það enn frekar í
ríminu. Limur stráksins rís og fellur, bólgnar og
skreppur saman í tíma og ótíma. Eina stundina
ógnvænlegur risi, hina veiklulegur dvergur. Fyrir
stúlkuna er vöxtur brjósta álíka áhyggjuefni. Þær
eru fáar unglingsstúlkurnar sem ekki finnst þær
of flatbrjósta eða of vel útilátnar að framan. Og
því í báðum tilvikum skrípi. Því samfara er
samanburður beggja kynja í sturtuklefum þar
sem fylgst er með aukahárvexti á fáránlegustu
stöðum, hári sem líkist meira dýrahári en því hári
sem fyrir er á höfðinu. Strákinn dreymir kannski
um að verða eins og faðir sinn en um leið og
þessi hárvöxtur hefst fara spurningar um eigin
stöðu á þróunarskalanum að gera vart við sig. Og
þegar stúlkan finnur aukahár á milli brjósta
sinna, í handarkrikum, á efri vör eða á fótleggj-
um, efast hún um kvenleika sinn og hvort >■
16. Á hvern hátt hefur myndlistin gert þig að heilsteyptari
manneskju?
„Til að halda áfram út frá síðustu spurningu, þá hefur hún gert
mig að manneskju sem finnst 70 milljónir ekkert sérstakt, gott
að hafa þær ef þær detta inn á borð hjá manni óforvarandis en
breyta aðeins yfirborðslaginu í jarðlögum sögunnar, svo litlu að
það hverfur í lestrinum. Hún hefur kennt mér að lesa samhengi
hlutanna og að sundurgreina þá. Ætli það sé ekki þar sem
myndlistin byrjar. Ég man ekki hvenær og hvort ég byrjaði að
vera myndlistamaður og þess vegna veit ég ekki hvort ég er
„heilsteyptari maður". Listaeðlið er í öllum þjóðfélagsstéttum
og það er ekki alltaf öruggt að það finnist heilsteyptur og
þéttur maður í listastétt."
w. Á hvern hátt hefur myndlistin treyst þjóðfélagsstöðu þína?
„Hún hefur gert mig að einskonar táknmynd sem framleiðir
tákn sem einhver verðmæti felast í, mismunandi eftir þeim sem
les í þau. Ég held að þessi táknmynd hafi öðlast visst traust, sé
á einhvern hátt komin á bás í þjóðfélaginu sem það getur sætt
sig við. Þó eru komnar fram efasemdir um táknin, traust í
vantraustinu og efasemdunum.”
18. Hvar sérðu sjálfan þig eftir 20 ár?
„Ef ég hefði þegið 70 milljónirnar væri ég búinn að margfalda
féð og orðinn milljarðamæringur, farinn að skiþta mér af þjóð-
félagsbyggingunni í skjóii þeningaveldis mins. En þar sem ég
þáði þær ekki þá held ég að ég verði vaxandi listamaður, annað-
hvort frægur eða gleymdur, rlkur eða fátækur, „heilsteyptari”
en fyrr þar sem rammi og viðmiðunarstuðlar hafa hverfandi
áhrif. Ef til vill verð ég dauður."
19. Hvernig sérðu framtíð myndlistarinnar fyrir þér?
„Því hefur verið haldið fram að listin muni hverfa inn í sjálfa sig
og verða óþörf, blta i endann á sér og verða eilíf. Ég held að
hún verði eilíf á þann hátt að hún verði alltaf einskonar svörun
við umhverfi sínu. Sé hún komin í þá þröngu aðstöðu að vera
að klemma skoltinum utan um afturendann, þá hrynur hinn
fastmótaði hringur og leysist upp i óreiðuna og uppgötvar að
það var ekki einmitt bara svona."
20. Hvernig viltu að þín verði minnst?
„Sem þúfu í miklum móum íslands."
Helgi Þorcils Friðjónsson
Ríki Póseidons, 1988
Fjöl
sumar '97
nir
61