Fjölnir - 04.07.1997, Blaðsíða 77

Gunnar Smári Egilsson Syndug kirkja
sunnumenn — og Fíladelfía er þessum söfnuð-
um nokkurs konar móðurkirkja. Hún er elst,
breiðust og öflugust.
Og hún er líka hógværust.
A samkomunni í dag kyrjaði að vísu ungur
maður fyrir aftan mig á torskilinni tungu undir
söng og predikun og annar miðaldra stóð upp og
hálfhrópaði á svipaðri tungu yfir salinn og mælti
síðan fram spádóm á íslensku. Hann sagði að Is-
land og önnur Norðurlönd væru í hættu og bað
þjóðir þessara landa að snúa sér hið fyrsta til
Guðs. Eins og á öðrum vakningarsamkomum
bar tungutal mannanna tveggja nokkurn svip af
tungum þjóðanna fyrir botni Miðjarðarhafsins
— án þess þó að vera nein þeirra. Þetta var nokk-
urs konar allabaddarí ffansí-útúrsnúningur úr
hebresku eða arabísku, ekki svo ólíkt bænasöngli
múhameðstrúarmanna.
En fyrir utan inngrip þessara tveggja var sam-
koman um margt lík poppmessu á æskulýðsdegi
þjóðkirkjunnar. Lofsöngurinn var léttpoppað
hvítt gospel sem tæpur helmingur samkomugesta
tók undir. Margir lyftu höndum til merkis um að
þeir væru tilbúnir að taka á móti heilögum anda
— en alls ekki allir. Og þetta sundurleysi í saln-
um var áberandi og minnti mig á kirkjur þjóð-
kirkjunnar. Hafliði Kristinsson predikari sat einn á
fremsta bekk en næstu fimm bekkir fyrir aftan
hann voru auðir. Ystu sætin á öftustu bekkjunum
fylltust fyrst. Það var eins og söfnuðurinn óttaðist
að koma of nærri sviðinu og taka of mikinn þátt
í samkomunni. Og þrátt fyrir mikinn söng og
langa og innblásna predikun Hafliða náði sam-
koman aldrei að verða heil; hvorki sönghópurinn
né Hafliði eignuðust salinn.
En það var annað en sundurleysið sem var
áberandi þegar ég leit yfir salinn. Það var eitt ein-
kenni hvítasunnumanna: Þeir eru góðir við skrít-
ið fólk. A samkomunni í gær voru nokkrir sem
auðsjánlega voru ekki það sem kallað er heilir á
geðsmunum. Þar var líka einn fylliraftur sem
hafði hrasað nokkrum dögum fyrr og augljóslega
borið andlitið fyrir sig í fallinu. Ég veit að þessi
umhyggja Hvítasunnumanna fyrir skrítnu fólki
hefúr verið litin hornauga af heilbrigðisbatteríinu.
Þar inni eru sjúklingar með geðræn vandamál og
heita trú í ofanálag einskonar tvöfalt vesen. Ég
held að þetta viðhorf sé frekar sprottið af þrá eftir
völdum yfir sjúklingnum en umhyggju fyrir vel-
ferð hans. Heilbrigðiskerfið ýtir trúuðum sjúkl-
ingum út úr Fíladelfíu í krafti þess að trúarlífið
standi í vegi fyrir bata þeirra. Þetta væri svo sem í
lagi ef heilbrigðiskerfið gæti læknað alla. En það
er alveg sama hvaða trú læknarnir hafa á aðferð-
um sínum; þær duga ekki alltaf. Og þegar þær
þrjóta verður augljóst hversu vanmáttugt heil-
brigðiskerfið er til að búa þessum sjúklingum
öryggi, skjól og samfélag — en það er einmitt
það sem mér virðist Hvítasunnumenn gera af
fordómaleysi kristinna manna. Það eru engin af
börnum Guðs of skrítin fyrir Fíladelfíu.
Þjóðkirkjan mætti taka þetta sér til fyrir-
myndar. Af óttablandinni virðingu fyrir hlut-
verkaskiptingu innan ríkiskerfisins heldur hún sig
til hlés gagnvart skjólstæðingum annarra ríkis-
fyrirtækja. Það er ekki fyrr en heilbrigðiskerfinu
mistekst og fólk gefúr upp andann að kirkjan
hefúr eignast óvefengjanlegan kúnna.
Hafliði Kristinsson er glæsilegur predikari.
