Fjölnir - 30.10.1997, Blaðsíða 9

Fjölnir - 30.10.1997, Blaðsíða 9
Hannes Lárusson Snerting helstu mennta- og andans mönnum þjóðarinnar, voru einnig í opinberri umsýslu og vörslu „þjóð- arandans". Upplag embættismannanna og hirð- manna þeirra hefur gerbreyst á seinni tímum. í þessu samhengi þarf ekki annað en að skoða nefhdirnar og það hverjir skipa lykilstöður í vit- undarvörslunni um þessar mundir. f þessu af- skiptaleysi og tómlæti gagnvart myndlistinni — sjáifsagt er sama uppi á teningnum í öðrum list- greinum — hafa embættismennirnir og hirð- menn þeirra í reynd eitrað myndlistina fyrir al- menningi í landinu og fælt borgarastéttina ffá nær öllum lífvænlegum vaxtarbroddum í íslenskri myndlist. Borgararnir segja: „Fyrst umboðs- menn kóngsins fitja upp á nefm og láta aldrei sjá sig, af hverju ættum við þá að vera að vasast í þessu? Það sem lénsherrarnir fulsa við förum við ekki að éta.“ íslenskir myndlistarmenn eru eins og þeir hafi verið króaðir af í einskonar hugar- fársgettói á útjaðri samfélagsins, gettói sem virðist óðum vera að festast í sessi með dapur- legu sjálfstæði og þó nokkuð upplitsdjarfri sjálfsvitund. Rfkjandi ástandi þarf að breyta, ekki bara vegna myndlistarmannanna og myndlistarinnar, heldur ennfremur vegna borgaranna sjálfra sem þurfa á endurnærandi dýpt listarinnar að halda og síðast en ekki síst vegna embættismannanna sjálfra sem óðum eru að koðna niður í svartnætti hugmyndaleysis og deyfðar í sínum sjálfsköpuðu smákóngagettóum. — Hræðslan er , það sem yfirlætið og kyrkingurinn , felur. Þó ekki við andann og tungutakið í listinni og lista- monnunumlr Heím fyrir kimrtcaw a að geta í eyðurnar með heilaspuna og samsæris- kenningum. Hver hefúr ekki heyrt t. d. að í inn- kaupanefnd Listasafns íslands sé kvótakerfi í gangi, burt séð frá gæðum, mikilvægi eða afköst- um einstakra listamanna? Uthlutað er kvóta á tveggja ára fresti en ekkert þar á milli þó meist- araverkin lægju í hrönnum. Svo er skipt á milli þeirra gömlu og hinna ungu (vilja þá margir vera báðum megin við borðið), eða milli málaranna og hinna, eða milli framúrstefnumanna og aft- urhaldsins. Og þeir sem hafa fengið úthlutað kvóta hafa þeir ekki allir heyrt, ef menn múðra, frá skjólstæðingum sínum í nefndinni: „Þetta hefði nú aldrei gengið ef ég hefði ekki ýtt á þetta.“ Og svona mætti lengi halda áffam við að lýsa afdankaðri stjórnvisku þjóðveldisins í menn- ingarmálum. Augljóst er að engin opinber menningar- stofnun og forráðamaður hennar getur þrifist nema að „deila“ vel og markvisst hópum leiguliða sem nauðsynlega verða að keyra áfram þúfnaban- ana á vettvangi (akri listarinnar), en „drottna“ valdsmannlega yfir þeim sem líklegir em til að keyra þúfnabanann sinn inn í hallargarðinn sjálfan. Eða drottna öllu heldur með því að láta þá sem mest fá „deilt“ á hverjum tíma finna svo til sín að þeir gerist ótilkvaddir vitundarverðir kerfisins og fári að verja það sem sitt eigið, með kjafti og klóm, meðan mest er á jömnni. „Eldfiwi hugqrsósn" Á Kjaftaklöpp og Stóra-steini er skrafað og \ skeggrætt. „Er Pétur með Sýnirýmið á Ann- \ arri ekki ráðgjafi Beru Nordal, og hvað þá um Gúmmarana?" „Þau nomðu víst stundum símann enda brattar brekkurnar og augu út um allt, en Bera er nú hætt, góði minn.“ Ekki koma þeir heldur á barina. Gárungarnir segja: Fyrrverandi forstöðumanni Listasafns fslands var bannað að vera úti eftir 10 á kvöldin. („Bannað! Af hverjum svo sem?