Fjölnir - 30.10.1997, Qupperneq 51

Jón Viðar Jonsson Hversu djúpt á Borgarleikhúsið á sökkva?
verk. Kristín kaus í sviðsetningu Dómínós allt
aðra leið en áður hafði verið farin; lagði aðal-
áherslu á tragikómík verksins í stað hinnar duldu
og ívið melódramatísku lífsangistar sem réð ríkj-
um í fyrri uppferslu þess, ef minnið svíkur mig
ekki því meir. Persónurnar birtust þarna sem til-
finningasljóar og grunnfernar strengjabrúður,
fástar í neti yfirborðsmennsku og alvöruleysis,
óferar um að mynda lifándi tengsl hver við aðra.
Var það svona sem mannlegt líf horfði við Jökli
Jakobssyni? Ekki varð annað séð en Kristín svar-
aði þeirri spurningu játandi, og svar hennar bjó
yfir þeim krafti leikræns trúverðugleika, sem góð
leiksýning má ekki vera án. Eftir þennan árangur
verður mjög spennandi að sjá, hvað hún gerir úr
Sumrinu '37.
Val Þórhildar á Kristínu og öðrum leikstjór-
um er að mínu áliti hið besta, sem gerst hefúr í
leikhússtjóratíð hennar. Þar hefúr hún þegar náð
að brjóta blað í sögu leikhússins. Leikstjóraval
L.R. hefúr á liðnum árum verið mjög gagnrýni-
vert. Félagið réð til skamms tíma aðeins yfir
einum kraftmiklum leikstjóra, Kjartani Ragnars-
SYNÍ, sem bar höfúð og herðar yfir alla aðra og
sviðsetti flestar, ef ekki allar, besm sýningar félags-
ins á fyrstu ámm þess í Borgarleikhúsinu. Jafn-
framt hafá sumir af félögum L.R. talið sig hafa
mikla köllun til leikstjórnar, þó að þeir hafi sjald-
an eða aldrei sýnt sérstaka hæfileika í þá átt. Ég
æda ekki að styðja þessa fúllyrðingu með nafú-
birtingum að sinni, en myndi ekki skorast undan
því, yrði gengið eftir því af hálfú leikfélagsmanna.
Freistandi er að kenna því fúlltrúalýðræði, sem
leikhúsinu hefúr verið stýrt eftir, um þetta ástand;
í skjóli þess hafi áhrifamenn innan félagsins náð
að sveigja veiklynda leikhússtjórn að vilja sínum
með óheillavænlegum afleiðingum. Hafi efnilegir
leikstjórar fengið tækiferi í leikhúsinu, hefúr
þeim sjaldnast verið leyft að fylgja árangri sínum
eftir með fleíri verkefnum, og er HalldóR E. Lax-
ness, sem stýrði á sínum tíma athyglisverðri sýn-
ingu á Dúfnaveislunni, sláandi dæmi: Eftir
Dújhaveisluna fékk hann aðeins að sviðsetja einn
bragðlausan söngleik, síðan ekki söguna meir.
Þórhildur hefúr sagt vinnubrögðum sem
þessum afdráttarlaust stríð á hendur. Hún sýndi
klærnar strax í fyrrahaust, þegar hún fól Brynju
Benediktsdóttur að leikstýra Largo desolato Havels,
einu besta nútímaskáldverki sem hér hefúr sést í
leikhúsi í Háa herrans tíð. Brynja hefúr að mestu
verið údæg frá leiksviðum höfúðborgarinnar eftir
að Stefan Baldursson sagði henni upp í Þjóðleik-
húsinu (ein sviðseming í Borgarleikhúsinu breytir
þar engu til eða ffá). En Þórhildur lét þetta ekki
nægja, heldur bætti um bemr og gerði annað sem
er jafii óvenjulegt í skipmm leikhúsanna við laus-
ráðna leikstjóra: hún fól Brynju annað stón verk-
efni strax á eftir (Fögru veröld Karls Ágústs Úlfs-
sonar). Það var einnig ögrun við meðalmennsku-
hefðina í Leikfélagi Reykjavíkur, þá óskráðu en
voldugu reglu að halda einum ekki ffam á kostn-
að annarra, verði með nokkm móti hjá því kom-
ist. Með því að fela Kristínu Jóhannesdótmr að
stýra öðm Jökuls-verki sýnir Þórhildur að henni
er fúll alvara með þessari stefnubreytingu; að hún
ædar að standa og fálla með henni.
Hinir nýju leikstjórar Þórhildar hafa að
sönnu ekki orðið margir, og þeir hefðu getað
orðið einum fleiri, hefði hún ekki sjálf tekið að
sér að sviðsetja Völundarhús. Um ágæti þess, að
leikhússtjóri sé virkur sem listamaður í leikhúsi
sínu, má alltaf deila; eins og nú háttar til í Borg-
arleikhúsinu, hefði ég talið mun heppilegra, að
Þórhildur héldi sér sjálffi til hlés, en nýtti stöðu
sína í þágu þeirra nýju og efnilegu krafta, sem
verið hafa utangarðs í íslensku leikhúsi. Þórarinn
Eyfjörð er einn þeirra, og hann staðfesti einnig
með sviðsemingu sinni á Hinu Ijúfa líji, að hann
átti skilið að fa að spreyta sig við besm aðstæður
sem hér er völ á. Mér var hins vegar ekki ljóst, að
Auður Bjarnadóttir væri í þessum hópi og um
ffamtíð hennar sem leikstjóra verður lítið sagt
eftir Ástarsögu 3; því að þar byggðist allt á
frammistöðu leikaranna þriggja, sem var að flestu
leyti í góðu lagi.
í leikstjóravali hefúr Þórhildur því sýnt góða
dómgreind og dirfsku í barátm við langvinna
stöðnun. Hún hefúr ekki látið ffeistast til neinna
málamiðlana og reynst fúllfer um að hnekkja >■
„Þórhildur sýndi klærnar
strax í fyrrahaust, þegar
hún fól Brynju Benedikts-
dóttur að leikstýra Largo
desolato Havels, einu
besta nútímaskáldverki
sem hér hefur sést í
lelkhúsi í Háa herrans tíð,
en Brynja hefur að mestu
verið útlæg frá leiksviðum
höfuðborgarinnar eftlr að
Stefán Baldursson sagði
henni upp í Þjóðlelkhúsinu
(ein sviðsetning í Borgar-
leikhúsinu breytir þar
engu til eða frá).“