Hann er einlægur og áheyrendur hans vita
hvernig honum líður. í dag fjallaði hann um
vandann við að þekkja vilja Guðs og ekki síður
vandann við að breyta eftir Guðs vilja. Hann
rakti söguna af Jósafat Júda-konungi úr seinni
Kroníkubók, hvernig hann hafði leitað eftir og
hlýtt vilja Guðs og treyst Guði — en síðan lagt
traust sitt á aðra menn og fjarlægst Guð þar til
hann var kominn í vonlausa stöðu og átti sér
engar aðrar bjargir en að hrópa til Guðs eftir
hjálp. Og Guð miskunnaði sig yfir hann.
Hafliði var ekki í nokkrum vafa um erindi
þessarar sögu. Akab lsraels-konungur hafði leitt
fyrir Jósafat 400 spámenn sem allir vildu fullvissa
hann um að ákvarðanir Akabs væru Guði þókn-
anlegar. Samt efaðist Jósafat og spurði hvort ekki
væri einhver spámaður annar sem hann gæti
spurt. Og Akab vísaði á MiKA, en með þeim varn-
aðarorðum að lítið væri að marka hann; hann
væri alltaf svo neikvæður. Og Míka mæld gegn
ákvörðunum Akabs. Og Jósafat trúði honum en
breytti samt ekki eftir því. Hafliði spurði hvort
við þekktum þetta ekki vel; að efast um að
ákvarðanir okkar væru réttar en breyta samt eftir
þeim; að vita hvað við ættum að gera en skorta
kjark til að framkvæma það þar sem svo margir
væru á öðru máli. Og þetta var rauði þráðurinn í
predikun hans, þráin eftir hugrekki til að standa
með sjálfúm sér. Og hann bað safnaðarmeðlimi
að leita að og hlusta eftir vilja Guðs innra með
sér og varaði við að leggja traust sitt á aðra —
sama hversu trúaðir þeir virtust vera og hversu vel
væri tekið undir orð þeirra. Akab sögunnar hefði
kunnað þá list til hlítar að leika trúaðan mann.
Jósafat var hins vegar trúaður og hann vissi að
menn finna fyrir vilja Guðs innra með sér en
ekki með því að gera skoðanakönnun meðal spá-
manna. Og ef menn standa með þessari innri
vissu öðlast þeir þrótt til að standa gegn heilum
herskörum af andmælendum. Þeir verða frjálsir
og það eru laun þeirra sem treysta Guði.
Ég hafði ekki búist við svona persónulegri
nálgun Guðs í Fíladelfíu. Ég hafði fremur búist
við ákveðinni leiðtogadýrkun sem fylgt hefúr
vakningarkirkjunni. Reyndar mátti merkja hana
af ýmsu sem Hafliði sagði og þá sérstaklega til-
vísunum til bókarinnar um herforingja Guðs sem
rekur æviferil ýmissa heitra predikara. En innsti
kjarninn í boðskap hans beindist gegn leiðtoga-
dýrkuninni og undirstrikaði persónulegt sam-
band Guðs við sérhvern mann.
4. maí
Langhottskirkja
— Kirlcla Cuðbrands biskups
FIMMTI SUNNUDACUR EFTIR PÁSKA
Það var mikill æðibunugangur á mér alla síðustu
viku. Og þegar ég vaknaði í morgun var ég
þreyttur. Ég vildi ekki vaka. Ég vildi sofa. Ég vildi
ekki fara í kirkju. Ég vildi vera heima. Ég hafði
álcveðið í gærkvöld að fara í morgunmessu í
Langholtskirkju en greip laugardagsmoggann í
von um undankomuleið. Þegar ég var kominn að
því að stefna á enska messu í Landakoti klukkan
átta í kvöld áttaði ég mig. Ég reif mig upp á rass-
inum og drattaðist í Langholtskirkju. Maður
verður víst að gera fleira en gott þykir.
Ég kom of seint. Þegar ég gekk inn kirkju-
gólfið voru kirkjugestir að fara með trúarjátning-
una. Uppi við altari stóð sóknarpresturinn, séra
Jón Helgi Þórarinsson, við stól sinn hægra megin
við altarið sjálft og við hlið hans kona í hvítum
slopp — sem ég lærði síðar að var Svala Sigríður
Thomsen djákni. A milli þeirra og altarisins stóð
JóN Stefánssón á bak við púlt — sem ég lærði
síðar að var orgel. En þar sem ég leit þau fyrst
fannst mér sem Jón væri lærifaðirinn á bak við
hátt púlt að hlýða tveimur nemenda sinna yfir
trúarjátninguna. „Nú,“ hugsaði ég, „þetta er þá
aftur orðinn kirkja Jóns Stefánssonar."