“ Hefðum, uppeldi, en ofar öllu vissunni um það að návígið og sýnileikinn á vettvangi listar- innar og lífsins grefur undan virðingu fýrir því valdi sem fólkið ímyndar sér að embættið og/eða uppruni hafi fert þeim.) Sá sem nú hefúr tekið við á að vera kominn úr augsýn fýrir klukkan 8. Svo setjast listamenn í opinberar málamynda- nefndir sem hlutast eiga til um listalífið, þar sem þetta einangraða, afskipta og list- og listamanna- felna fólk, sem nánast engin afskipti hefúr eða vill hafa af vettvangi listarinnar, umræðu né at- höfnum, er látið vera í forsvari. Við slíkar aðstæð- ur geta jafnvel bleikustu og beygðustu menn farið svo hjá sér að þeir verða hvítir í framan og augun í þeim steinrenna, en fá þó vont bragð í munn- inn. En af hverju vill þetta fólk þá endilega vera að klúðra í menningu og listum? Einhver geysi- djúp verðmæti hljóta hér að vera í húfi sem knýja fólkið til þessara dáða á þessum brostnu forsend- um. En auðvitað er þetta ekki svona einfalt: lista- menn og embættismenn sem andstæðar fýlkingar í einhverju póstmódernísku kommúnistaávarpi. Á að því er virðist lokuðum höllum höfðingjanna eru nokkrar bakdyr og jafnvel undirgöng sem liggja hingað og þangað um þjóðarlíkamann og jafnvel út í landgrunnið, ef ekki út fýrir land- steinana. (Þetta er auðvitað líkingamál. Hér er um að ræða „hallir“ sem eru í reynd skrifstofúr og safnahús og „höfðingja“ í skilningi skrifstofú- manna sem gera tilkall til virðingar og valda í skjóli þeirra embætta sem landsfeðurnir, sem auðvitað eru sjálfir líka embættis- og skrifstofú- menn, hafá valið þá í. Því er þó ekki að leyna að hegðunarmynstrið allt og umsvifin em með miklu nýlendu- og miðaldasniði.) Lénshertarnir og hirðmenn þeirra verða þó að seilast aftur í hina klassísku fornöld til að fá bitið í stjórn- kænskuna. Yfir dymm stendur því útskorið, að vísu með höfðaletri og á latínu í anda endurreisn- armannanna: „Deilum og drottnum". Við þessi skilyrði gefást alls konar tilefni til „Já, en vel mætti segja mér að þeir Gúmmarar hafi komið henni í nýju stöðuna hvernig sem úr rætist.“ „Þeir fá nú þá sínar úttektir ef fót- urinn fýrir þessu er þá ekki bara karlagrobb.“ „En ef við lítum nú okkur nær þá held ég að ÓLl verði ekki svo slæm- ur, hann ætlar víst að gera stóra hluti." „Stendur heima, það á víst að ráða Posa í sérverkefni." „Þá kannast menn nú við formerkin." „Já, það er nú svo margt í þessu og margar hliðar á þessu.“ „Já, það er nú svona.‘ „Já, og nú þetta með heimsfiægð Bigga og Bjarna sem mætti nú segja mér að væri stóriega ýkt. Affur á móti er Þorvaldur nú á miklu flugi og þá eru þeir Hannes víst með geysilega sókn í upp- siglingu.“ „Já, það er nú svo mörg heimsfrægðin, eða mansm ekki effir greininni um þau þarna um árið sem var víst kölluð „Þau sigruðu heiminn?““ „Jú, Jú, það er nú eins og það er.“ „En ekki líst mér á, útlit fýrir áffamhaldandi stöðnun í það minnsta átta ár ef að líkum lætur og eftir þau átta ár er alveg eins víst að Bera og Gunnar komi og taki affur við.“ „Já, og Bjami verður þegar að þessu kemur aftur búinn að vera skólastjóri í önnur 4 ár. Svona fer þetta allt saman í marga hringi.“ „Já, já, það er alltaf hægt að vera á móti og gera grín. Ég hef nú búið erlendis í mörg ár og ég held að kerfið hér, að minnsta kosti á með- an ég nýt góðs af því ha, ha, ha!, sé eitt það besta í heiminum í dag, það er sko engin demókrasía í listinni hér.“ „Ég er nú svo mikill bóhem í eðli mínu að þegar ungamamma kerfisins hættir að gefa mér að kroppa, þá er ég vís til að fara aftur að gogga." „Fyrst þú ert komin í þetta jötustuð, hvernig stóð annars á því að Bigga og Bjarna, Halla og Ladda, Hosa og Posa og Jóni og Jóni var boðið í hanastélið og grautinn („grautinn sem hélt áffarn að sjóða!?, ha, ha, ha!“) á vegum Obrist og Wurm, en ekki þeim Hannesi og Halldóri?" „Dóri var víst á fjöllum og í útlöndum, já, eða þeir báðir, það er víst best að segja ekki of mikið. Ég man andskotann ekkert effir því hvort ég var í einhverjum graut og hana, enda skiptir það engu máli. Ég geri bara mína myndlist.