Læknablaðið - 01.09.1979, Blaðsíða 27

LÆKNABLAÐIÐ
177
tími frá aðgerð orðinn frá 1 ári mirnst til
6 ára mest. Meðaltími frá aðgerð 3,2 ár.
UMRÆÐA
Svo sem áður getur, er meginhlut\ 'erk
þessara aðgerða að forða sjúklingum frá
slagi. Með það í huga má telja árangur
Landspítalans góðan. Enginn hinna 26 sjúk-
linga, sem lifðu af aðgerðina, hefur fengið
slag eftir aðgerð. Einn sjúklingur fékk
skyndislag 6 mán. eftir aðgerð, og bentu
einkenni til reks frá hinni viðgerðu æð. Sá
hópur sjúklinga, sem hér er fjallað um, 28
manns, er að sjálfsögðu allt of lítill til þess
að staðtöluútreikningar þjóni verulegum
tilgangi. Á það ekki sízt við um skurðdauð-
ann, sem þannig yrði nokkuð hár eða 7,1%.
í skýrslum frá ýmsum stofnunum um ár-
angur slíkra skurðaðgerða koma fram mjög
mismunandi tölur um skurðdauða. Allsstað-
ar fer hann minnkandi með aukinni
reynslu, en er í allmörgum tilvikum hærri
en sá, sem hér greinir, á fyrstu árum eftir
að byrjað er að gera aðgerðirnar.2 12 18 21
22 23 Báðir sjúklingarnir, sem létust voru í
hópi þeirra, er gerð var á aðgerð snemma
á því tímabili, er hér er um fjallað. Annar
árið 1971, hinn 1973. Um dánarorsakir þess-
ara tveggja sjúklinga er það að segja, að í
öðru tilvikinu var um að ræða æðagúls-
myndun vegna sýkingar í skurðsárinu.
Þrátt fyrir allar framfarir í tækni og
lyfjameðferð eru sýkingar í skurðsárum
enn meðal háskalegustu fylgikvilla skurð-
lækninga almennt. í fáum greinum geta
afleiðingarnar þó orðið svo örlagaríkar sem
í æðaskurðlækningum.
Hjá hinum sjúklingnum leiddi krufning
í ljós heilablæðingu. Þekkt er há tíðni
blæðinga, ef eðlilegri blóðrás er skyndilega
veitt til heilasvæðis, þar sem nýlega hefur
orðið vefjaskaði af blóðþurrð.8 9 22 28
Reynslan af innanhreinsun innri háls-
slagæðar hjá sjúklingum, sem nýlega höfðu
fengið slag hefur og verið í samræmi við
þetta. Dánartala úr heilablæðingu fljótlega
eftir aðgerð hefur verið mjög há hjá slík-
um sjúklingum, svo fremi að tekist hafi að
opna æðina. Þessi reynsla varð til þess, að
læknar töldu í fyrstu óráðlegt að gera að-
gerð á slíkum sjúklingum fyrr en 2—5 vik-
ur væru liðnar frá því þeir fengu slag, og
æ fleiri telja nú, að aðgerðir þessar séu
ekki réttlætanlegar vegna hárrar dánartölu
og lélegs árangurs.2 8 8 21 22
Sjúklingur sá, sem lézt af völdum heila-
blæðingar, hafði fyrir aðgerð fengið skyndi-
slag en ekki slag. Röntgenmyndir sýndu
það sama og í ljós kom við aðgerð, að æðin
var næstum stífluð, en þó ekki alveg. Telja
verður því ósannað, að hér hafi verið um
meiri háttar blóðþurrð í heila að ræða
fyrir aðgerð.
Tekið skal fram, að þessi sjúklingur
hafði ekki háþrýsting og Heparin gjöf í
aðgerð var óvenju lítil eða aðeins 250U I.E.
Við athugun á töflu VI um fylgikvilla
vekur öðru fremur athygli, að 5 sjúklingar,
eða um 18% fengu skyndislagseinkenni eft-
ir aðgerð, sem er mun hærra hlutfall en ég
hefi getað fundið hjá öðrum, sem um þetta
rita, þar sem algeng tíðni slíkra fylgikvilla
er 3—5%.
Það vekur einnig athygli, að enginn þess-
ara sjúklinga hlaut varanleg mein, en al-
geng tíðni þeirra er 2—3 % í skýrslum.2 9 12
i8 20 21 22 23 Hugsanlegt er, að hér hafi ver-
ið beitt meiri smásmygli í framtali slíkra
einkenna en hjá öðrum, því tíundaður er
hver sá sjúklingur, sem eftir aðgerð hafði
einhver einkenni, er hugsanlega mætti
rekja til truflana á heilastarfsemi, hversu
smávægileg, sem þau voru. Telja verður
allar líkur á, að hér hafi verið um rek að
ræða, þar sem hjá öllum þessum sjúkling-
um var notað hliðarstreymi í aðgerð. Kann
það og að hafa stuðlað að því, að engin
hlaut varanleg mein. Niðurstöður vissra
athugana benda til, að hliðarstreymi í að-
gerð geti mjög dregið úr skaðlegum afleið-
ingum reks, með því að tryggja góða blóð-
rás til þess svæðis, þar sem rekið lendir,
en sannað þykir, að rek valdi mun meira
tjóni, ef það lendir í heilasvæði, sem býr
við blóðþurrð.12
Þess er áður getið, að læknar hafa hin síð-
ari ár, gert sér æ ljósari grein fyrir þýð-
ingu sára og dreps í fitubrisi í æðum með
tilliti til rekhættu.
Af nýjustu ritgerðum um þessi efni kem-
ur þannig greinilega fram, að meirihluti
sjúklinga með skyndislag hefur þessi ein-
kenni, sem og að úr þeim hópi koma flestir
þeir, sem fá skyndislag eða slag í aðgerð
12 21
Það virðist því ljóst, að það eru þessir