Og ég losnaði ekki við þessa hugsun yfir at-
höfninni. Ef til vill vegna þess að ég fór vitlaust
framúr í morgun; ef tO vill vegna þess að svona er
sannalega í pottinn búið í Langholti.
Fyrir aftan altarið í Langholti er engin altaris-
tafla heldur gerviorgel. Þrjár óskiljanlegar súlur,
hver skreytt gulum yrjóttum borða sem hefúr
orgelpípu beggja vegna við sig. Þetta er ljótasti
hlutur sem ég hef séð í íslenskri kirkju. Hann á
ekkert skylt við guðstrú. Það eina sem hann
stendur fyrir er frátekið pláss fyrir orgel. Þar sem
í flestum kirkjum hangir krossmark eða mynd úr
lífi og starfi Jesú er í Langholtskirkju fölsk fram-
hlið af orgeli; söfnuðurinn skal venjast þeirri
ákvörðun safnaðarstjórnar að þar skuli orgel
verða í framtíðinni. Ef Jesú yrði leyft að hanga í
plássinu hans Jóns er hætt við að safnaðarmeð-
limir færu smátt og smátt að trúa að þar ætti
hann heima. Og yrðu síðan með eitthvert rnúður
þegar hann yrði að víkja fyrir hinu langþráða
orgeli. Það sem hangir fyrir ofan altarið í Lang-
holti er táknmynd fortilveru orgelsins hans Jóns.
Séra Jón Helgi Þórarinsson þjónaði fyrir altari
en var að öðru leyti í aukahlutverki við athöfnina
í gær. Þó var athyglisvert hversu rnikið og vel
Hálsinn á Kristi er sveigður
fyrirmynd áhorfandans^ til að aðstoða við
nálgunarleið - uppgjöf áhorfandans (íið'
krafan um sjálfstæða nálgun
JOP
er vitnið
1
:íkja eða horfa
\
yyjt
m
tvö andlit - skynvilla -
Jesú
Misraunandi augu Maríu
sjáið hvað þið hafið gert
fært ykkur cillft 2£f
hciraurinn stendur kyrr
séð í andaslitrura

hann tónaði. Og púkinn á öxl minni hvíslaði að
mér að hann væri í aukatímum hjá Jóni organ-
ista; saman leituðu þeir hins fúllkomna tóns.
Svala Sigríður Thomsen djákni predikaði. Ég
hef ekki áður heyrt djákna predika. í upphafi
benti hún á að barnatrúin hentaði börnum en
ekki fúllorðnu fólki. Fólk yrði að þroska trú sína
eins og dlfinningar sínar, viðhorf, hugsun og list.
Þetta er þörf áminning til þjóðar sem hefúr
barnatrúna að þjóðtrú. Að öðru leyti hef ég fátt
um predikun Svölu Sigríðar að segja. Það var í
sjálfú sér ekkert að henni, en það var ekki mikið í
henni heldur. Hún var röð af spakyrðum frekar
en Iifandi frásögn. I henni var fátt eða ekkert af
tilvísunum til raunverulegs lífs.
Undir lestri hennar velti ég fyrir mér hvað
væri fengið með því að senda meðhjálpara í stutt
guðfræðinám og kalla þá djákna. Meðhjálparar
eru einskonar oddvitar leikmanna, fremstir meðal
jafninga, og þá fyrst og fremst fyrir það að þeir
fórna kirkju sinni meiri vinnu og tíma en aðrir
safnaðarmeðlimir. Djáknar eru hins vegar eins-
konar næstumþví-prestar. Þeir ljúka næstumþví-
guðfræðiprófi og Svala Sigríður var í næstumþví-
hökli í morgun. Meðhjálparinn hefúr því skipt
um lið; hann er ekki lengur leikmaður en ekki
alveg prestur samt. Og eins og oft gerist með
hálfmenntað fólk þá fannst mér Svala Sigríður
helst til djarftæk til prestlegra frasa í predikun
sinni.
Aður en Svala Sigríður lauk við predikunina
sté hún frá púlti sínu og settist við hlið prestsins.
Jón Stefánsson reis samtímis upp frá orgelinu
sínu, gekk aftur fyrir altarið og settist við flygil
sem stóð á aitarinu hægra megin. Ung kona >-
Steingrímur Eyfjörð
Kristmundsson
Tvær hetjur og Job
Hluti ur séríu, 1996
Eigandi: Hafnarborg.
Fj
sumar ‘97
o 1 n i r
77