“ „Já, ég veit bara að ef Gunnar hefði ekki tekið til hendinni hefði andskotann ekkert verið gert!“ „Er ekki sama rassgatið undir þessu öllu saman? Best væri að leggja allt helvítis kerfið og pólitíkina niður svo hægt verði að gera listina í friði. Aldrei hef ég hvort sem er fengið neitt út úr þessu kerfi hér á landi." „En þetta er nú ekki svona einfalt fýrir utan að þú og þið hafið. ..“ „Já, já, (heyrist nú yfirvegað úr horni heims- borgaranna. Vellíðan fer strax um suma.) en er þetta ekki bara allt í lagi, hvernig gæti þetta verið öðruvísi? Það em engir betri hér heima sem gætu tekið við af þeim sem nú stjórna. Það er nú víða pottur brotinn í údöndum, þar lepja nú margir dauðann úr skel. Hvernig gæti þetta öðruvísi verið? Það eina sem skiptir máli er bara að hafa gaman að þessu, ha, strákar?“ „Er þaggi!“ „Svo ég fai nú að komast að einu sinni, þá er ég nú orð- inn svo hundleiður á þessu kjaftæði í fáum mönnum sem allt þykjast vita, en gera svo ekk- ert í málinu annað en að pirra og æsa okkur hina upp, þessa fáu sem em að reyna að vinna heiðarlega að almennilegri list. Ég held að þessir menn ættu ffemur að reyna að gera einhverja myndlist af viti heldur en að slá úr og í með alla skap- aða hluti svo enginn veit lengur hvar \ hann stendur!“ „Þeir halda því nú gallharðir fram að þessi stríðni sé sjálf listsköpun í eðli sínu.“ „Núúú, þá skil ég eða. . .?“ „Þetta getur nú meira en verið og svona má halda þessu rausi endalaust áffam hér á Steini. En ég verða að segja það að ég tel illt í efhi ef draga á per- sónur inn í þetta rugl á opinber- um vettvangi, sem enginn hef- ur hvort sem er áhuga á nema fámennur hóp- ur. Ef leyndinni yfir Kjaftaklöpp verður svipt af okkur, hvernig getum við þá skarað í eldinum, ef við komum undirróðrin- um í undergrándinum ekki lengur við?“ „Já, það er nú svo margt í þessu, en það er þó ljós í þessari gerningaþoku að þau Jón og Hulda em sögð æda að opna búllu í hjarta bæjarins." „Þau vita hvar hjartað slær.“ „Þeir sem em með stærsm hjörtun hreppa víst hnossin.“ „Já, það held ég nú. Já, svona gemr þetta verið. Það mart í þessu.“ „Já, já.“ —Já, já og svona renna allir dagar saman og verða að einni langri helgi, sem stundum er brotin upp þeg- ar hringt er í matarboð, reyndar til að hitta sama fólkið og halda skrafinu áffarn með endumýjaðan glampa í augum.“ Já, það er stundum stormur í glösunum á Stóra-steini og Kjaftaklöpp, þó er offast gola en sjaldan logn, en molla í lofti og anda. Með Kjaftaklöpp er reyndar verið að tala um beinakerlinguna „Kjaftalöpp“ og í afvikinni holu í henni er krukka, stór og sterk, sem er ígildi >- (Þetta er auðvitað líkingamál. Hér er um að rœða „hall- ir“ sem eru í reynd skrifstofur og safna- hús og „höfðingja “ í skilningi skrif- stofumanna sem gera tilkall til virðingar og valda í skjóli þeirra em- bœtta sem landsfeð- umir, sem auðvitað eru sjálfir líka em- bœttis- og skrifitofu- menn, hafa valið þá í. Því er þó ekki að leyna að hegð- unarmynstrið allt og umsvifin eru með miklu ný- lendu- og miðalda- sniði.) Lénsherr- amir og hirðmenn þeirra verða þó að seilast afiur í hina klassískufomöld til aðfá bitið í stjóm- kœnskuna. Yfir dyrum stendur því útskorið, að visu með höfðaletri og á latínu í anda end- urreisnarmann- anna: „Deilum og drottnum “. F j ö 1 n i r tmust '97 Q
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Fjölnir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fjölnir
https://timarit.is/publication/985

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.